Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1967, Page 23

Dr. RICHARD BECK:
Hafið í Ijóðum vestur-íslenzkra
skálda
Fyrir allmörgum árum skrifaði ég
grein um „Sævarljóð Stephans G.
Stephanssonar“, sem kom í Sjó-
mannadagsblaðinu í Reykjavík, og
var endurprentað í afmælisbók
minni í átihagana andinn leilar
(1957). Varð ég þess var, að sumum
kom það á óvart og fannst það harla
merkilegt, að skáldið, sem var
sveitabóndi og dvaldi lengstum æv-
innar vestur í Albertafylki inni í
meginlandi Kanada, skyldi verða
sjórinn og sæfarir eins oft að yrki-
sefni og raun ber vitni. En hér sagði
djúpstætt íslendingseðlið til sín, þótt
umhverfið væri breytt. Sannleikur-
inn er sá, að þetta seiðmagn sjávar-
ins fylgir okkur íslendingum frá
vöggu til grafar, hvert sem sporin
liggja.
Ekki þarf heldur að blaða lengi
í kvæðabókum annarra vestur- ís-
lenzkra skálda, til þess að sjá þess
næg dæmi, hve hafið, áhrifavald
þess og minningarnar um það, áttu
sér rjúpar rætur í hugum þeirra.
„Sævarsöngvar“ Þorsteins Þ. Þor-
steinssonar (Vestan um haf) hefjast
á orðunum: „Mig hungrar í hafsins
tóna.“ Síðan heldur hann áfram:
Mín sál verður skinin og skorpin
og skrælnuð og horuð og mjó,
að heyra aldrei hafsins raddir,
því hálf er hún komin úr sjó.
Við sæinn hún frumtón sinn
finnur
og friðandi vöggusöng,
sem bergmál, frá al-lífsins öldum,
um aldanna súlnagöng.
í brimgnýnum bumburnar druna.
Hver bylgja kann nýjan slag.
En raulandi undiraldan
er íslenzkt kvæðalag.
Hér fléttast sævarþráin, meðvit-
undin um mótandi áhrif hafsins á
íslenzka sál, og ættjarðarástin fag-
urlega saman. Seiðandi hljómur
þess verður heillandi rödd íslands
í eyrum hins fjarlæga sonar þess.
Ekki sætir það þá neinni furðu,
að þegar Þorsteinn er kominn til
Vesturstrandarinnar og honum blas-
ir Kyrrahafið við sjónum, yrkir
hann mikið og andríkt samnefnt
kvæði (Ljóðasafn. I), þrungið íhygli
og undirstraum heitra tilfinninga.
Samhliða myndríkri lýsingunni á
hafinu er kvæði þetta táknrænt.
Verður það þó miklu fremur sagt
um seinasta ljóðið, „Fyrir utan
firði“ í kvæðaflokknum „Gamlir
neistar (Ljóðasafn, II), þar sem lýs-
ingin á sjóferðinni verður hrein-
ræktuð táknmynd af lífsferð skálds-
ins. í kvæðinu „Með ströndum fram“
(Ljóðasafn, II) fléttast náttúrulýs-
ingin og draumsýnir skáldsins sam-
an, en jafnframt eggjar skáldið
landa sína til frjósamra dáða í þágu
lands og þjóðar. Lýsa þar sér vel
íslandsást hans og þjóðrækni, er
voru djúpur og sterkur strengur í