Bændablaðið - 24.03.2011, Blaðsíða 15

15Bændablaðið | fimmtudagur 24. mars 2011
Jarðrækt og vorverk 2011
BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS 24. MARS 2011
17 » „Ekki gera, ekki neitt“17» Mun ekki ráðleggja neinum að fara í stórfellda repjuræktun til að byrja með
Frjósemi jarðvegs á Íslandi
eykst með góðri ræktun!
Með styrk úr Framleiðnisjóði
landbúnaðarins voru gerðar sam-
tals 18 áburðarsvörunartilraunir
í 10 túnum á þremur kúabúum í
Hörgárdal sumrin 2009 og 2010.
Þessar tilraunir gáfu mjög áhuga-
verðar niðurstöður sem hafa
verið kynntar á Fræðaþingum
landbúnaðarins 2010 og 2011, og
á Ráðunautafundi 2011.
Tilraunirnar sýndu mikinn
breytileika í áburðarsvörun með
vaxandi nitur (N) og fosfór (P)
áburði. Það sem skýrði þennan
breytileika að mestu leyti var ólík
jarðvegsgerð spildnanna sem túnin
voru á (holt, mói, engi eða mýri),
aldri spildnanna frá því þær voru
teknar í ræktun (< 10 ár annars
vegar og >30 ár hinsvegar) auk
áburðarskammtanna sem þær fengu
(0-150 kg N/ha í tilbúnum áburði).
Allir þessir þættir höfðu mark-
tæk áhrif á áburðarsvörun m.t.t.
heildaruppskeru þurrefnis eða
áburðarefna og næringarefnastyrks
uppskerunnar. Þegar litið er nánar
á vægi þessara þátta (skýribreyta)
kemur í ljós að það er mismunandi
eftir efnum hvað vegur þyngst eins
og kemur fram í meðfylgjandi töflu.
Taflan sýnir að jarðvegsgerðin
skýrir mest af breytileikanum í
heildaruppskeru þurrefnis og nit-
urs og þar eru lífrænar mýrar að
gefa mestu og holtin minnstu upp-
skeruna. Hins vegar skýrir aldurs-
flokkurinn mest af breytileikanum í
heildar P uppskeru og efnastyrk P og
kalís (K), þar sem spildur sem voru
búnar að vera í ræktun í meira en
30 ár skiluðu meira af efnum í upp-
skeruna en spildur sem höfðu verið
í ræktun í innan við 10 ár. Þetta er
einnig greinilegt þegar skoðaður er
efnastyrkur N og leysanlegra stein-
efna (P og K) í jarðvegi sem var
nánast undantekningalaust meiri
í eldri ræktunarspildunum (niður-
stöður eru ekki sýndar hér).
Athyglisvert var hvað ræktun-
araldur hafði mikið vægi miðað við
vaxandi áburðargjöf eins og með-
fylgjandi myndaröð dregur enn betur
fram.
Niðurstöður þessara tilrauna er sú
að frjósemi ræktunarjarðvegs eykst
með ræktun sem vel að merkja er
alls ekki sjálfgefið. Þessu má mest
þakka tilbúnum áburði sem borinn
hefur verið árlega á ræktarlandið og
langtímaáhrifum búfjáráburðar. En
ræktunarland á kúabúum fær umtals-
vert magn af næringarefnum með
búfjáráburði.
Meðaláhrif ræktunaraldurs lands á heildaráburðarsvörun í tíu túnum í Hörgárdal með vaxandi N og P gjöf í tilbúnum áburði. Túnin fengu engan kalíáburð
í tilbúnum áburði. Nýleg ræktun er land sem hefur verið innan við 10 ár í ræktun og eldri ræktun er land sem hefur verið í meira en 30 ár í ræktun. Sjá
nánar í texta.
Heildaruppskera Efnastyrkur í 1. slætti
Skýribreyta þurrefni N P N P K
Jarðvegsflokkur (4) 37 43 18 21 2 20
Aldursflokkur (2) 18 24 50 6 51 30
Vaxandi N-P (4) 17 29 25 31 17 e.m.1
1e.m. ekki marktæk áhrif
0
20
40
60
80
100
120
140
0 30-40 60-80 90-120
U
pp
sk
er
a
kg
N
/h
a
Tilbúinn áburður, kg N/ha
Nýleg ræktun
Eldri ræktun
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
0 3-4 6-8 9-12
U
pp
sk
er
a
kg
P
/h
a
Tilbúinn áburður, kg P/ha
Nýleg ræktun
Eldri ræktun
Tafla: Dæmi um vægi (%) valdra þátta (skýribreyta) á áburðarsvörun í túnum.
Tölurnar sem hafa mesta vægið í hverjum lið eru feitletraðar. Sjá nánar í texta.
Þóroddur Sveinsson
Kennari og tilraunastjóri LbhÍ á Möðruvöllum
Frjósemi jarðvegs
0
20
40
60
80
100
120
0 30-40 60-80 90-120
U
pp
sk
er
a
kg
K
/h
a
Tilbúinn áburður, kg N/ha
Nýleg ræktun
Eldri ræktun
0
10
20
30
40
50
60
0 30-40 60-80 90-120
U
pp
sk
er
a
þu
rr
ef
ni
h
kg
/h
a,
a
lls

Tilbúinn áburður, kg N/ha
Nýleg ræktun
Eldri ræktun