Fréttablaðið - 11.01.2012, Blaðsíða 12

12 11. janúar 2012 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
R
eglugerð um merkingar erfðabreyttra matvæla tók
loks gildi hér á landi nú um áramótin en níu ár eru liðin
síðan slík reglugerð tók gildi innan Evrópusambandsins.
Gildistöku þess hluta reglugerðarinnar sem tók til mat-
væla var þó frestað síðastliðið haust þrátt fyrir mótmæli
meðal annars Neytendasamtakanna og Samtaka lífrænna neytenda.
Reglugerð um merkingar erfðabreyttra matvæla er til komin
vegna harðrar andstöðu evr-
ópskra neytenda við erfðabreytt
matvæli. Sú andstaða er ekki ein-
ungis vegna þeirra heilsufarslegu
áhrifa sem erfðabreytt matvæli
eru talin geta haft heldur einnig
vegna mögulegra óafturkræfra
umhverfisáhrifa vegna erfða-
breyttrar ræktunar. Íslenskir
neytendur hafa til skamms tíma ekki gefið þessum atriðum mikinn
gaum þótt meðvitund þeirra hafi vissulega aukist.
Velta má fyrir sér hvers vegna íslensk yfirvöld hafa dregið lapp-
irnar í þessu máli. Því miður er líklegt að forsvarsmenn Samtaka
lífrænna neytenda og Slow Food Reykjavík hafi á réttu að standa
í því mati sínu að í ráðuneyti landbúnaðar og sjávarútvegs hafi
hagsmunir íslenskra neytenda lotið í lægra haldi fyrir hagsmunum
nokkurra fyrirtækja sem flytja inn matvæli frá landi þar sem þetta
viðhorf er einnig við lýði, þ.e. hagsmunir fjölþjóðlegra matvæla-
framleiðenda eru teknir fram yfir hagsmuni neytenda.
Íslenskir neytendur voru lengi fremur skeytingarlausir um þau
matvæli sem þeir lögðu sér til munns, mun áhugalausari en neyt-
endur grannþjóða okkar. Sem betur fer virðist ákveðin vitundar-
vakning hafa átt sér stað.
Þá vakningu má í fyrsta lagi rekja til aukins áhuga neytenda á
heilsu sem leiðir til þess að menn velta meira fyrir sér en áður hvað
þeir láta ofan í sig, bæði með tilliti til næringargildis og mögulegra
óæskilegra aukaefna.
Í öðru lagi eru þeir stöðugt fleiri sem taka neysluákvarðanir
að einhverju leyti á siðferðislegum forsendum. Viljinn til að skila
jörðinni að minnsta kosti jafngóðri til niðjanna eins og við sem nú
erum á dögum tókum við henni, og helst betri, mótar ákvarðanir
fleiri og fleiri. Að sama skapi fer þeim fjölgandi sem hafna því
að leggja sér til munns kjöt og aðrar dýraafurðir nema meðferð
dýranna hafi verið viðunandi.
Krafan um að upplýsingar um matvæli séu aðgengilegar neyt-
endum hefur aukist undanfarin ár og mun aukast enn frekar. Eðli
málsins samkvæmt heyrist hún hæst frá þeim sem vilja sniðganga
matvæli með tiltekið innihald og/eða ef tiltekin skilyrði um aðbúnað
dýra eru ekki uppfyllt, nú eða að þeir vilja ekki kaupa matvæli frá
tilteknu upprunalandi.
Skilmerkilegar merkingar matvæla eru samt sem áður hags-
munamál allra neytenda, hvort sem þeir hyggjast sniðganga þau
eða ekki, því meðvitaðir neytendur vilja vita hvað þeir leggja sér
til munns.
HALLDÓR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Nafnabylgjan sem ríður yfir eftir fremur óljós orð forsetans um eigin
stöðu og endurkjör í vor á eftir að hjaðna.
Eflaust kristallast álitleg framboð úr
henni seint í vetur. Líklegast er að 5 til 10
manns reyni söfnun meðmælenda og fjár-
muna, og skipuleggi snarpa framboðs-
hrinu. Með það í huga verður að telja það
galla, að ekki skuli að lokum kosið aftur
og þá milli tveggja efstu frambjóðenda.
