Bændablaðið - 09.12.2003, Side 20

20
Bændablaðið
Þriójudagur 9. desember 2003
BeiOslisgreining
er listgrein
Það skiptir miklu máli hversu vel er fylgst með gangmálum. en
Þrátt fyrir að vel sé fylgst með og allt skráð niður verður eftirlit
gangmála frekar listgrein en kunnátta.
Þenslu larið að gæta
víða á Austurlandi
Víða á Austfjörðum eru menn farnir að finna fyrir þeirri þenslu sem
fylgir hinum miklu framkvæmdum við Kárahnjúka og undirbúning
að álversframkvæmdum á Reyðarfirði. Þetta kemur fram í
fjárhagsáætlunum svo sem á Egilsstöðum og i Fjarðarbyggð en
þenslan er mest á þessum stöðum.
Að kalla beiðslisgreiningu
listgrein er ekki gert til að draga
kraftinn úr bændum. Það er hins
vegar meint sem skýring á því
hvers vegna talað er um að
beiðslisgreining sé erfið. Þeir sem
hafa með eftirlit gangmála að gera
á bæjunum hafa næga þekkingu á
tíðahringnum, sem er yfirleitt 21
dagur, og þekkja hvemig beiðsli
skiptist í for-, há- og síðbeiðsli.
Þrátt fyrir það, er það þannig að
kýr og kvígur em einstaklingar og
hafa misjafna lengd á tíðahring og
hegða sér misjafnlega þegar þær
em yxna. Frjóvgunin ætti að eiga
sér stað eftir hábeiðslin, svo
hvenær er þá best að sæða?
Margir biðja um sæðingu of
snemma en hvenær og hversu
lengi á að bíða þangað til sæðing
er pöntuð? Það skiptir máli að
fara eftir sinni eigin tilfinningu.
Þess vegna er beiðslisgreining
meira en vísindaleg, tæknileg
athugun á hverri kú á þriggja
vikna fresti. I þessari grein verður
farið í stuttu máli yfir tæknilegu
hliðina.
Hvaó er mikilvœgast?
I beiðslisgreiningu er öll
athugun mikilvæg ásamt því að
athuganimar séu skráðar í dagatal
gangmála. Athuganir eins og
breytingar á hegðun, óróleiki, for-
vitni, slím, áferð slímsins, blæð-
ingar, ef kýrin riðlast á öðmm
kúm og baul er mikilvægt að
skrifa niður. Meira að segja það
að skrifa hjá sér ef engin breyting
er getur verið mikilvægt þegar
maður sér að það myndast
mynstur um lengd gangmála og
tímabilið á milli gangmála
Kúabúið
kýrinnar. Óvemleg slímmyndun
eða möguleg blæðing getur síðar
meir gefið mjög mikilvægar upp-
lýsingar. Það á heldur ekki að
hika við að biðja sæðingamanninn
eða dýralækninn um hjálp til að
sjá mynstrið út frá þeim upp-
lýsingum sem hann skráir niður.
Mikilvægt er að vera sammála um
hvort kýrin hafi 17 eða 24 daga
tíðahring. Einnig ætti að skrifa
niður athugasemdir og skilaboð
sæðingamanns eða dýralæknis.
Einblínt á gangmál
Það kemur fyrir að manni
finnst að léleg beiðslisgreining
gangi í erfðir milli kynslóða á
bæjunum eða að ræktendur eða
nýir eigendur búsins strefi við að
ná tökum á vandanum. I þeim til-
fellum á að einblína á beiðslis-
greiningu og búa sér lil fastar
venjur eins og aukaferð í fjósið
um miðjan dag og að kvöldi til.
Það skiptir miklu máli að eyða
tíma með dýrunum til að sjá
muninn á þeirra venjulegu hegðun
og hegðun við gangmál. Hvemig
merki um beiðsli má búast við að
sjá fer eflir hvaða tími ársins er og
hvort kýmar séu í lausagönguQósi
eða básafjósi. Auðveldast er að
sjá þegar kýr eru yxna að vori og
sumri. Ljósið hefur eitthvað með
það að gera en á vetuma er mikil-
vægt að hafa góða lýsingu í fjós-
inu. í lausagöngufjósum eða
þegar kýmar eru á beit er auð-
veldara fyrir þær að riðlast hver á
annarri. Það er ágætis regla að
daginn eftir að kýrin riðlast á
annarri kú, er hún í hábeiðslum,
það er að segja daginn eftir að hún
stendur kyrr þegar aðrar kýr
riðlast á henni. Baul og óróleiki er
einnig greinileg merki um yxni.
