blaðið - 14.09.2006, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2006
blaðiö
blaöið
Útgáfufélag: Ár og dagurehf.
Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson
Ritstjóri: Sigurjón M. Egilsson
Fréttastjórar: Brynjóifur Þór Guðmundsson og
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Ritstjórnarfulltrúi: Janus Sigurjónsson
Gefum í
Það sem af er þessu ári hafa 19 manns farist í umferðarslysum á Islandi.
Af þeim voru átta undir 21 árs aldri. Ekki þarf að orðlengja það að slíkar
mannfórnir getur fámenn þjóð ekki þolað. Ekki síst þegar það liggur í
augum uppi að hér er ekki um neitt náttúrulögmál að ræða.
Þegar horft er til tölfræði umferðarslysa er ekki hægt að merkja neinar
ákveðnar sveiflur og hending ræður miklu. Fjöldi ökutækja hefur vissu-
lega aukist gífurlega undanfarin ár, en dauðaslysin eru ekki í neinu sam-
hengi við þá aukningu.
En vandinn er augljós og hvað er til ráða? Fleiri boð og bönn? Strangara
eftirlit? Meiri áróður? Varla, því þau ráð hafa ekki dugað betur en raun
ber vitni. Og áður en menn fara að velta fyrir sér ráðstöfunum á borð við
hraðalása og ökurita er rétt að menn horfi fyrst til nærtækari lausna, sem
betur duga og ekki aðeins til þess að draga úr hraða. Jafnhættulegur og
hraðaksturinn getur verið eru það nefnilega fyrst og fremst aðstæðurnar
sem skilja milli feigs og ófeigs í umferðinni.
Fyrirmyndina er að finna á Reykjanesbraut. Eftir verulegar endurbætur
á henni, þar sem hún var tvöfölduð að hluta og upplýst, hefur ekki eitt ein-
asta banaslys átt sér stað þar. Og það þótt sjálfsagt sé hraðakstur á landinu
hvergi tíðari en einmitt þar.
Svarið felst þó ekki í því að tvöfalda bara alla vegi og láta hraðatakmark-
anir lönd og leið, enda verða banaslysin ekki aðeins á þjóðvegum landsins.
En svarið felst í betri umferðarmannvirkjum og þar bera stjórnmálamenn
og samgönguyfirvöld þunga ábyrgð. Það eru engin ný sannindi að bílaum-
ferð er bæði greiðari og öruggari á tvöföldum vegum en einföldum eða á
upplýstum vegum frekar en myrkvuðum. I þéttbýlinu má líka huga að
margvíslegum úrbótum, en mislæg gatnamót, aukin umferðarrýmd og
hringtorg í stað gatnaljósa eru þar augljós tæki til úrbóta.
En kostar ekki heil ósköp að taka til óspilltra málanna við slíkar vega-
bætur? Mikil ósköp, en kostnaðurinn, sem þjóðin ber í mannslífum talið,
er óþolandi. Eigi alþingismenn og sveitarstjórnamenn í vanda með að
finna fjármuni til slíkra framfara má minna á að bíleigendur eru skatt-
lagðir af fullri hörku. Það mætti líka minna á að þeir hafa ekki lent í vand-
ræðum með að finna peninga til þess að bora göng og brúa eyðifirði, sára-
fáum til gagns. Eða leggja nýjan flugvöll í Reykjavík í 50 km fjarlægð frá
öðrum alþjóðaflugvelli.
Það er full ástæða til þess að stíga bremsuna í botn gagnvart slíku kjör-
dæmapotsbruðli. En það þarf að gefa í þegar kemur að vegabótunum. Á
komandi kosningavetri verður fróðlegt að fylgjast með því hvað þing-
heimur telur réttast að gera í því.
Andrés Magnússon.
