Bændablaðið - 24.03.2011, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | fimmtudagur 24. mars 2011
Fréttir
Aðalfundur Landssambands
kúabænda 2011 verður haldinn
á Hótel KEA á Akureyri dagana
25. og 26. mars n.k. Er þetta tíma-
mótafundur því að í ár eru 25 ár
liðin frá stofnun samtakanna en
stofnfundurinn var haldinn þann
4. apríl 1986 í húsakynnum Osta-
og smjörsölunnar í Reykjavík.
Auk hefðbundinna aðalfundar-
starfa verður meginverkefni
fundarins í ár að afgreiða stefnu-
mörkun kúabænda til næstu 10
ára. Þungamiðja þess verkefnis er
að finna leiðir til lækkunar fram-
leiðslukostnaðar greinarinnar, til að
auka samkeppnishæfni hennar og
bæta kjör þeirra sem hana stunda.
Fundinn sækja 42 fulltrúar 13 aðild-
arfélaga Landssambands kúabænda
um allt land. Fundurinn er opinn öllu
áhugafólki um málefni greinarinnar.
Heildarneysla á fitu tengist ekki kransæðasjúkdómum:
Mjólkurinnlegg hjá Samtökum
afurðastöðva í mjólkuriðnaði
(SAM) dróst saman um 1,9%
á milli áranna 2009 og 2010,
að því er fram kom á aðalfundi
SAM sem haldinn var 11. mars.
Innvigtuð mjólk á árinu 2010
nam 123 milljónum lítra en fram-
leiðslan 2009 nam 126 milljónum
lítra. Samsteypan tapaði um einni
milljón króna á árinu 2010.
Eigendur SAM í árslok voru
Auðhumla svf. með 90,48% hlut,
Kaupfélag Skagfirðinga svf. með
9.38% hlut og Mjólka ehf. með
0,14% hlut.
Fram kemur í ársskýrslu að sala
á mjólkurvörum á árinu 2010 hafi
verið góð þó ekki hafi tekist að halda
þeirri góðu sölu sem var á árinu 2009.
Umreiknuð sala á próteingrunni nam
114,7 milljónum lítra, sem er 2,5%
samdráttur frá fyrra ári. Umreiknuð
sala á fitugrunni nam 110,6 millj-
ónum lítra, sem er um 4,3% sam-
dráttur miðað við 2009.
Aukinn útflutningur
Útflutningur á próteinhluta jókst
nokkuð á árinu 2010 og nam 9,1
milljón lítra í stað 7,8 milljóna lítra
á árinu 2009. Útflutningur á fituhlut-
anum nam 12,2 milljónum lítra, sem
er lítilsháttar samdráttur frá árinu
2009. Þá kom fram í ársreikningi
að rekstur Rannsóknastofu SAM og
Framleiðendaþjónustu SAM hafi
gengið vel á árinu 2010.
SAM töpuðu um 1 milljón króna á
árinu 2010 en undir samstæðureikn-
ingi SAM er nú einnig Markaðsnefnd
mjólkuriðnaðarins, sem áður var
með sjálfstæðan fjárhag. Eignir
samstæðunnar nema rúmlega 81,8
milljónum króna og eigið fé í árslok
2010 var ríflega 23,4 milljónir króna.
Handbært fé í lok árs var tæpar 46,2
milljónir króna.
Rekstrartekjur SAM námu
124.925.584 krónum á árinu 2010
á móti 121.189.420 krónum á árinu
2009. Rekstrartap í fyrra nam tæpum
3,7 milljónum króna á móti 3,3 millj-
óna króna hagnaði 2009. Þegar búið
er að taka tillit til fjármunatekna og
gjalda var nettóhagnaður 1.005.870
krónur á árinu 2010 á móti 28.332
króna nettótapi 2009, sem skýrðist
af lokun sjóða vegna útflutnings og
markaðsmála.