Slíntmyndun og blœóingar
Kýr á básum geta ekki riðlast,
en einfaldara getur verið að upp-
götva slímmyndun og blæðingar
hjá kúm í básafjósi. Þegar kýrin er
yxna em skapabarmamir bólgnir,
rauðir og rakir. Slímið er glært og
hægt er að draga út langa slím-
tauma. Oft er hægt að finna rakar
rendur og slím bæði á lendum og
á halanum. Blæðingar ættu að
verða einum til tveimur dögum
eftir sæðingu. Ekki blæðir úr
öllum kúm, kýrin getur haldið
hvort sem henni blæðir eða ekki.
Ef beiðsli em ekki greinileg hjá
14 mánaða kvígum eða kúm sex
vikum eftir burð ætti að láta
dýralækni athuga hvort um sé að
ræða einhver vandamál, svo sem
blöðmr á eggjastokkum.
Landssamband kúabœnda,
desember 2003
Þýtt úr Buskap 4/2003
Sigfríður Þorsteinsdóttir, sveit-
arstjóri Breiðdalshrepps, segir að
þar komi þessi þensia ffam í því að
karlmenn á besta aldri fari og fái
sér vinnu við ffamkvæmdimar við
Kárahnjúka því þar býðst þeim
miklu meiri vinna en í heima-
byggðinni. Hún segir að Breið-
dalshreppur geti auðveldlega tekið
við fleira fólki. Menn gætu unnið
við Kárahnjúka en búið í Breið-
dalshreppi þar sem húsnæðis-
kostnaðurinn er mun minni en
bæði á Egilsstöðum og í Fjarðar-
byggð.
„Við emm vel sett með skóla
og leikskóla, dagvist fyrir aldraða,
sundlaug og íþróttahús. Þetta er
allt þjónusta sem við erum mjög
stolt af. Svo em tækifæri til af-
þreyingar, hér em ekki færri en
fjögur hótel," sagði Sigffíður.
Það hefnr komið ffam að
Kaupfélag Héraðsbúa á Egils-
stöðum er með í undirbúningi um-
fangsmiklar framkvæmdir bæði á
Egilsstöðum og á Reyðarfirði sem
tengjast þeim auknu umsvifum á
Austurlandi í tengslum við
virkjanaffamkvæmdir.
Þá þarf Austur-Hérað að leggja
í miklar ffamkvæmdir og er gert
ráð fyrir 380 milljóna króna Qár-
festingum á næsta ári sem er 200
milljónum króna meira en á
yfirstandandi ári. Helstu ffam-
kvæmdir verða við byggingu
leikskóla, viðbyggingu Mennta-
skólans á Egilsstöðum, stækkun
íþróttamiðstöðvar, undirbúnings-
vinnu að stækkun Gunnskólans á
Egilsstöðum, gatnagerð, ffáveitu-
og vatnsveitu ramkvæmdir í
nýjum íbúðahverfum.
UterkomiD
irððleg og
skemmtileg bók
írð Nautgripa-
raiktarfélagi
Hrunamanna
Bókin heitir Nautgriparæktar-
félag Hrunamanna 100 ára,
1903-2003. Fjallar hún um að-
draganda, stofnun og sögu
Nautgriparæktarfélags
Hrunamanna síðustu 100 árin
en félagið fagnaði aldarafmæli
sínu 1. nóvember 2003 og er
eitt elsta nautgriparæktarfélag
á landinu.
Saga Nautgriparæktarfélags
Hrunamannahrepps er nokkuð
lýsandi dæmi um störf naut-
griparæktarfélaga á árum áður en
vinnan sem innt var af hendi í
kringum nautgriparækt var
ótrúlega mikil fyrr á tímum
sérstaklega kringum nautahaldið
og skýrsluhaldið.
Bókina skrifar Páll Lýðsson í
Litlu-Sandvík með aðstoð stjóm-
ar félagsins og er hún prýdd um
100 myndum. Þar er einnig að
finna sér kafla um hina lands-
frægu kú Huppu á Kluftum.
Þessi bók er tilvalin í jóla-
pakka bóndans.
Bókin ,sem er tæpar 190
blaðsíður, kostar 2.900 krónur
og fæst hjá stjóminni: Jón Viðar,
s: 486-6648, Þórunn, s: 486-
6558 og Esther, s: 486-6590.
Bændablaðið kemur
næst út 13. janúar.
Væntanlegir auglýsendur
eru beðnir um að hafa
sem fyrst samband við
auglýsingastjóra í síma
563 0300.
Lamir og stafjárn
VÉLAVAL-Varmahlíð hf
S: 453 8888 fax: 453 8828
vefur: www.velaval.is
netpóstur: velaval@velaval.is
Dráttarvélar fyrir
unga sem aldna!
Fatnaður
Flíspeysur
Ulpur