blaðið - 22.09.2007, Blaðsíða 20

20 I FRÉTTIR LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 2007 blaöiö
Evran á dagskrá
Upptaka evru myndi leiða til meiri stöðugleika og lægri vaxta hérlendis ■ Erfiðara yrði að bregðast með bein-
um hætti við niðursveiflum innanlands ef Island legði niður krónuna
Eftir Þórð Snæ Júlíusson
thordur@bladid.net
Umræðan um að taka upp evru
sem gjaldmiðil á íslandi er komin
kirfilega á dagskrá í íslensku þjóð-
lífi. Það líður vart sú vika sem að
stjórnmálamenn, forsvarsmenn fjár-
málafyrirtækja eða aðrir hagsmun-
aðilar tjái sig ekki um kosti eða galla
þess að taka upp evru. En mörgum
spurningum er ósvarað í sambandi
við þetta mál og umræðan virðist
fyrst og síðast hafa verið bundin við
fagstéttir og ráðamenn án aðkomu
almennings. Blaðið velti því fyrir
sér hver yrðu áhrif upptöku evru.
Ótvíræðir kostir
Fylgismenn evruupptöku hafa
bent á tvo áberandi kosti þess að
gera slíkt: Stöðugleika og lægri
vexti. Stöðugleikinn felst í því að
íslendingar myndu losna við þær
gengissveiflur sem fylgja íslensku
krónunni. Það myndi um leið
auka eftirsókn erlendra fjárfesta í
að koma inn á íslenskan viðskipta-
markað og koma íslenskum útflutn-
ingsgreinum á fastari grunn.
Lægri vextir myndu hafa bein
áhrif á heimilin í landinu. Bæði
almenningur og minni fyrirtæki
gætu þá tekið lán hjá fjármálafyrir-
tækjum á öllu evrusvæðinu á mun
lægri vöxtum en þeim sem hafa tíðk-
ast hérlendis, meðal annars vegna
mjög hárra stýrivaxta Seðlabanka
Ísíands, án þess að hafa áhyggjur af
gengissveiflum.
Þá fara um 8o prósent af öllum
útflutningi íslendinga til landa
innan Evrópska efnhagssvæðisins
(EES) og tæplega 70 prósent af inn-
flutningi hingað til lands koma
HVAÐ ER EVRA?
Evran er gjaldmiðill þrettán landa innan
Evrópusambandsins (ESB). Myntin
sjálf var sett í umferð í byrjun árs 2002
og er hluti af daglegu lífi 315 milljóna
manna. Kýpur og Malta munu taka
hana upp sem gjaldmiðil um næstu ára-
mót. Flest ríki ESB sem hafa ekki tekið
upp evru nú þegar ætla sér að gera
slíkt þegar þau uppfyila þau hagrænu
skilyrði sem til þess þarf. Stóru undan-
tekningarnar frá því eru þó Bretland,
Danmörk og Svíþjóð.
þaðan. Það ætti þess vegna að fylgja
því ótvírætt hagræði að notast við
sama gjaldmiðil og þau lönd sem
við eigum nánast öll okkar inn- og
útflutningsviðskipti við. Þó verður
að hafa í huga að stærstu viðskipta-
lönd Islands innan ESB, Bretland,
Danmörk og Svíþjóð, standa enn
utan evrusvæðisins.
Erum við of lítil?
Ein helsta röksemdin fyrir því að
ísland eigi að forðast upptöku evru
liefur verið sú að íslenskt hagkerfi
sé of lítið, einhæft og viðkvæmt til
að geta lifað af í opnu og frjálsu um-
hverfi þar sem utanaðkomandi öfl
geta haft áhrif á frammistöðu þess.
Gengi evrunnar og vaxtaákvarðanir
Seðlabanka Evrópu myndu aldrei
taka tillit til þess sem væri að ger-
ast á íslandi heldur miðast við þær
aðstæður sem væru hverju sinni í
stærri ríkjum evrusvæðisins.
Því gæti skapast mjög erfið staða
hérlendis ef samdráttur ætti sér
stað í lykilatvinnugrein eins og
sjávarútvegi á sama tíma og mikill
uppgangur væri í stærri ríkjum ESB.
Þá.væri evran að styrkjast á sama
tíma og íslenska hagkerfið væri að
MAASTRICHT SKILYRÐIN
Til að ESB-ríki geti gerst að-
ili að myntbandalagi Evrópu
og tekið upp evru þarf það
að uppfylla fimm skilyrði.
ísland uppfyllir nú skilyrðin
um ríkisfjármál og skuldir,
en ekki um vexti, verðbólgu
og gengisstöðugleika.
► Verðbólga þarf að vera stöð-
ug og má ekki vera meiri en
1,5 prósent yfir meðaltals-
verðbólgu hjá þeim þremur
ESB ríkjum sem eru með
lægstu verðbólguna.
Langtíma stýrivextir mega
W* ekki vera meira en tvö
prósent frá meðaltali þeirra
þriggja ríkja bandalagsins
sem hafa lægstu vextina.
Halli á rekstri ríkisfjármála
má ekki fara yfir þrjú pró-
sent af vergri landsfram-
leiðslu.
► Skuldir opinbera geirans
mega ekki vera hærri en 60
prósent af vergi landsfram-
leiðslu.
►
Gengi gjaldmiðilsins þarf að
hafa haldist innan tiltekinna
marka gagnvart evrunni í
tvö ár.
veikjast.
Efasemdamenn hafa einnig rétti-
lega bent á að hagvöxtur og kaup-
máttaraukning hafi verið meiri hér-
lendis en í evrrríkjunum auk þess
sem atvinnuleysi hérlendis sé vart
mælanlegt. Því sé illskiljanlegt af
hverju við ættum raunverulega að
vilja skipta um gjaldmiðil og eiga að
hættu á að fyrirgera þeim vexti.
Björgvin G. Sigurðsson viðskiptaráðherra
Beinn ávinningur
70 milljarðar á ári
Björgvin G. Sigurðsson við-
skiptaráðherra telur beinan
ávinning af upptöku evru fyrir
þjóðarbúið geta orðið allt að 70
milljörðum króna á ári. „Það
yrði vegna þess að vaxtastigið
á lánum okkar myndi lækka.
Slxkt myndi hafa verulega
jákvæð áhrif bæði á almenning
og fyrirtæki, ekki síst lítil og
meðalstór fyrirtæki sem geta
ekki flúið í skjól stærri gjald-
miðla líkt og stórfyrirtækin
geta gert. Þetta myndi til dæmis
hafa mikil áhrif á íbúðalán.
Það hefur verið reiknað út að
ef tekið er tíu milljóna króna
íbúðarlán í evruumhverfinu
myndi þurfa að borga uin sex-
tán milljónir króna á tilteknum
árafjölda. Eins og staðan er á ís-
landi í dag er sú heildarupphæð
40 milljónir króna. Ávininngur-
inn er því mikill.
Þegar EES-samningurinn gekk
í gildi á sínum tíma olli það al-
gjörum straumhvörfum í okkar
samfélagi og viðskiptaumhverfi.
Með sama hætti gæti evran
haft gríðarleg áhrif á lífskjör
almennings og fyrirtækja okkar,
til móts við það besta sem gerist
í Evrópu. Hið landamæralausa
og alþjóðlega fjármálaumhverfi
sem við höfum verið aðilar að
í yfir tíu ár hrópar á að næsta
skref, sem er aðild að stærr
imynt, verði skoðað af mikilli
yfirvegun og vandvirkni. Bæið
umhverfið og staða þjóaðrbús-
ins kallar á það.
í