Sjö manna stórn
Stjórn SAM er skipuð sjö aðal-
mönnum og sjö varamönnum. Í
stjórninni sitja nú sem aðalmenn þeir
Erlingur Teitsson, sem er formaður,
Rögnvaldur Ólafsson varaformaður,
Jón Axel Pétursson ritari, Einar
Sigurðsson, Egill Sigurðsson, Pálmi
Vilhjálmsson og Sigurður Loftsson.
Mjólkuriðnaðurinn
stendur sterkur
Guðni Ágústsson, framkvæmda-
stjóri SAM, sagði á aðalfundi sam-
takanna sem fram fór 11. mars sl.
að enn væru ríkjandi miklir erfið-
leikar í íslensku samfélagi. Umbætur
í atvinnulífinu sæktust seint og
atvinnuleysi og brottflutningur fólks
til útlanda ylli miklum áhyggjum.
Mjólkuriðnaðurinn stæði samt
sterkur og sterkari en flest önnur
matvælaframleiðslufyrirtæki lands-
ins. Gott starfsfólk í mjólkuriðnaði
héldi vöku sinni og væri framsækið
í nýjungum fyrir neytendur.
„Landbúnaðurinn og fjölskylda
bóndans í sveitinni, sem framleiðir
stóran hluta matvæla, fær hinsvegar
hlýjar hugrenningar fólksins í bæjum
og borginni, það þakkar og skilur
betur en fyrr mikilvægi þess að eiga
bændur og fiskimenn og að þjóðin
búi við matvælaöryggi.
Einn milljarður manna gengur
svangur til rekkju sinnar á hverju
kvöldi og hefur áhyggjur af nauð-
þurftum morgundagsins.
Í hinum þungu örlögum okkar
Íslendinga megum við nú sérstaklega
þakka bændum ötult uppbyggingar-
starf síðustu ára. Allur varningur að
utan, þar með matvæli, hafa hækkað
í hafi svo um munar.
Á meðan hafa landbúnaðar-
vörur okkar hækkað miklu minna
þrátt fyrir að aðföng hafi hækkað.
Einhvern tíma heyrði maður stjórn-
málamennina segja að hollur væri
heimafenginn baggi.
Ef landbúnaðarframleiðslan
drægist saman um fimmtíu eða sex-
tíu prósent og innflutningur kæmi í
staðinn, hver væri staða gjaldeyris-
forðans? Hvert væri atvinnuleysið þá
og hver væri staðan á vinnumarkaði?
Hvar væri ríkisstjórnin að skera niður
til viðbótar? Það má segja að allar
sölutölur í mjólk og kjöti endurspegli
að neytendur eru bændum trúir og
þakklátir." /HKr.
Aðalfundur Samtaka afurðastöðva í mjólkuriðnaði:
Framleiðsla dróst saman en útflutningur jókst
Laufey Steingrímsdóttir prófessor í
næringarfræði við Háskóla Íslands
segir að hún sé sammála því sem
fram kemur í nýrri skýrslu FAO og
WHO um næringarráðgjöf vegna
fitu og fitusýra.
„Það sem kemur þarna fram er að
samsetning fitu í fæðu skipti lang-
mestu máli, að menn skipti út harðri
eða mettaðri fitu úr matarræði fyrir
fjölómettaða. Þetta hefur verið mikið
áhersluatriði hér á landi og við höfum
náð árangri með það. Það hefur
orðið mikil breyting á samsetningu
fituneyslu Íslendinga þar sem mikil
minnkun hefur orðið á neyslu mett-
aðrar fitu og transfitusýra. Það hefur
dregið verulega úr neyslu á mjólkur-
fitu, smjöri og smjörlíki og einnig
neyslu á feitu kjöti. Í staðinn hefur fólk
farið að neyta mjúkrar fitu, fólk notar
olíur í stað smjörlíkis, velur magrari
mjólkurvörur og magrara kjöt.
