blaðið - 07.09.2007, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 7. SEPTEMBER 2007
blaöið
blaði
Útgáfufélag:
Ritstjóri:
Fréttastjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Árvakur hf.
Ólafur Þ. Stephensen
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Þröstur Emilsson
Elín Albertsdóttir
Norrænar vamir
Rík ástæða er til að íslendingar fylgist með umræðum um aukið samstarf
Norðurlanda á sviði varnarmála. 1 síðustu viku skrifuðu Sverre Diesen, yf-
irmaður norska heraflans, og Hákan Syrén, sænskur starfsbróðir hans, grein
í Dagens Nyheter þar sem þeir mæltu með auknu samstarfi ríkjanna í varn-
armálum. Sama dag lögðu þeir tillögur sínar þar um fyrir ríkisstjómir land-
anna. Hershöfðingjarnir sjá meðal annars fyrir sér samstarf á sviði innkaupa
hergagna, menntunar, þjálfimar og æfinga og að ríkin þrói í sameiningu eig-
ið öryggishugtak; hvemig bregðast skuli við utanaðkomandi ógnum.
Jonas Gahr Store, utanríkisráðherra Noregs, hefur nú boðið Finnlandi
aðild að væntanlegu samstarfi og hyggst fúnda með utanríkisráðherrum
Svíþjóðar og Finnlands í næsta mánuði.
I Svíþjóð og Finnlandi hafa sumir gagnrýnt að samstarf af þessu tagi þýði
að ríkin fari „bakdyramegin" inn í Adantshafsbandalagið, NATO. Sú gagn-
rýni kemur ekki á óvart, þar sem NATO-aðild er í báðum ríkjum mikið til-
finningamál. Stefna stjómvalda í Svíþjóð og Finnlandi gagnvart NATO er
svolítið eins og stefna íslenzkra stjómvalda gagnvart Evrópusambandinu;
ríkin vinna eins náið með bandalaginu og þau mögulega geta og uppfylla
ýmsar kröfúr þess betur en sum bandalagsríkin en komast hjá því að þurfa
að taka hina pólitískt eldfimu umræðu um fúlla aðild.
Það kemur heldur ekkert á óvart að Noregur, Svíþjóð og Finnland skuli
ræða aukið vamarsamstarf. Löndin standa öll frammi fyrir þeim veruleika
að lítil og meðalstór ríki verða einfaldlega að vinna saman til að hafa efni á
þeirri dýru tækni, sem nútímavamir byggjast á. öll hafa þau ákveðnar
áhyggjur af því hvemig rússneski heraflinn sækir nú í sig veðrið og sýnir æ
oftar styrk sinn; síðast í gær flugu rússneskar sprengjuflugvélar upp að
mörkum norskrar lofthelgi. Öll ríkin þurfa að bregðast við hlýnun loftslags á
norðurslóðum og þýðingu hennar fyrir alþjóðlegar siglingar, orkuvinnslu og
orkuöryggi. Allt snýr þetta líka að íslandi á einn eða annan hátt.
Norsku og sænsku hershöfðingjarnir segja einmitt í grein sinni að hvat-
inn að nýju samstarfi sé það aukna mikilvægi, sem Norður-Evrópa muni
öðlast á næsta áratug. Þeir segja líka að umræður um aukið samstarf Noregs
og Svíþjóðar muni vonandi auka áhuga hinna norrænu ríkjanna á samstarfi.
Það er fúll ástæða til að íslenzk stjómvöld taki þá á orðinu. Við höfúm nú
þegar aukið mjög verulega vamarsamstarf okkar við bæði Noreg og Dan-
mörku. Ekkert er því til fyrirstöðu að ræða einnig við Svía og Finna um t.d.
þátttöku í sameiginlegum heræfingum hér á landi.
Sextíu árum eftir að hugmyndir um norrænt vamarbandalag vom slegn-
ar af, geta nú á ný skapazt forsendur fyrir norrænu vamarsamstarfi, í
tengslum við samstarfið innan NATO. Norðurlandasamstarfið er nánasta
milliríkjasamstarf, sem ísland tekur þátt í og fúll ástæða til að þróa það inn á
svið vamarmálanna.