Ég hef áður bent á, í blaðagrein, að
núverandi forseti hefur ekki breytt
forsetaembættinu til frambúðar; ekki
frekar en forsetinn sem gegndi stöðunni
í 16 ár, næst á undan honum. Sérhver for-
seti ákveður embættisfærslu sína innan
stjórnarskrárrammans sem er auð-
vitað sá gamli, enn um sinn. Vilji nógu
margir kjósendur aðrar áherslur en hjá
núverandi forseta, eða þeim þar næsta á
undan, geta þeir einfaldlega ráðið til um
það.
Ýmsir telja embættið stórpólitískt
til frambúðar og auglýsa jafnvel eftir
„sterka manninum“ til að stjórna land-
inu. Þetta er tálsýn og fjarri lýðræðis-
reglum og -hefðum landsins. Sá veldur
sem á heldur auk þess sem bæði núver-
andi stjórnarskrá og tillögur Stjórnlaga-
ráðs eru langt frá einhvers konar for-
setaræði. Forsetaframbjóðendur verða
að svara mörgum lykilspurningum um
mótaða afstöðu sína til samspils for-
seta, Alþingis og ríkisstjórnar, um helstu
heimsmál og um menningu og mann-
líf heima og heiman og þá duga ekki
almennar, loðnar eða vinsælar yfirlýs-
ingar.
Á þetta má minna hér og nú og einnig
á að menn, karlar og konur, dragi andann
djúpt og komi framboðsmálum almennt
upp úr hjólförum sem einkennast af
sífelldri skimun eftir þekktum andlitum
úr fjölmiðlum. Meira þarf til.
Meira kjöt á beinin
Forseta-
embættið
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðvísindamaður
og rithöfundur
Ég hef áður bent á, í
blaðagrein, að núverandi
forseti hefur ekki breytt forseta-
embættinu til frambúðar; ekki
frekar en forsetinn sem gegndi
stöðunni í 16 ár, næst á undan
honum.
Fyrirspurn um stefnu
Stjórnmálamenn eiga að hafa skýra
stefnu í sem flestum málum, að
öðrum kosti er ekki hægt að meta
verk þeirra eða fýsileika til fylgilags
kjósenda við þá. Þingmenn gera
sér vel grein fyrir þessu og því eru
þeir duglegir við að spyrja ráðherra
út í stefnu þeirra í stórum málum
sem smáum. Sigurður Ingi
Jóhannsson, þingmaður
Framsóknarflokksins í Suður-
kjördæmi, er einn þeirra og
í nóvemberlok spurði hann
innanríkisráðherra
um hver stefna hans
væri varðandi veg
í námu í Hamra-
garðaheiði, en sú var notuð við gerð
Landeyjahafnar. Ráðherra þurfti tíma
sinn til að svara fyrirspurninni, enda
um viðamikið mál að ræða, og svarið
barst ekki fyrr en í gær.
Umsamin framkvæmd
Sigurður Ingi hafði áhyggjur af því
að mjókkun vegarins hefði í för með
sér mikið jarðrask. Ráðherra
bendir í svari sínu á að búið
sé að mjókka veginn og
það hafi tekið innan við
viku. Þá hafi mjókkunin verið
hluti af verkinu og í sam-
ræmi við umhverf-
ismat. Spurning
Sigurðar sneri því
að því hvort ráðherra ætlaði að virða
verksamninga og umhverfismat. Um
það þarf trauðla að spyrja.
Skemmtileg tilviljun
Framboð Guðmundar Steingrímssonar
og Besta flokksins á landsvísu hefur,
eins og allir vita, fengið nafnið Björt
framtíð. Um þetta hefur verið skrafað
á vefsíðum, en framboðið missti af því
tækifæri að koma nýja nafninu inn í
jólaboðin. Til þess kom það of seint
fram. Skemmtileg tilviljun er að félagið
sem stendur að framboðinu heitir
Félag áhugafólks um bjarta
framtíð og ætti því að una
nýja nafninu vel.
kolbeinn@frettabladid.is
Ertu ekki örugglega
með Sjónvarp Síma
ns?
facebook.com/siminn.is
Reglugerð um merkingu
erfðabreyttra matvæla tekur loks gildi.
Að vita hvað
maður borðar