Það er einn veigamesti þátturinn í
að gríðarlega hefur dregið úr kransæða-
sjúkdómum hér á landi, svo mikið að
það hefur vakið heimsathygli. Það varð
80 prósenta fækkun á dauðsföllum af
þeim sökum á árabilinu 1981 til 2006 í
aldurshópnum 25 til 74 ára. Nýlega var
einmitt birt fræðigrein um það byggð á
rannsóknum Hjartaverndar.“
Ekki ný sannindi
Laufey segir að eins og kemur fram í
skýrslunni tengist heildarfituneysla
hjartasjúkdómum lítið sem ekkert, það
sé þekkt og þurfi ekki að koma á óvart.
„Þar sem borðuð er mikil mjúk fita en
ekki hörð, þar er áhættan á hjartasjúk-
dómum mun minni en annars staðar.
Við getum litið til Grænlands þar sem
neysla á fiskfitu var mikil eða til margra
Miðjarðarhafslanda þar sem var mikil
fituneysla en sú fita var mjúk, ekki hörð.“
Túlkun mjólkuriðnaðarins
Varðandi afstöðu mjólkuriðnaðarins
bendir Laufey á að í skýrslunni komi
fram að mikil neysla á mettaðri fitu
hafi tengsl við kransæðasjúkdóma.
„Það eru sett fram sannfærandi rök í
skýrslunni fyrir að svo sé. Það kemur
vissulega fram að heildarneysla á
fitu virðist ekki hafa áhrif á hættuna
á hjartasjúkdómum en það er engan
veginn hægt að túlka niðurstöður þess-
arar skýrslu með þeim hætti að neysla
á mjólkurfitu hafi ekki slík áhrif. Það
er túlkun mjólkuriðnaðarins.“
/fr
Sunnudaginn 27. mars verður
haldið málþing um eflingu
búskapar í Skaftárhreppi
í samstarfi Samtaka ungra
bænda og Atvinnumálanefndar
Skaftárhrepps.
Í fréttatilkynningu segir að
spennandi tækifæri liggi í landbún-
aði á Íslandi og að Skaftárhreppur sé
dæmi um auðlindaríkt svæði þar sem
mikið er af vannýttum tækifærum.
Á málþinginu verður annars vegar
farið yfir nýtingu lands í hinum
fámenna og víðfeðma hreppi þar sem
náttúran er í stöðugri mótun. Hins
vegar verður fjallað um tækifæri sem
liggja í einstaka framleiðslugreinum
og bent á raunhæfar leiðir til nýlið-
unar á bújörðum. Dagskráin ætti
að höfða til allra sem áhuga hafa á
landbúnaði og annt er um byggða-
þróun. M.a. verður rætt um stöðu og
horfur í sauðfjárrækt, framleiðslu á
olíurepju, nýliðun í landbúnaði og
tækifæri í ferðaþjónustu.
Málþingið verður í félagsheim-
ilinu Kirkjuhvoli og hefst kl. 13:00
og er öllum opið. Nánari upp-
lýsingar er að finna á vefsíðunum
klaustur.is og ungurbondi.is.
Málþing um
eflingu búskapar
Kirkjubæjarklaustur:
25 ár frá
stofnun
Aðalfundur Landssambands
kúabænda á föstudag:
Rögnvaldur Ólafsson, fráfarandi formaður SAM og núverandi varaformaður,
gerði grein fyrir stöðu samtakanna. Mynd/HKr.
Samsetning fitu í fæðu lykilatriði
- segir Laufey Steingrímsdóttir prófessor í næringarfræði við Háskóla Íslands
Landsmótahaldi verður misskipt
Tvö skipti fyrir sunnan á móti hverju einu skipti fyrir norðan ef tillögur ná fram að ganga
Landsmót hestamanna verða
haldin tvisvar á Suðurlandi á móti
hverju einu skipti á Norðurlandi í
framtíðinni, ef tillögur landsmóts-
nefndar verða að veruleika. Þetta
kemur fram í skýrslu nefndar sem
falið var að fara yfir þróun og stöðu
Landsmóta hestamanna og koma
með tillögur að framtíðarskipulagi
þeirra.
