Bændablaðið - 25.03.2003, Blaðsíða 6

6
Þriðjudagur 25. mars 2003
Bændablaðið er máigagn
íslenskra bænda
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Þvi er dreift til allra bænda landsins og
fjölmargra annarra er tengjast landbúnaði. Bændablaöinu er dreift ókeypis til þeirra
er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur aö blaðinu. Árgangurinn
kostar kr. 5.200 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.250.
Bændablaðið, Bændahöll viö Hagatorg, 107 Reykjavik.
Simi: 563 0300 - Fax: 552 3855 - Kt: 631294-2279 Ritstjóri: Áskell Þórisson (ábm.)
Auglýsingastjóri: Eirikur Helgason, blaðamaður: Sigurdór Sigurdórsson
Netfang blaðsins er bbl@bondi.is
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bændablaðinu er dreift i tæpum 8000 eintökum.
islandspóstur annast þaö verk aö mestu leyti.
ISSN 1025-5621
Þjóðlendur
Hinn 1. júlí 1998 tóku gildi lög nr. 58/1998, Þjóðlendulög.
Fram kemur þar að hlutverk laganna sé að leysa úr þeirri óvissu
sem uppi hafði verið um eignarhald á ákveðnum hálendissvæðum
landsins. 1 greinargerðinni með frumvarpinu segir svo:
"Undirbúningur að þessari lagasetningu hafði staðið um árabil, en
það var á ríkisstjómarfundi 13. mars 1984 að samþykkt var að
skipa þriggja manna nefnd til að gera drög að frumvarpi til laga
um eignarrétt að almenningum og afréttum". Gunnar
Sæmundsson, stjórnarmaður í BÍ, vakti athygli á því á fundi í
Öræfunum að í greinargerðinni væri ekki látið að því liggja að
ráðast eigi að eignarrétti einstakra jarða, eins og hefur orðið
raunin.
Óbyggðanefnd var skipuð og tók til starfa. Hinn 1. mars 1999
birtist fyrsta tilkynning frá henni þar sem auglýst eru þau
landssvæði í Ámessýslu sem nefndin hafói ákveðið að taka til
meðferðar. "Þarna hygg ég að mönnum bregði fyrst alvarlega.
Tilkynningin náði yfir land sem í hugum manna hafði ekki fyrr
verið flokkað sem afréttir eða almenningar," sagði Gunnar á
áðumefndum fundi.
Búnaðarþing ljallaði um málið á fundi sínum á dögunum og
mótmælti því harðlega að "fjármálaráðherra fyrir hönd
ríkisstjómar íslands skuli hafa áfrýjað úrskurði Óbyggðanefndar í
Ámessýslu til dómstóla. Ekki verður annað séð en stefnt sé að
stórfelldri eignaupptöku á landi sem er í einkaeign. Búnaðarþing
mótmælir því harðlega og minnir á ákvæði í 72. gr. Stjómarskrár
Islands um eignarrétt."
Þingið samþykkti að "Við ákvörðun þjóðlendumarka verði
tekið fullt tillit til þinglýsts eignarréttar. Jafnframt er þess krafist
að allar þinglýsingar á vegum fjármálaráðherra, sem fara í bága
við eldri þinglýsingar, verði þegar í stað dregnar til baka og
afmáðar úr veðmálabókum. Að kröfugerð fjármálaráðherra sem
gengur í berhögg við ofangreind grundvallaratriði verði þegar í
stað afturkölluð, bæði fyrir Óbyggðanefnd og dómstólum. Að
staðið verði við þau fyrirheit að ríkissjóður greiði allan kostnað
landeigenda fyrir Óbyggðanefnd og dómsstólum. Óbyggðanefnd
verði gert skylt að leita sátta með málsaðilum á hverju því
landssvæði sem tekið er fyrir áður en mál em tekin til úrskurðar.
Óbyggðanefnd leggi fram á árinu 2003 áætlun um hvaða
landssvæði hún hyggst taka til úrskurðar og í hvaða röð. Ef ekki
fæst ásættanleg niðurstaða fyrir íslenskum dómsstólum verði
farið með málið fyrir Mannréttindadómstólinn í Strassburg,"
sagði í ályktun Búnaðarþings um þjóðlendumál.
