Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1963, Page 53

JÖRFAGLEÐI í DÖLUM
35
unar. Talið hefur verið, að sá hafi
verið nefndur Hoffmann eða Hoff-
inn, sem stýrði Jörfagleði, en Alfinn
sá, sem gekk honum næstur. Senni-
iega hefur þetta átt sér stað, þegar
um hinn svokallaða Hoffinsleik var
að ræða, en í Jörfagleði segja sumir,
uð leiknir hafi verið ýmsir leikir,
svo sem Þórhildarleikur og hindar-
leikur.
Og allir kannast við þetta gamal-
kunna upphaf: „Hér er kominn
Hoffinn“.
••Blómarósir blikna"
„Margt er það, sem máninn sér
núlli skýjaþykkna“. Áður var sagt,
að Jörfagleðin hefði ekki beinlínis
fengið orð fyrir hreinlífi. Þar voru
Jrykkjur stórar, og fóru fram minni
mörg. En:
„Vel eru dætur vestanlands
vaxnar til að stíga dans,
stíga vikivaka . . .“
Við síðustu Jörfagleðina, sem
haldin var, er sagt, að komið hafi
undir nítján börn. Fylgdi það sög-
unni, að ekki hefði alls staðar verið
^ægt um vik að feðra þessa anga. —
Séra Einar Jónsson að Kirkjubæ
hefur það eftir Jóni Sigurðssyni í
Njarðvík, að þau hafi ekki verið 19,
heldur 30, og sýnir þetta, hve jóla-
gleðin á Jörfa hefur verið alræmd.
Hins vegar er ekkert undur, þótt
ftitján verði þrjátíu, þegar talan er
^úin að vera 150 ár á leiðinni vestan
Ur Oölum og austur á land.
Ekki er heldur kyn, þótt Magnús
tephensen háyfirdómari tali um
>>otilhlýðilega aukningu og marg-
öldun mannkynsins" í „Eftirmæl-
um 18. aldar“.
Sýslumannaraunir
Björn sýslumaður Jónsson „af-
skipaði“ Jörfagleði í fyrra sinn 1695
vegna söguburðar um siðleysið. En
hvorki var þeirri skipan hlýtt, né
heldur batnaði siðferðið. Gleðin var
haldið eftir sem áður, enda dó Björn
sama árið, og hafði þá efnum hans
hnignað mjög síðan hann dæmdi
af gleðina. — Upp úr aldamótunum
1700 þótti gleðin á Jörfa ganga svo
úr hófi, að sýslumaðu lét dóm
ganga og bannaði hana. Var Jörfa-
gleði aldrei haldin eftir það.
Þá var sýslumaður í Dalasýslu
Jón Magnússon, bróðir Árna pró-
fessors, og hafði hann sýsluna í um-
boði Páls Vídalíns, mágs síns. Segir
sagan, að hann hafi sjálfur verið á
gleðinni, en ekki er þess getið, að
hann hafi gert sér þar neitt far um
að halda góðum siðum. —
Trú manna var sú, að Jóni Magn-
ússyni hefði hefnzt fyrir að dæma
gleðina af, því að eftir það dundu á
honum hver ósköpin eftir önnur.
Hann missti brátt sýslu fyrir tvö
brot og var þá dæmdur til hýðingar,
en konungur gaf honum upp húð-
látið og rak hann úr Skálholts-
þiskupsdæmi. Þá fór hann að búa á
Ásgeirsá í Víðidal, en síðan á Sól-
heimum í Sæmundarhlíð. Féll hann
þá enn í freistni í kvennamálum
og varð líflaus, en konungur gaf
honum líf. Hann andaðist hálfátt-
ræður 1783 og hafði þá lengi búið
við fátækt og basl. En eins virðist
sagan hafa gleymt að geta Jóni
til málsbóta: Á því leikur lítill vafi,
að þéssi frægi dómur hans stendur
í sambandi við Stórubólu, sem hér
gekk um þessar mundir. Og hvaða
viðbrögð voru þá heiðarlegum valds-
manni eðlilegri?