Bændablaðið - 24.03.2011, Blaðsíða 19

Jarðrækt og vorverk 2011 - 19 BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS 24. MARS 2011
VIÐ ERUM GÓÐIR Í VARMA
VARMADÆLUR
LOFT- LOFT
LOFT- VATN
VATN- VATN
Dalshrauni 5 Hafnarfirði Sími 585 1070 Fax 585 1071
vov@vov.is www.varmaverk.is
G
ra
fik
a
10
TOP N+ ... betra gler
Glerverksmiðjan Samverk ehf
Eyjasandi 2, 850 Hella
Gasfyllt gler, aukin einangrun.
Aðferðir við jarðvegsgreiningar
fyrir túnrækt voru þróaðar og
nánast fullmótaðar á 7. áratug
síðustu aldar og hafa tekið litlum
breytingum síðan. Umræddar
aðferðir mæla uppleysanleg
steinefni í jarðvegssýnum með
ákveðnum skolaðferðum auk
þess sem sýrustig er mælt.
Verulega hefur dregið úr því að
bændur nýti sér þessar jarðvegs-
greiningar í sínum áburðaráætl-
unum enda hefur umræða meðal
ráðunauta og fræðimanna á síðustu
árum dregið í efa gagnsemi þeirra,
einkum mælingarnar á fosfór og
kalí. Í dag eru áburðaráætlanir hér
á landi að stærstum hluta byggðar á
huglægu mati sem reynir á reynslu
og staðarþekkingu þess sem þær
gerir. Í Evrópu og víðar hefur hins
vegar orðið mikil þróun í jarðvegs-
greiningum á undanförnum ára-
tugum. Þar eru jarðvegsgreiningar
grunnurinn að áburðaráætlunum
í mörgum löndum. Þessar nýju
greiningar mæla ekki einungis
helstu steinefni heldur einnig ýmsa
eðliseiginleika jarðvegsins, heildar
nitur, kolefni og valin snefilefni.
Niðurstöðurnar eru gefnar upp í
myndrænni framsetningu ásamt
ráðlögðum áburðarskömmtum. Á
sama tíma hefur áburðarnotkun á
uppskerueiningu (kg uppskera/kg
áburðar) í þessum löndum dregist
umtalsvert saman sem að hluta til
má þakka þessum nýju greiningum
ásamt góðum flokkunarkerfum á
ræktunarjarðvegi. Hér á landi hefur
enn hvorki verið lögð vinna í gerð
samræmds flokkunarkerfis á rækt-
unarjarðvegi né í endurskoðun á
hagnýtum jarðvegsgreiningum þó
kallað hafi verið eftir því á undan-
förnum árum.
Á nýliðnu Fræðaþingi land-
búnaðarins kynntu Þorsteinn
Guðmundsson og Þóroddur
Sveinsson niðurstöður sínar á
uppgjöri fjölda áburðartilrauna.
Niðurstöður þeirra staðfestu að hag-
nýtt gildi fosfór og kalí mælinga
í jarðvegi eins og þær eru fram-
kvæmdar hér í dag fyrir ræktendur
er takmarkað. Aftur á móti gáfu
áburðarsvörunartilraunir í 7 túnum á
þremur kúabúum í Hörgárdal sum-
arið 2010 áhugaverðar niðurstöður
sem vert er að vinna áfram með.
Skýrt samband fannst á milli heildar
niturs (N) í jarðvegi (N tala = g N/l
jarðvegs, 0-10 sm dýpt) og áburðar-
svörunar eins og kemur fram í
meðfylgjandi einfaldaðri mynd.
Myndin sýnir hvað þurfti að bera á
mikið nitur til að ná hámarks þurr-
efnisuppskeru sem var mjög breyti-
legt í þessum túnum. Bera þurfti
150 kg N/ha á tún á jarðvegi með
N töluna u.þ.b. 3 en einungis 40
kg N/ha ef N talan er >6,5 til að ná
hámarks þurrefnisuppskeru. Háar N
tölur eru í lífrænum mýrum og frjó-
sömum móum sem hafa verið lengi
í ræktun. Steinefnarík tún hafa mun
lægri N tölur og þau svara hlutfalls-
lega betur miklum N áburði að vori
en lífrænar mýrar í góðri ræktun. Í
þessum tilraunum fannst einnig,
eins og við var að búast, mjög sterkt
samband milli N tölu, rúmþyngdar
(kg/l) og glæðitaps jarðvegs (% af
þyngd). Tekið skal skýrt fram að
nauðsynlegt er að gera mun fleiri
tilraunir víðar á landinu til að sann-
reyna gildi þessara niðurstaðna fyrir
almennar áburðarleiðbeiningar.
Fyrir utan breytta framsetningu
á niðurstöðum jarðvegsgreininga
lögðu höfundar til eftirfarandi end-
urbætur á jarðvegsgreiningum.
Mælingar á rúmþyngd, N og
kolefni (C) eða glæðitapi
Hvorki nitur né mat á magni líf-
rænna efna er greint í þjónustu-
sýnum á Íslandi í dag. Slíkar
greiningar hafa verið grunnur
að leiðbeiningum um N áburð í
nágrannalöndum okkar um langan
tíma. Lagt er til að rúmþyngd sýna
verði ákvörðuð í öllum sýnum hið
minnsta en með rúmþyngd má
áætla heildar N í jarðvegi nokkuð
nákvæmlega. Þó er nauðsynlegt að
mæla glæðitap, C eða N reglulega
úr hluta jarðvegssýna.
Sýnatökudýpt
Lagt er til að sýnatökudýpt úr
túnum verði aukin úr 5 sm í 10
sm. Sú dýpt nær til meginhluta
rótarkerfisins og mun að öllum
líkindum veita stöðugri tölur vegna
þess að sveiflur í N, P og K tölum
efst í jarðveginum mundu dreifast
á meira efni auk þess sem meiri
dýpt gefur betri upplýsingar um
jarðvegsgerðina en 5 sm dýpt.
Ennfremur er lagt til að grunnur
verið lagður að jarðvegsgreining-
um í akuryrkju og garðrækt og að
þar verði sýnatökudýptin 15 sm.
Átak í áburðarsvörunartilraunum
um allt land
Til þess að jarðvegssýnaniðurstöð-
ur gagnist sem best og til að undir-
byggja nákvæmari flokkun á rækt-
unarjarðvegi þarf að gera mikið
átak í áburðarsvörunartilraunum
um allt land.
Frá þeim tíma sem aðferðir
við jarðvegsgreiningar voru þró-
aðar hér á landi á 7. áratugnum
hefur íslenskur ræktunarjarðvegur
tekið miklum breytingum sem og
tækni við greiningar á jarðvegi.
Sýnt hefur verið fram á að þessar
gömlu aðferðir hafa lítið hag-
nýtt gildi fyrir bændur í dag. Þess
vegna er kominn tími til að aðlaga
nýjar þekktar og hlutlægar aðferðir
sem meta gæði ræktunarjarðvegs
betur en nú er gert. Þetta er mikið
hagsmunamál fyrir bændur þegar
áburðarverð heldur bara áfram að
hækka.
Tillögur að endurbótum á
jarðvegsgreiningum fyrir bændur
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 2 3 4 5 6 7 8
H
lu
tf
al
ls
le
g
þu
rr
ef
ni
su
pp
sk
er
a,
%