Umrædd nefnd var skipuð síðast-
liðið haust en í henni áttu sæti tveir
fulltrúar Bændasamtaka Íslands (BÍ)
og þrír fulltrúar Landssambands hesta-
mannafélaga. Í skýrslunni kemur fram
að það sé skoðun nefndarinnar að rétt
sé að landsmót verði áfram haldið
á tveggja ára fresti. Við ákvörðun á
staðarvali sé hægt að færa sterk rök,
bæði fjárhagsleg og félagsleg, fyrir því
að tvö landsmót verði haldin í röð á
Suðurlandi á móti einu á Norðurlandi.
Eins og kunnugt er hafa verið nokkuð
skiptar skoðanir um landsmótsstaði en
síðustu landsmót hafa verið haldin til
skiptis í Reykjavík, á Gaddstaðaflötum
og á Vindheimamelum. Í skýrslunni er
ekki tekin afstaða til ákveðinna lands-
mótsstaða og mun sú umræða því enn
um sinn verða á dagskrá við val á
landsmótsstöðum.
Skagfirðingar alfarið andvígir
Jónína Stefánsdóttir, formaður hesta-
mannafélagsins Stíganda í Skagafirði,
segir að þar á bæ leggist menn alfarið
gegn hugmyndum um að fjölga lands-
mótum á Suðurlandi. „Það er augljóst
að ef fara að líða fjögur ár á milli lands-
móta verður ekki sama nýting á mann-
virkjum og aðstöðu á landsmótsstað
á Norðurlandi. Það er ein forsendan
fyrir því að hægt sé að byggja upp
með veglegum hætti, að mannvirkin
séu nýtt, og ég veit ekki betur en að
það sé einmitt krafan.“ Jónína segir
jafnframt að Stígandafélagar vilji að
Vindheimamelar verði fastsettir sem
framtíðarlandsmótsstaður. „Það hefur
verið almenn ánægja með landsmót
hér fyrir norðan, þau hafa tekist vel.“
Landsmóti hugsanlega flýtt
Í skýrslunni er einnig lagt til að skoðað
verði í fullri alvöru hvort rétt sé að
flýta landsmóti um 1-2 vikur en fram
til þessa hafa þau verið fyrstu viku og
helgi í júlí. Með því væru mótin færð
út af háannatíma ferðaþjónustunnar,
sem leitt gæti af sér skipulagslegan
og fjárhagslegan ávinning. Lögð er
áhersla á að alls ekki eigi að lengja
mótið og jafnframt að huga megi að
því að létta dagskrána, mögulega með
ákveðnum fjöldatakmörkunum. Þá er
og lögð áhersla á að aðbúnaður hrossa
á mótinu þurfi að vera í lagi. Auknar
kröfur séu nú gerðar um möguleika
á hýsingu hrossanna og hljóti alvöru
landsmótsstaður að standa undir slíku.
Vonbrigði að staðarval
sé ekki skýrt
Sigurbjartur Pálsson, fulltrúi BÍ í stjórn
Landsmóts ehf., segir að BÍ hafi haft
skýra sýn á staðarval landsmóts; þau
skyldu haldin annað hvert ár til skiptis
á Suðurlandi og Norðurlandi í dreif-
býli. Í ályktun Búnaðarþings 2010 um
Landsmót hestamanna er tiltekið að
landsmótsstaðirnir eigi að vera tveir,
Vindheimamelar og Gaddstaðaflatir.
„Sú stefna hefur ekki breyst en ég geri
ráð fyrir því að þessi skýrsla verði tekin
til umræðu í heild sinni á næstunni.
Það er ekki tekið af skarið með stað-
setningar landsmóta í henni og það
veldur ákveðnum vonbrigðum. Ég hélt
og vonaði að nefndin myndi hafa þann
kjark sem til þyrfti og mér finnst hafa
legið fyrir næg gögn til að það hefði
verið hægt.“ /fr