Gunnar Sæmundsson sagði að Bændasamtök íslands hefðu
frá upphafi reynt að fylgjast með málinu og fengið m.a.
lögfræðinga til að ráðleggja þeim sem standa í baráttunni. "Farið
hefur verið á fundi með ráðherrum til að ræða málið. í vetur var
rætt sérstaklega við fjármálaráðherra um þann mikla kostnað sem
bæði sveitarfélög og bændur hafa nú þegar lent í og við blasir.
Við teljum það vanefndir að reikningar vegna undirbúnings mála
í Ámessýslu eru ekki greiddir nema að hluta. Þá mun því hafa
verið hafnað að fá gjafsókn í þeim málaferlum sem nú standa
yfír.
Við vitum af því að einstakir bændur hika við að leggja í
kostnaðarsöm málaferli, kannski ekki síst nú þegar þrengir að
þeim, sérstaklega sauðfjárbændum. Það er líka erfitt fyrir
sveitarfélög að standa undir slíkum kostnaði."
Bændur og aðrir sem hlut eiga að máli eru hvattir til að spyrja
frambjóðendur til alþingis um þeirra afstöðu og fá fram ákveðnar
yfirlýsingar. Kröfur hins opinbera eru í andstöðu við upphaflegt
markmið laganna. Landeigendur mega ekki láta deigan síga. /ÁÞ.
Hannes Jóhannsson, bóndi á Stóru-Sandvík
Mikil ásókn í fræ
Sandvíkurrúfunnar
Hannes Jóhannsson, bóndi á Stóru-Sandvík, hlaut viðurkenningu á
síðasta aðalfundi Félags gulrófnabænda fyrir góðan árangur í
ræktun á fræi af Sandvíkurrófunni. Sú rófa, sem Hannes á allan
heiður af, þykir ein allra besta gulrófan á markaðnum og er fræ
hennar því eftirsótt. Hannes sagði í samtali við tíðindamann
Bændablaðsins að hann gæti hvergi nærri annað eftirspurn eftir fræi
sem hann annars selur um allt land. Hann var spurður um ástæðuna
fyrir því að hann hóf að rækta þetta fræ.
Kynntist frœrœkt í
Garðyrkjuskólan um
„Upphafið má rekja til þess að
ég fór í Garðyrkjuskólann og
kynntist þar ffæræktinni. Þá var
gamall maður frá Vestmanna-
eyjum búsettur í Hveragerði og
hann stundaði frærækt og ég heim-
sótti hann og lærði af honum eins
og hægt var til viðbótar því sem
kennari minn gat kennt mér í
skólanum. Á þessum árum voru
gæði Kálfafellsrófúnnar í algeru
lágmarki en ffæ hennar hafði á
sínum tíma verið ræktað fyrir Is-
lendinga í Danmörku. Mikið var
um hvítar rófúr og fóðurkál innan
um þar sem hún var ræktuð. Faðir
minn og bræður hans báðu mig að
taka ffæ þessarar rófú og rækta
það. Ég gerði það og þá kom í ljós
að hvítu rófúmar komu ekki og
heldur ekki fóðurkálið. Síðan hef
ég haldið þessu sér og reynt að
bæta fræin með því að velja alltaf
fallegustu rófúmar til ffætöku. Ég
sá eitt sinn mjög fallegar rófúr á
Rauðabergi við Homafjörð sem
vom sagðar ættaðar ffá Norðfirði.
Ég fékk frærófú úr þessum garði
og notaði ffæið til kynbóta á þeim
stofni af Kálfafellsrófunni sem ég
var búinn að koma mér upp og upp
úr þessu kemur síðan Sandvíkur-
rófan," segir Hannes.
Tíu til þrjátíu kiló
Hann segir að í fyrstu hafi
hann ekki verið með meira ffæ en
rétt rúmlega það sem hann þurfti
að nota sjálfur. En vegna þess hve
mikil eftirspum var eftir ffæi hjá
honum reisti hann sér gróðurhús,
sem er plastdúkur settur yfir boga-
grindur, og þar ræktar hann rófna-
ffæ og hefúr gert um tíu ára skeið.