Ólafur Þ. Stephensen
SÆKTU LEIÐARANN A WWW.MBL.IS/PODCAST
Auglýsingastjórí: Steinn Kári Ragnarsson Ritstjóm & augiýsingar Hádegismóum 2,110 Reykjavík
Aðalsími: 510 3700 Símbréf á fréttadeild: 510 3701 Símbréf á auglýsingadeild: 510 3711
Netföng: bladid@bladid.net, frettir@bladid.net, auglysingar@bladid.net
Prentun: Landsprent ehf.

s^a,^^öt'a^nus«ö'
Metslav"'09 íráR\/
mm
Glerfínar gluggafilmur
- aukin vellíðan á vinnustað

HoilFíiu J AJJ&l/N A Mfíl,
É5 BtWnlt tesWHit..
W iG V[L pLliff.
...og ENGilNrv St.F^TÆKuR
SVoMfl V’ier —v—■
... SkLlUDWJjT
2 pimvut
Átök menningarheilda
Þegar kommúnismann í Austur-
Evrópu þraut örendið eftir langa
og kvalafulla dauðakippi undir lok
níunda áratugarins og Sovétríkin
sálugu liðuðust í sundur voru
margir bjartsýnir á að tímabil ógn-
ar og átaka væri liðið í Evrópu. I
hugum margra markaði fall Berl-
ínarmúrsins 1989 endalok þeirra
átaka sem hófust með heimsstyrj-
öldinni miklu og kalda stríðsins
sem fýlgdi í kjölfarið. Ný heims-
mynd var að verða til.
Það var í þessu ljósi sem Francis
Fukuyama skrifaði sína ffægu bók
The End of History and the Last
Man árið 1992. Fukuyama vildi
meina að átökum um þjóðfélags-
skipan væri lokið, að menn hefðu
loksins komið sér saman um opið
lýðræðisskipulag sem byggir á
markaðsbúskap og vernd mann-
réttinda. Hann vildi meina að
stjórnmáladeilur nútímans væru
allar tilbrigði við þetta sama stef.
Fljótlega kom í ljós að ástandið var
nú ekki svona einfalt.
Ári síðar birti Samuel Hunting-
ton fræga grein í Foreign Affairs
undir heitinu The Clash of Civi-
lizations? Huntington var sammála
því að tímabili átaka um hin stóru
pólitísku hugmyndakerfi, komm-
únisma og kapítalisma, væri lokið.
Við sjónarrönd alþjóðastjórnmál-
anna sá hann hins vegar glitta í
annars konar átakaás, - engu
skárri. Átök ólíkra menningar-
heilda og trúarbragða.
Frá því að grein Huntingons
kom út sumarið 1993, og svo bók
svipaðs efnis 1996, hefur þróunin í
alþjóðasamskiptum því miður ver-
KLIPPT OG SKORIÐ
Magnús
ÍL.
fýrrverandi félags-
málaráðherra, vand-
ar Ingibjörgu Sól-
rúnu Gísladóttur
utanríkisráðherra ekki kveðjumar
á heimasíðu sinni. Sakar hann
ráðherrann um lýðskrum með því
að kalla heim íslenska ffiðar-
gæsluliðann í Irak. „Það má segja
að utanríkisráðherra og formaður
Samfýlkingarinnar hafi með þess-
ari ákvörðun staðið fýrir lið-
hlaupi.Það er alla jafna tekið mjög
hart á liðhlaupum, en Iiðhlaupar
geta komið ffam á ýmsum vett-
vangi.Getur verið að þetta lið-
ið þráðbeint í átt til þess sem Hunt-
ington spáði.
Ógnir og átök í Danmörku
Ein birtingarmynd þessara
menningarátaka blasir við okkur í
Danmörku þessa dagana. I vikunni
voru átta múslímar handteknir í
Kaupmannahöfú grunaðir um að
standa að skipulagningu hryðju-
verkaárása. Þeir sem fýlgst hafa
með samfélagsþróun í Danmörku
undanfarin ár vita að sífellt hefur
sigið á ógæfuhliðina í samskiptum
aðfluttra múslíma og kristinna
Dana. Eins og svo víða í Vestur-
Evrópu sóttu Danir vinnufúsar

w.