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson Ritstjórn & auglýsingar: Hádegismóum 2,110 Reykjavík
Aðalsími: 510 3700 Símbréf á fréttadeild: 510 3701 Símbréf á auglýsingadeild: 510 3711
Netföng: bladid@bladid.net, frettir@bladid.net, auglysingar@bladid.net
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins
Gullfryggð þjónuíta'
Krókhalsi 4 • 110 Reykiavik • Simi 567 1010 • www.parket.is
TÆKIFÆRI
SMÁAUGLÝSINGAR
blaöiðs
SMAAUGLYSINGAR@BLADID.NET
. §0Tíul? S/eLl- & >K> SifrLifl KaLLA YKftiJk EtÍtM 1
'Slú TíLPaqS- K&flR « VaK 1V BYRJUðl7M VW. ^tHÁKaRní'R.
Á Wí M TtTNbiA Til LflrtD/rSALAJVS h og Svol&íFUm/l)
Vi* BLj'WDFULl-ÍR UM W/lLi-ÆR:iSpLflNií? rflNGAP TiL MAPUr
i LÖGGuBíL Á Í-Zi-PÍHUÍ HEiM TÍL Mommo. ^
Meira fé til menntamála
Árleg skýrsla Efnahags-og
framfarastofnunar Evrópu,
OECD, um menntamál er fróð-
leg um margt. Auk þess er
skýrslan sterk vísbending um
að við íslendingar erum ekki að
fjárfesta nægjanlega í menntun
og viðvörun til stjórnvalda um
að standa fastar í fæturna við
uppbyggingu skólakerfisins.
Heildarútgjöld íslendinga til
mennamála eru ein þau hæstu
í OECD sé miðað við verga þjóð-
arframleiðslu. Hinsvegar erum
við einungis í 15. sæti þegar
borin eru saman útgjöld á hvern
nemanda árlega frá grunnskóla
til háskóla. Það er raunveruleg-
asti mælikvarðinn á fjárfest-
ingar í menntun og útgjöld til
skólamála.
Framlögin hafa hækkað veru-
lega á hvern nemanda á grunn-
skólastigi en lækkuðu á milli
áranna 2002 og 2003 til fram-
halds- og háskóla. Þannig er ís-
land í 3. sæti í framlögum til leik-
skóla og 6. sæti til grunnskóla.
Það eru skólastigin sem sveitarfé-
lögin reka og bera ábyrgð á.
Hinsvegar erum við í hópi
lægstu þjóða í framlögum til
háskóla og framhaldsskóla. I
21. sæti á háskólastiginu og því
nítjánda hvað varðar framha ds-
skólana. Skólana sem ríkið
rekur.
Munur á ríki og sveitarfélögum
Þetta er mikill munur og bendir
til þess að metnaður sveitarfélag-
anna og skilningur á mikilvægi
fjárfestinga í menntun sé annar og
betri en ríkisvaldsins sem dregur úr
framlögum til menntamála. Grunn-
skólinn okkar er meðal þeirra bestu
i heimi þó margt megi færa til
ennþá betri vegar. Til dæmis með
því að efla kennaramenntun, bæta
kjör kennara, leggja af samræmd
lokapróf og aflétta miðstýrðri nám-
skrá. Færa valdið yfir menntuninni
og vali nemenda inn í skólana. Þar
skiptir miklu að fækka kjarna-
fögum og auka val nemenda við tíu
ára aldur.
Björgvin G. Sigurðsson
Ég hef haldið því fram að stærsti
kostur grunnskólans íslenska sé
að hann er stéttlaus. Búseta ræður
inntöku barna í skóla, ekki efna-
leg staða foreldra. Nema þá hvað
varðar val á búsetu í einstökum
hverfum en sem betur fer blandast
þetta bærilega að mestu.
Börnin okkar á sama stað og
standa við sömu ráslínu þegar skóla-
gangan hefst. Þetta stéttleysi eigum
við að verja með öllum ráðum
svo það verði ekki pólitískri bók-
stafstrú um einkavæðinu á öllum
sviðum að bráð. Þá væri miklum
verðmætum glatað.
Fjármögnun háskólanna
Eitt af því sem skýrsla OECD
tekur til umfjöllunar er fjár-
mögnun skólastiganna en ríki og
sveitarfélög kosta um 93% grunn-
og framhaldsskólans i viðmiðunar-
löndunum. Á síðustu árum hefur
fjármagn frá öðrum en hinu op-
inbera hinsvegar aukist verulega
innan háskólastigsins. Þar standa
stjórnvöld á krossgötum og mikil-
vægt að yfirveguð umræða um fjár-
mögnun háskólastigsins fari fram.
