Tónlistin - 01.11.1943, Qupperneq 18

16
TÓNLISTIN
að handritið að Davíðssálmuni séra
Odds á Reynivöllum, er kom frá
dóttursyni lians Emil Thoroddsen á
Landshókasafnið, liafi verið úr
hókasafni hans. Jespersöns Graduale
segir hann sjálfur frá, að hann hafi
fengið á uppboði, selt úr stiftsbók-
hlöðunni, og mun það sennilega
vera sama eintakið, sem nú er í
Landsbókasafninu. Sálmasöngsbók
William Henry Monk á ég, og stend-
ur nafn lians þar á forblaðinu og
ennfremur, að hann hafi gefið liana
St. Tliorarensen (sennilega séra Stef-
áni á Kálfatjörn, sem var nemandi
lians í sönglist). — Það skal tekið
fram , að allmargl af gömlum kirkju-
söngsbókum, er Guðjohnsen nefnir
í fyrrgreindum skýringum, eru til
á Landshókasafninu, i safni Jónasar
Jónssonar þinghúsvarðar. En því
miður eru þær þar ekki nærri allar;
verður því ekki annað séð en að all-
stór eyða sé óuppfyllt i frumgögn-
um kirkjusöngsins hér á landi síðan
1840. Eitt af heimildarritum þeim,
sem Guðjohnsen mun hafa stuðzt
við, er hann samdi Messusöngsbók
sina, mun vafalaust hafa verið
Weyse-handritið. Eru sýnilega tekin
úr því nokkur lög, og þar á ineðal
lagið All eins og blómstrið eina, er
þá fyrst liirtist alþjóð í þeirri mynd,
sem. það ber enn. Það er margkunn
saga, að Páll Melsted og fleiri ís-
lendingar hafa sungið fyrir Weyse
nokkur lög, er voru notuð í islenzk-
um kirkjusöng. Það virðist ekki
þurfa annað en að athuga lagið
sjálft eins og það er í Weyse-hand-
ritinu og hók Guðjohnsens til að
ganga úr skugga um það, að Páll
Melsted eða aðrir Islendingar muni
naumast hafa farið þannig með það
um 1840. Jónas Helgason skilgreinir
höfund lagsins þannig: Weyse eftir
eldra lagi, og mun það að ölluni lík-
indum mála sannast. Lagið þekkt-
ist snemma á tímum í lágþýzkum
kirkjusöng og í Hollandi um 1540;
er það svipuð gerð og siðar birtist
hjá Tuclier og Thomissön, og kemst
það í þeirri mynd inn í grallaraút-
gáfurnar undir lagboða morgun-
sálmsins Dagur í austri öllu. Próf-
essor Weyse gekk frá þessu lagi
1840, tveimur árum fyrir dauða
sinn. Ilefir það síðan haldið þeim
húningi hér á landi. Sýnir það vin-
sældir lagsins, hversu oft það hefir
verið prcntað Iiér, eða rösklega tutt-
ugu sinnum. Lag þetta virðist vera
svo samgróið þjóð okkar, að það
verði aldrei frá henni skilið. Skap-
ast það af tvennu: fyrst og fremst af
fcgurð þess og siðan hve efnislega
það fellur vel við sálminn. Af fram-
ansögðu kemur mér málið þannig
fvrir, að Weyse hafi með fáeinum
pennadráttum breytt laginu um leið
og hann ritaði það í „kóralmelódí-
urnar“ fvrir islenzku kirkjuna og
gert það að ódauðlcgu listaverki.
Ilin þunga sorg, er kemur fram í
laginu, minnir á atburð úr ævi Weys-
es sjálfs, er leiðir hans og Júliu Tu-
tein skildu að fullu, — liiin ung, gáf-
uð og glæsileg hvarf honum með alla
hfsgleði þeirra beggja að baki.
Eftir Pétur Guðjohnsen eru til
þrjár prentaðar bækur: íslenzk
sálmasöngs- og messubók, Kaup-
mannahöfn 1861, Leiðarvísir til
þekkingar á sönglistinni, Rej'kjavík