Bændablaðið - 25.03.2003, Blaðsíða 8

8
Þriðjudagur 25. mars 2003
Ættfræði
Armann Þorgrímsson,
Akureyri, er umsjónarmaður
ættfræðiþátta Bændablaðins.
Svana erfædd í Gröf í Svarfaðardal 13.12.1948. Hún
lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum á Akureyri 1970
og hjúkmnamámi frá Hjúkmnarskóla íslands 1975. Hún
var ritari hjá Kaupfélagi Eyfirðinga 1970-71, bóndi á
Melum 1975-79, hjúkmnarforstjóri á Ási í Hveragerði
1979-80. Hefur verið bóndi á Melum frá 1980 og er 6.
ættliðurinn sem býr þar.
Svana giftist 20.7.1974 Sverri Gunnlaugssyni
f.13.12.1953 frá Sauðá í Kirkjuhvammshreppi og eiga
þau 3 böm: Sveinn Kjartan f.23.4.1973, Stefán Bimir
f.26.2.1976 og Sigríður Dúna f.9.11.1983. Svana og
Sverrir slitu hjúskap.
Seinni maður Svönu er Arngrímur Vtdalín
Baldursson f.26.3.1950 í Kirkjuferju í Ölfusi, bóndi á
Melum. Hann er sonur Vilhjálms Baldurs
Guðmundssonarf.18.12.1911 á Hafurshesti i
Önundarfirði, bónda á Vatnsleysu á Vatnsleysuströnd
og á Kirkjufeiju í Ölfusi. Móðir Amgrims er Margrét
Fanney Bjarnadóttir f. 27.7.1917 í Hafnarfirði.
Húsfreyja á sömu bæjum.
Systkini Svönu em Hallgrimurf.15.1.1950,
verkamaður á Akureyri, Anna Kristín f.9.2.1952 húsfr.
og starfsmaöur veitingasölu i Reykjavík, Soffía
f.22.8.1954, starfsmaöur ferðaskrifstofunnar
Heimssýnar og býr í Prag í Tékklandi, Friðrik Heiðar
f.12.5.1957 rafeindavirki í Reykjavík, Þóra Vordís
f. 11.7.1960, húsff. á Akureyri.
Ætt
1. arein
1 Svana Friðbjörg Halldórsdóttir, f. 13. des. 1948 í
Gröf í Svarfaðardal. Húsfr. og hjúkmnarfræðingur á
Melum í Svarfaðardal
2 Halldór Hallgrímsson, f. 21. des. 1895 á Melum,
d. 23. des. 1986 á Akureyri. Bóndi á Melum í
Svarfaðardal - Bima Guðrún Friðriksdóttir (sjá 2.
grein)
3 Hallgrímur Halldórsson, f. 7. júní 1867 á Melum,
d. 29. júlí 1939 á Melum. Bóndi, hreppstjóri og kennari
á Melum í Svarfaðardal 1901-37 - Soffía Jóhanna
Baldvinsdóttir (sjá 3. grein)
4 Halldór Hallgrímsson, f. 27. mars 1840 á Melum,
d. 2. mars 1920 á Melum. Bóndi og hreppstjóri á
Melum 1881-1901 - Sigríður Stefánsdóttir, f. 17. júlí
1842 á Þorsteinsstöðum í Svarfaöardal, d. 26. apríl
1896 á Melum. Húsff. á Melum
2. qrein
2 Bima Guðrún Friðriksdóttir, f. 10. nóv. 1924 á
Brekku í Svarfaðardal. Húsfr. á Melum
3 Friðrik Jónsson, f. 26.10.1892 í Sandsbúð, d.
30.6.1985 á Dalvík. Bóndi á Hverhóli í Skíðadal 1925-
47 og í Gröf 1947-54 - Svanfríður Gunnlaugsdóttír
(sjá 4. grein)
4 Jón Sigfússon, f. 4. ágúst 1858 í Syðra-
Garðshomi, d. 15. apríl 1895 í Sandsbúð á Dalvik.
Sjómaður á Dalvík - Anna Kristín Friðriksdóttír, f. 1.
okt. 1860 á Klaufabrekkum í Svarfaðardal, d. 16. sept.