Þegar hann fór að rækta í gróður-
húsinu fékk hann mun stærra og
fallegri fræ en meðan ræktunin var
utanhúss.
Hannes segir að magnið sem
hann ræktar af ffæi sé misjafnt
milli ára eða frá 10 og upp í 30
kíló. Ef rófnaffæi er sáð með
vélum duga um 400 grömm á
hektara. Samt vantar mikið á að
hann anni eftirspuminni. Hann var
spurður hvort ekki væri ástæða til
að rækta það mikið af ffæi að það
mettaði innanlandsmarkaðinn.
„Þá þyrfti ég að byggja annað
gróðurhús en afkoman í þessari
ræktun hér á landi hefur versnað
svo mikið að það er ósköp lítið
upp úr þessu að hafa. Ég sel mínar
rófur til Sölufélagsins en það
gengur ósköp hægt að selja og
verðið með allra lægsta móti. Það
sem heldur manni við þetta er að
við emm með kýr og ég get því
unnið í rófnaræktinni um miðjan
daginn. Það væri engin leið að lifa
af þessu eingöngu," segir Hannes
Jóhannsson.
Hannes tekur við viðurkenningu úr hendi Hrafnkels Karlssonar, formanns
félags Gulrófnarbænda.
Þniggja fasa rafmagn
Mikilvægi þess að bændur og þeir sem em með
lítil iðnfyrirtæki fái aðgang að þriggja fasa rafmagni
er mikill. Það getur í raun staðið í vegi fyrir upp-
byggingu smáiðnaðar í dreifbýli, fyrir utan hve miklu
hagkvæmara í innkaupum allar vélar em sem drifnar
em áffam með þriggja fasa rafmagni.
I svari iðnaðarráðherra við fyrirspum minni um
þriggja fasa raffnagn, kemur ffam að haldið hefúr
verið áffam endumýjun rafdreifikerfa Rariks og Orku-
bús Vestfjarða til sveita. Lagðir hafa verið þriggja
fasa strengir í stað loftlína sem ýmist vom einfasa eða
þriggja fasa.
Við þetta fjölgaði þeim notendum sem hafa tekið
eða fengið aðgang að þriggja fasa rafmagni eins og
ffam kemur í töflunni hér á eftir
Vesturland 2001 14 2002 13
Norðurland vestra 14 33
Norðurland eystra 23 38
Austurland 10 39
Suöurland 29 55
Vestflrðir 0 4
Samtals 90 ~T82
Á árunum 2001 og 2002 var kostnaður Rariks og
Orkubús Vestfjarða við styrkingu, endumýjun og ný-
lagnir í sveitum eins og fram kemur í eftirfarandi
töflu. Þessu fjármagni hefúr verið varið til lagningar
jarðstrengja sem í öllum tilfellum eru þriggja fasa.
Þær línur sem verið er að endumýja em ýmist einfasa
eða þriggja fasa en almennt vom aðallínur þriggja fasa
en álmur og aðallínur á stijálbýlum svæðum einfasa.
2001 millj. kr. 2002 millj. kr.
Vesturland 40 60
Norðurland vestra 30 34 ,5
Norðurland eystra 41 60 ,5
Austurland 2B ,5 58
Suðurland 55 ,5 48“
Vestlirðir 0 0T3~
Samtals 195 261
Fjárveitingar til framkvœmda
vió þriggja fasa rafmagn 2003
Hjá Rarik er á árinu 2003 áformað að verja 297
millj. kr. til styrkingar, endumýjunar og nýlagna i
sveitum. Eins og áður fer meginhluti fjármagnsins í að
leggja þriggja fasa strengi og setja upp tilheyrandi
spennistöðvar. Jafnhliða endumýjun kerfisins eykst
þannig aðgangur að þriggja fasa raffnagni. Hjá Orku-
búi Vestfjarða er ekki fyrirhugað að verja sérstöku
fjármagni til vinnu við þriggja fasa rafmagn á árinu
2003.
Drífa Hjartardóttir,
alþingismaöur og formaóur
landbúnaðarnefndar.