N tala (g N/l, 0-10 sm dýpt)
150 kg N/ha
40 kg N/ha

80 kg N/ha

120 kg N/ha

Dæmi um áhrif N styrks jarðvegs á nituráburðarsvörun í túnum. Sýnt sem
hlutfallslegur uppskeruauki af mögulegri hámarks þurrefnisuppskeru. Sjá
nánar í texta.
Þóroddur Sveinsson
Kennari og tilraunastjóri LbhÍ
á Möðruvöllum
Jarðvegsgreiningar fyrir túnrækt
Vélfang býður nú upp á margvís-
legar nýjungar í tækjum er lúta
að jarðrækt og sáningu að því
er segir í tilkynningu frá fyrir-
tækinu.
Frá Kverneland Klepp kemur
nýr léttbyggður pv lógur fyrir
vélar upp að 130 hestöfl. Plógurinn
er allur smíðaður úr hertu stáli.
Hann er fáanlegur með brotbolta,
Týpa 150 B og fasta strengbreidd
eða Týpa 150 S búin fjaðraút-
slætti og stillanlegur frá 14 - 20
tommur. Þessi létti en sterkbyggði
plógur er ætlaður sem valkostur
við hefðbundna Kverneland 4-5
skera plóga. Með öllum búnaði er
æskileg lyftigeta dráttarvéla aðeins
2600 kg fyrir 3 skera og 3700 kg
fyrir 4 skera vendiplóg.
Sambyggð grassáðvél
Með vaxandi notkun aukast kröfur
um gæði og endingu véla og tækja-
búnaðar. Vélfang býður af þeim
sökum breiðara úrval sáðvéla en
nokkru sinni fyrr. Nýja KUHN
Premia fjölsáðvélin býðst í nokkr-
um stærðum og vinnslubreiddum.
Premia 300 býðst nú með sam-
byggðri grassáðvél. Einföld og
níðsterk vél sem hefur fengið
góðar viðtökur bænda og búnaðar-
félaga.
Hnífaherfi og sáðvélar
Nokka Tume sem Íslenskir bændur
þekkja af áratuga notkun á Hankmo
hnífaherfum framleiða m.a. hefð-
bundnar grassáðvélar og fjölsálvél
er sáir tveimur frætegundum eða
fræi og áburði samtímis svo eitt-
hvað sé nefnt. Kverneland Miniair
Nova loftknúin grænmetissáðvél
smellpassar fyrir garðyrkjuna.
Hefðbundnar Kverneland Accord
loftsáðvélar eru fáanlegar frá 3 til
12 m í vinnslubreidd. Ýmist not-
aðar stakar, eða hannaðar með það
fyrir augum að tengjast við t.d.
pinnatætara eða fjaðraherfi.
Repjuvinnsluvélar
Ræktun og úrvinnslu á Repjuolíu
sem eldsneyti eða til manneldis ber
hátt í umræðunni um þessar mund-
ir. Frá birgjum á borð við CLAAS
og Alvan Blanch býður Vélfang
heildstæða línu til uppskeru og
fullvinnslu á þeim afurðum sem
Olíurepjan gefur af sér.
Fjölþætt tæki fyrir jarðrækt og sáningu
– Margvíslegar nýjungar frá Vélfangi