1951 í Gröf í Svarfaðardal. Húsff. á Dalvík
3. arein
3 Soffía Jóhanna Baldvinsdóttir, f. 17. júlí 1870 á
Böggvisstöðum í Svarfaðardal, d. 1. mars 1954 á
Melum. Húsfr. á Melum
4 Baldvin Gunnlaugur Þorvaldsson, f. 23. sept.
1837 á Krossum á Árskógsströnd, d. 5. okt. 1919 á
Böggvisstöðum. Bóndi og hreppstjóri á Böggvisstöðum
- Þóra Sigurðardóttir, f. 6. ágúst 1842 á Hellu á
Árskógsströnd, d. 20. apríl 1933 á Böggvisstöðum.
Húsff. á Böggvisstöðum
4. arein
3 Svanfríður Gunnlaugsdóttir, f. 27. nóv. 1900 á
Þrastarhóli í Amameshr., d. 8. ágúst 1991 á Akureyri.
Húsfr. á Hverhóli og Gröf
4 Gunnlaugur Jónsson, f. 12. jan. 1856, d. 26. okt.
1939. Húsmaður í Hofteigi í Amameshreppi - Ágústína
Sigurðardóttir, f. 9. ágúst 1861, d. 1. jan. 1936.
Vinnukona og húsfr. í Hofteigi.
Frændaarður
Föðursystkini Svönu em:
Þóra Sigríður f.16.11.1899 d. 11.4.1908.
Sigurpáll f.22.11.1905 d.30.10.1992, bókbindari á
Dalvík. Þórhallurf.29.6.1908 d.29.12.1990, búsetturá
Melum. Jónasf.28.19.1910d.11.3.1990, bifvélavirki og
forstjóri á Dalvík
Móðursvstkini em:
Anna Siguriína f.14.5.1922, húsff. á Hjalteyri og Akur-
eyri. Júlíus Dalmann f.9.10.1926, lengst af bóndi og
smiður í Gröf, nú á Dalvík. Kristinn Dalmann
f. 13.12.1928, verkamaður á Akureyri. Soffía Heiðveig
f.17.10.1931, húsfr. á Brattavöllum og Dalvík
Vorsveinn Dalmann f.28.6.1934, verkamaður á
Akureyri. Kristján Tryggvi Dalmann f.3.6.1938,
húsasmiður á Akureyri.
Nokkrir lanafeðaar
Svana er í beinan karllegg komin frá Sigurði Jónssyni
f. um 1693 sem bóndi var á Jódísarstöðum í Eyjafirði.
Hann var í beinan karilegg kominn frá Sigmundi
“gamla” Hallssyni f. um 1570 bónda á Garðsá í
Eyjafirði. Hann er þjóðsagnapersóna í sambandi við
síðasta hestaat á íslandi. Hann var sonur Halls
Magnússonar skálds á Höfða á Höfðaströnd.
Jón Sigfússon 2-4 var í beinan karíegg kominn ffá
Jóni “eldra” Rögnvaldssyni f.um 1691, bónda á
Amarstöðum í Eyjafirði. Hann var í beinan kariegg
kominn ffá Þorgeiri Ingimundarsyni f.um 1510. Hann
var einn af sveinum Jóns biskups Arasonar og seinna
bóndi á Gmnd í Svarfaðardal.
Baldvin Gunnlaugur Þorvaldsson 3-4 var i beinan
karlegg kominn frá Ólafi Jónssyni f. um 1615 sem
bóndi var í Svarfaðardal. Gunnlaugur Jónsson 4-4
var í beinan karilegg kominn frá Grími Sigurðssyni
f.um 1620 lögréttumanni í Miklagarði sem var í beinan
karllegg ffá Finnboga “gamla” Jónssyni f. um 1365
bónda í Ási í Kelduhverfi. Sá er í sumum ættartölum
rakinn beint til Haraldar hárfagra konungs en sú
ættartala er svolítið vafasöm.
Helstu heimildir:
Svarfdælingar eftir Stefán Aðalsteinsson
Krossaætt eftirBjöm Pétursson
Galdrar á íslandi eftir Matthías Viðar Sæmundsson
Svana Friðbjörg Halldórsdóttir
Melar
Melar em fom bújörð. Klaufi, sem Svarfdæla segir
ffá og Klaufabrekkur em kenndar við, var bóndi á
Melum þegar hann drap tvo menn fyrir þá sök eina
að honum fannst þeir reka illa flárhóp þar sem Klaufi
átti í eina kind. Fyrsta galdrabrenna á íslandi var á
Melum árið 1625 og ertalið að fómariambið sé
grafið í hól vestan við túnið. Magnús Bjömsson
sýslumaður lét þar brenna Jón Rögnvaldsson sem
ákærður var fýrir að hafa vakið upp draug og sent
hann manni á Urðum . Draugurinn drap þar búfé og
gerði annan usla. Jón mótmælti ákæmnni en þar
sem einhver blöð með rúnamyndum fundust hjá
honum dugðu engin undanbrögð enda tók
ákærandinn guð sér til vitnis.
