Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2000, Side 114
112 Árbók VFÍ/TFÍ1999/2000
aukast. Frá 1995 hefur kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann aukist um 30%, eða sem svarar
514% á ári, samanborið við tæplega 6% vöxt einkaneyslu á mann á ári. Áætlanir um kaup-
mátt ráðstöfunartekna á mann á árinu 1999 benda til tæplega 5% aukningar.
Eftirspum eftir vinnuafli hefur ekki verið meiri um langa hríð og atvinnuþátttaka er
óvenjumikil. Umtalsvert hefur dregið úr atvinnuleysi eða úr 2,8% af vinnuafli á árinu 1998
í 1,9% á árinu 1999.
Samneysla hefúr aukist hratt að undanförnu, en þó heldur hægar að magni en lands-
framleiðslan í heild. Áætlað er að samneysla hafí aukist um 4,7% á árinu 1999.
Frá árinu 1996 hefur Ijármunamyndun aukist hratt, en töluverð lægð varð á árunum fyrir
1995. Fjárfesting á árinu 1995 jafngilti 14/4% af landsframleiðslu, en var á árinu 1998
komin í 21 !4%. Dálítill samdráttur varð i íjárfestingu á árinu 1999 eða 2%, aðallega vegna
samdráttar í ljárfestingu atvinnuveganna þar sem aðrar atvinnugreinar náðu ekki að vega
upp samdrátt í íjárfestingu í stóriðju. Á hinn bóginn varð aukning í íbúðaíjárfestingu sem og
aukning í Qárfestingu hins opinbera. Fjárfesting sem hlutfall af landsframleiðslu fór niður í
20% á árinu 1999.
Eftirspurn innanlands hefur undanfarin ár verið töluvert meiri en innlend framleiðsla
hefur annað. Utflutningur hefur ekki vaxið til jafns við innflutning og halli á viðskipta-
jöfnuði aukist hratt. Mikill halli myndaðist á viðskiptum með vöru og þjónustu á árinu 1998
og þrátt fyrir mikinn vöxt útflutnings á árinu 1999, eða 5,8%, jókst innflutningur enn meira,
eða um 6,3%. Flallinn jókst því úr 26,3 milljörðum króna í 27,8 milljarða.
Vöruútflutningur jókst um 7,4% á árinu 1999, aðallega vegna meiri framleiðslu áls og
kísiljárns, en einnig vegna mikils útflutnings á notuðum skipum og flugvélum.
Vöruinnflutningur jókst minna, eða um 5% í heild og minnkaði halli á vöruskiptajöfnuði um
ríflega 214 milljarð króna. Á hinn bóginn jukust þjónustugjöld umfram þjónustutekjur og óx
halli á þjónustujöfnuði um rrflega 4 milljarða. Ferðaútgjöld íslendinga erlendis jukust um
nálægt 10% á meðan tekjur af erlendum ferða-
mönnum uxu um 3 /2%.
Á árinu 2000 er gert ráð fyrir að vöru-
skiptahalli versni um 414 milljarð króna, en
halli á þjónustujöfnuði standi í stað.
Á árinu 1997 var halli á viðskiptajöfnuði
sem nam 1,7% af landsframleiðslu, en á
árunum 1998 og 1999 var hann 6,7-6,8% af
landsframleiðslu og gert er ráð fyrir að hann
nemi 7,2% af landsframleiðslu á árinu 2000.
Ekki eru dæmi um svo mikinn halla á við-
skiptajöfnuði þrjú ár í röð í íslenskri hagsögu.
Til þess að ljármagna viðskiptahallann
hefúr þurft að taka erlend lán og því hafa
erlendar skuldir þjóðarbúsins aukist samhliða
miklum viðskiptahalla. Stærsti liðurinn í
jöfnuði þáttatekna eru vaxtagreiðslur af er-
lendum lánum en með aukinni erlendri skulda-
söfnun hafa þær aukist jafnt og þétt og er
%
%
Viðskiptqjöfnuður. Hlutfall af landsfram-
leiðslu. Heimild: Þjóðhagsstofnun.