Til að efla háskólana og gera
þeim kleift að sækja fram þarf að
koma til aukið fjármagn frá fyrir-
tækjum og einstaklingum. Islenskir
háskólar eiga í miklum og vaxandi
fjárhagsvanda. Sá vandi er búinn
til af menntamálayfirvöldum þar
sem framlög hafa hvergi nærri
fylgt nemendafjölgun.
Menntun er fyrirtaks fjárfesting
fyrir einstakling og ríkið. Talið er
að hvert viðbótarár í skóla hafi í för
með sér efnahagsleg áhrif fyrir þjóð-
arbúið á bilinu 3-6% og í kringum
22% tekjuauka af því að ljúka gráðu
i háskóla. Efnahagslegur ávinn-
ingur af aukinni menntun er því
hafinn yfir vafa og yfirlitsskýrsla
OECD um stöðu mála í 30 löndum
er ágætur vegvísir um hvert skuli
stefna.
Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar í
Suðurkjördæmi.
Klippt & skorið
Komandi prófkjör eiga hug hinna tal-
andi stétta allan þessa dagana, en
óðum styttist í að flokkarnir raði á
lista sína fyrir þingkosningar. Meðal sjálfstæð-
ismanna í Reykjavfk er verulegur
titringur, enginn hefur sagst ætla
að hætta, allirvilja komastofará list-
ann og svo er nýliðunin eftir. Mjög
er um það rætt að Guðlaugur Þór
Þórðarson skori Björn Bjarnason á hólm
um annað sætið, en það mun færa sigurvegar-
anum efsta sætið í því Reykjavíkurkjördæminu
sem Geir H. Haarde flokksformaður velur sér
ekki. Því fylgir jafnframt ráðherrastóll ef Sjálf-
stæðisflokkurinn kemst í ríkisstjórn eins og
líklegt má telja. Fyrir Guðlaug Þór er því allt að
vinna, en engu að tapa. Gárungarnir segja að
þá muni fyrst reyna á varnarmálin hjá Birni.
Miklar sögur hafa gengið af því á
Sþjallborðinu Málefnunum (mal-
efnin.com) að Baugur sé að reyna
að kaupa fyrirbærið, en eftir því sem næst
verður komist funduðu umsjónar-
menn vefjarins með Guðmundi
Inga Hjartarsyni vegna þess fyrir
nokkrum vikum. Guðmundur Ingi
er sem kunnugt er eitt af vitnunum í Baugs-
málunum og einn nánasti vinur Jóns Asgeirs
Jóhannessonar, forstjóra Baugs, en þeir fé-
lagarnir óku saman f Gumball-kappakstrinum
snemmsumars. Vænisjúkir Málverjar óttast
mjög að einhverjir komist f gögnin að baki
umræðunum, en af þeim má sjálfsagt ráða
hverjirmargiraf hinum orðhvötu en nafnlausu
þátttakendum í umræðunni eru í raun og veru.
Eigandinn Stefán H. Kristinsson, organisti
á Fáskrúðsfirði með meiru, sver þó og sárt við
leggur að Málefnin haf i ekki verið seld, en ekki
leggja allir trúnað á það og minna á að hann
hafi áður brugðist trúnaði notenda.
Skipulögð alþjóðleg glæpastarfsemi var
til umræðu í málstofu við Háskóla (s-
lands á dögunum, en þar hafði forsögu
dr. Viktoras Justickis, prófessor við Mycolas
Romeris-háskóla og Kaunar Vy tautas-
háskóla í Litháen, en hann er gestak-
ennari hjá lagadeild Háskóla íslands
um þessar mundir. Mikið feykilega er
sá maður vel nefndur til starfans! Viktoras Just-
ickis þýðir nefnilega Sigur réttlætisins. Svona
um það bil.
andres.magnusson@bladid.net