Árið 1703 bjó á Melum Jón Jónsson f. um 1669.
Hann var í beinan karilegg ffá Þorkeli Otkelssyni
landnámsmanni á öxará, og Guðrún Pálsdóttír
f.um 1666 í beinan karílegg ffá Nikulási
Þormóðssyni príóri í Möðmvallaklaustri.
Ætt Svönu hefur búið samfellt á Melum frá 1808 að
undanskildum tveimur ámm.
Péhir H. Blöndal alHsmaður:
Við eigum að selja ferða-
mönuum rigninguna
Pétur H. Blöndai alþingismaður bar fram á Alþingi í vetur fyrirspurn til
forsætisráðherra um ferðaþjónustu og stóriðju. Hann bar þessar
atvinnugreinar saman og spurði margra spurninga um þær. Bændblaðið
spurði Pétur hvers vegna hann hefði tengt saman þessar atvinnugreinar?
„Eg gerði það vegna þess að menn stilla gjarna upp sem gagnstæðum
pólum stóriðju og ferðaþjónustu og segja að stóriðja myndi skemma fyrir
fcrðaþjónustunni og þá sérstaklega með tilliti til ósnortinna víðerna.
Staða þessara atvinnugreina, með hliðsjón af rekstraröryggi,
árstíðarsveiflum, mengun, launum og fleira, er þannig að ég tel rétt að
benda á að stóriðjan er ekki síðri kostur en ferðaþjónustan."
Rangtaðfásem
flesta ferðamenn til landsins
-Kemur það ekki á óvart að
ferðaþjónustan er ekki talin einstök
atvinnugrein í skilningi þjóðhags-
reikninga heldur samansett úr mörg-
um atvinnugreinum, eins og fram
kemur í svarinu?
„Þetta kom mér á óvart vegna
þess að ég hélt að það lægju fyrir
betri upplýsingar um ferða-
þjónustuna en raun ber vitni. Það em
til mjög góðar upplýsingar um
sjávarútveginn, landbúnaðinn að ein-
hveiju leyti og stóriðjuna svo sem
um meðallaun og fleira en þær upp-
Iýsingar liggja ekki fyrir varðandi
ferðaþjónustuna. Sem
dæmi má ne&a að
arðsemi bændagisting-
ar heíur ekki verið
reiknuð út Ég hygg
líka að maigt í ferða-
þjónustunni sé ekki
mjög arðbært. Launin
eru lág enda er hvergi í
heiminum boigað
mikið fyrir að búa um
rúm og elda mat. Þetta
eru lágtekjustörf um
allan heim. Ferða-
þjónusta þarf að vera
mjög markviss. Helst
þarf hún að stefna að
því að minnka að um-
fangi þannig að hún
laði til sín ríka vel-
boigandi ferðamenn.
Okkar ferðaþjónusta
hefiir miðast við
massann. Við höfúm skóflað inn
fólki undir kjörorðunum - því meira
því betra - en það tel ég vera ranga
stefhu. Ég tel þessa miklu
samþjöppun ferðamanna á tvo
mánuði ársins vera út í hött"
-Þá ertu að tala tun júli og ágúst?
„Já, og ég teldi betra að reyna að
takmarka ferðaþjónustuna á þeim
tíma með miklu hærra verði þessa
tvo mánuði en lægra verði annan
tfma ársins. Mér finnst ferða-
þjónustan vinna lítið markaðslega
séð. Það er lítið eða ekkert um sér-
tilboð á vetuma eða annað í þeim
dúr. Ég tel afar biýnt að minnka
þessar miklu sveiflur sem eru í
ferðaþjónustunni."
Mikil mengun af völdum
ferðamanna
-1 svarinu til þín kemur Jram að
mengun af völdum ferðamanna hef-
ur verið lítið sem ekkert rannsökuð.