VIÐHORF
Eiríkur Bergmann Einarsson
hendur út fýrir landsteinana á
sjötta og sjöunda áratugnum til að
starfa í láglaunastöríúm í Dan-
mörku. Margt af því fólki kom frá
Mið-Austurlöndum og hefur síðan
bæði eignast börn og barnabörn.
Lengst af voru samkipti innfæddra
Dana og aðfluttra múslíma góð. Að
vísu urðu innflytjendur að sætta sig
við mun verri kjör og þurftu að
búa í lakari hverfum, gjarnan í
blokkaffumskóginum í vesturhluta
Kaupmannahafnar. Þegar líða tók á
hlaup utanríkisráðherrans muni
hafa neikvæð áhrif á stöðu íslands
í alþjóðlegu samstarfi og þar með
t.d. haft áhrif á gengi okkar í kosn-
ingunni um sætið í Örygg-
isráðinu?" spyr Magnús.
Arsskýrsla ríkislögreglustjóra
fýrir árið 2006 var að
koma út en þar má meðal
annars finna nöfn þeirra fýr-
irmanna sem komu til landsins og
þurftu lögreglufýlgd á síðasta ári.
Oft hafa verið stærri nöfn á þess-
um lista en þó má m.a. sjá að
Friðrik krónprins Danmerkur,
Bush eldri, Jaap De Hoop Schef-
fer, framkvæmdastjóri NATO, og
Thorbjom Jagland, forseti norska
tíunda áratuginn tóku samskiptin
að versna verulega. Mörgum inn-
fæddum Dönum stóð stuggur af
afkomendum innflutta verkafólks-
ins sem oft áttu erfitt með að kom-
ast að í dönsku samfélagi, voru
jafnvel atvinnulausir og héldu
gjarnan til við lestarstöðvar. Inn-
flytjendur og afkomendur þeirra
fundu fýrir aukinni tortryggni og
svo fór allt í bál og brand eftir 11.
september 2001. Aðeins í þessu
ljósi er hægt að skilja deiluna um
skopmyndirnar af Múhameð sem
Jótlandspósturinn birti fýrir
skemmstu.
Vegið að lýðréttindum
Atburðir vikunnar sýna að hark-
an er enn að aukast. I beinu fram-
haldi af handtöku áttmenninganna
lagði Danski þjóðarflokkurinn til
enn harðari löggjöf til varnar
hryðjuverkum. Samt hefúr veru-
lega verið þrengt að borgaralegum
réttindum í Danmörku eftir 11.
september, eins og svo víða á Vest-
urlöndum. En Danski þjóðarflolck-
urinn vill sem sé þrengja enn frekar
að lýðréttindum manna - bæði
innfæddra og innflytjenda - og
boðar til að mynda stóraukna
vöktun á fólki með myndavélum
auk þess að heimila lögreglunni að
framkvæma húsleit í heilu stiga-
göngunum án nolckurs dómsúr-
skurðar. Þá vilja þeir einnig meina
fólki sem er andsnúið lýðræðis-
skipulagi að ferðast til landsins.
Hvernig þeir ætla að sldma svoleiðs
fólk úr ferðamannaröðinni á Kast-
rup veit ég þó ekki.
Höfundur er stjómmálafræðingur
stórþingsins, óku
hér allir um götur
í lögreglufýlgd
auk þess sem lög-
reglan gætti 150
manna og lcvenna
á fúndi forsætisráðherra Eystra-
saltsráðsins. Afþessum Iista má
þó sjá að opinberir gestir á síð-
asta ári voru tæpast mestu stór-
stjörnur í heimi. Klippari
minnist þess ekki að nokkur
þjóðhöfðingi hafi komið í op-
inbera heimsókn hingað til
lands á þessu ári. En stór-
stjarnan Bette Midler kom á
Bessastaði þótt ekki hafi það
verið í lögreglufýlgd.
elin@bladid.net