„Það hafa engar rannsóknir farið
fram á þessu. Maður sér hins vegar
víða mengun af völdum ferða-
mennskunnar. Ég get nefiit sem
dæmi Fimmvöiðuháls. Ég hef
nokkrum sinnum farið þar um og
það er skelfilegt hvemig allt er að
troðast þar niður. Þegar eitt þúsund
manns er kannski hleypt á dag á
einhveija gönguslóð þá treðst allt út
sérstaklega í votviðri. Ég fæ ekki séð
að neinn hafi hugað að þessu. Fyrir
svo sem 30 árum var ég staddur við
Mývatn og þá sá maður í hæsta lagi
eina rútu á dag stoppa við Dimmu-
boigir. Nú eru það allt upp í tuttugu
rútur sem maður sér stöðva þar á
sama tíma. Ef sama þróun heldur
áfram í ferðaþjónustunni munu mörg
hundmð rútur stöðva samtímis við
Dimmuborgir eftir 30 ár og erlendir
ferðamenn sem sækja landið heim
komnir langt yfir milljón. Þá liggur
það alveg ljóst fyrir að þessar Iitlu
landslagsperlur okkar verða troðnar
niður. Hvað ætla menn að gera vaið-
andi Landmannalaugar? Nú þegar er
það svæði við það að vera ofsetið á
sumrin. Hvemig halda menn að
ástandið verði eflir 10 til 30 ár? Það
veit enginn hver þolmörkin em og
menn virðast ekki yfirfæra ástandið
inn í framtíðina og reyna að sjá fyrir
sér hver þróunin verðiir. Ég tel að nú
þegar séu Landmannalaugar að
kikna undan því mikla álagi sem er á
svæðinu. Þama er búið að leggja
göngustíga um allt, sem em lýti á
landslaginu, þannig að allt tal um
ósnortið víðemi er út í
hött Ef menn ætla að
eiga ósnortið víðemi
þá er það ekki gert
með því að hleypa á
svæðið óheftum
ferðamannastraumi.
Það er staðreynd að
mengun af völdum
ferðamennsku er um-
talsverð og vil ég auk
átroðslunar nefna bfla-
mengun, sjónmengun
og úrgang fiá fólki."
Betri vegir - fleiri
ferðamenn
„Stóriðjan getur
örvað ferðamennsku.
Margir hafa sett stór-
iðju og ferðamennsku
upp sem andstæður en
það er rangt Ég
minnist þess þegar ég var eitt sinn í
Austurríki að sumarlagi þá lá ferða-
mannastraumurinn upp í fjöllin til að
skoða stór og mikil uppistöðulón. í
þau var dælt vatni á sumrin sem
síðan var notað til að búa til rafmagn
yfir veturinn. Þetta em falleg mann-
viiki sem draga að sér ferðamenn.
Það sama er að gerast hér á landi eftir
að Landsvirkjun opnaði raforkuverin
fyrir almenningi til skoðunar. Ég
vona að þessi fyrirspum mín muni
slá á þann rómantíska blæ sem
margir sjá yfir ferðamennskunni.
Menn sjá hana sem góða og göfúga á
meðan stóriðjan hefúr á sér nei-
kvæðan stimpil að ósekju að mínum
dómi. Ég vií að menn byggi þetta
saman og eins og ég sagði áðan á að
takmarica ferðaþjónustuna, lengja
nýtingartímann, laða að ríka ferða-
menn og hækka verðið á þjónustunni
en sleppa þeim sem koma með nesti
með sér á eigin bílum, sofa í honum
og skilja hér ekkert eftir sig af
peningum."
Ljósmyndir sýna
sól og bliðu
-Hvemig er þetta hœgt?
„Við höfúm alltaf hannað okkar
ferðaþjónustu út ffá hugmyndum
okkar um sólskin og blíðu. Flestar
ljósmyndir í ferðabæklingum em
með sól í heiði. Stórum hluti mann-
kyns líður hins vegar illa vegna of
mikillar sólar og hita, sumir þjást
jafhvel af sólariiitanum sem er víða
allt að því óbærilegur. Þessu fólki
eigum við að selja myrkrið,
rigninguna og svalann. Þótt okkur
finnist sólskinið gott, vegna þess hve
lítið við höfúm af því á Islandi, finnst
öðrum það vont. Til þessa fólks
eigum við að ná," segir Pétur H.
Blöndal
Pétur segir ferðamályfirvöld
hafa lagt of mikla áherslu á
sól í stað rigningar.