Fréttablaðið - 23.06.2012, Blaðsíða 20

23. júní 2012 LAUGARDAGUR20
F
járfestar sem voru
áberandi í íslensku
viðskiptalífi fyrir
hrunið haustið 2008
hafa komið mjög mis-
vel út úr hruninu.
Einn þeirra sem virðist hafa
sloppið nokkuð vel er Jón Helgi
Guðmundsson. Þrátt fyrir að
fjárfestingafélag hans sé í
miklum vanda óttast hann ekki
að missa grunninn að viðskipta-
veldi sínu hér á landi.
Fjárfestingar Jóns Helga
byggðust upp í kringum bygg-
ingarvöruverslunina BYKO sem
faðir Jóns Helga stofnaði ásamt
mági sínum fyrir 50 árum. BYKO
heyrir í dag undir móðurfélagið
Norvík sem á einnig önnur stór
fyrirtæki á borð við Krónuna,
Nóatún, Elko, Intersport og fleiri.
Þrátt fyrir bankahrunið er
staða Norvíkur sterk, segir Jón
Helgi. „Við höfum farið í gegnum
allar þessar hremmingar án þess
að hafa þurft að leggjast á hnén.
Það hefur ekkert verið afskrifað
hjá okkur. Við höfum ekki farið
í gegnum neina fjárhagslega
endur skipulagningu. Það sama
má segja um fasteignafélagið
okkar, Smáragarð, það stendur
vel,“ segir Jón Helgi.
Hann segir Smáragarð standa
vel, enda félagið fjármagnað til
25 ára og félög í eigu Norvíkur
helstu leigjendurnir. „Ef ég ber
Smáragarð saman við önnur
fasteignafélög af svipaðri stærð
hafa þau flest farið í gegnum ein-
hverjar hremmingar. Okkar félag
var ekki mikið skuldsett fyrir
hrunið. Þó við værum auðvitað
með töluverðar skuldir var það
ekki þannig að það gengi okkur
yfir höfuð,“ segir Jón Helgi.
„Auðvitað er þetta erfitt.
Stundum finnst manni ójafnt
gefið, en kannski á maður ekki
að kvarta yfir því. Ég er bara
ánægður að Norvík hafi getað
staðið þetta af sér. Það var ekkert
sjálfgefið, langt frá því.“
Norvík er með starfsemi í sex
löndum; á Íslandi, í Svíþjóð, á
Bretlandi, í Eistlandi, Lettlandi
og Rússlandi. Jón Helgi segir
félögin utan Íslands almennt
standa vel. „Það er bara eins og
gengur þegar eru svona mörg
fyrirtæki undir, það eru alltaf
einhverjir með pestina. Þá geta
hin stutt við, svo í heildina
gengur þetta mjög vel.“
Fjárfestingafélag með pestina
Eitt þeirra félaga sem sannarlega
er með pestina eftir banka hrunið
er fjárfestingafélag Jóns Helga
og fleiri, Straumborg.
Félagið stendur höllum fæti
eftir hrunið, enda var félagið
stór hluthafi í Kaupþingi þegar
bankinn fór í þrot. Samkvæmt
ársreikningi fyrir árið 2010
skuldar félagið 5,9 milljarða. Þá
er ótalin krafa þrotabús Glitnis
á hendur Straumborg að upp-
hæð 3,9 milljarðar króna. Þrota-
búið hefur stefnt Straumborg.
Falli dómur félagi Jóns Helga í
óhag skuldar það um 10 milljarða
króna.
Jón Helgi segir að ekki séu
bein tengsl á milli Straum borgar
og Norvíkur eða fasteignafé-
lagsins Smáragarðs, þó að ein-
hverju leyti séu eigendurnir þeir
sömu. Þó á Straumborg tæplega
22 prósenta hlut í Norvík.
„Við gerðum kyrrstöðusamning
við lánardrottna Straumborgar
fyrir nokkrum árum sem rennur
út í janúar á næsta ári. Við erum
að vinna í næstu skrefum í mjög
góðu samstarfi við okkar lánar-
drottna. Það hefur verið okkar
metnaðarmál að komast frá því
á eins góðan hátt og hægt hefur
verið. Við höfum lagt mikið á
okkur til að það geti tekist, ég
hef verið í launalitlu starfi við
að reyna að gera sem best úr því
undanfarið. Væntanlega kemur
í ljós í haust hvernig við getum
tekið framhaldið. Ég á ekki von
á að Straumborg fari í þrot, það
er verið að reyna að vinna úr
þessu á sem bestan hátt,“ segir
Jón Helgi.
Hann segir því ekki hættu á
að hann muni missa einhver af
fyrirtækjunum sem heyra undir
Norvík vegna slæmrar stöðu
Straumborgar. „Það mun ekki
koma til. Það er bara það sem
er inni í Straumborg sem er til
skiptanna. Við erum ekki í pers-
ónulegum ábyrgðum.“
Spurður um 22 prósenta hlut
Straumborgar í Norvík segir
hann litlu skipta fyrir rekstur
Norvíkur þó hann gæti verið í
uppnámi vegna erfiðrar stöðu
Straumborgar. „Þá eru eftir 78
prósent í minni eigu og eigu fjöl-
skyldunnar svo það hefur engin
áhrif á okkur.“
Rótin liggur í kaupaukakerfunum
Straumborg var einn af stærstu
hluthöfunum í Kaupþingi þegar
bankinn fór í þrot haustið 2008.
Tap félagsins var mikið, og hefur
það verið í fjárhagslegri gjör-
gæslu síðan. Jón Helgi segist
ekki rétti maðurinn til að skýra
það sem átti sér stað innan Kaup-
þings og leiddi til þess að bankinn
féll. Of snemmt sé að úttala sig um
ásakanir um markaðsmisnotkun.
„Ég var kominn út úr stjórn
Kaupþings fyrir nokkru síðan og
fylgdist með bankanum úr fjar-
lægð.“ Straumborg átti stjórnar-
mann í Kaupþingi, en Jón full yrðir
þrátt fyrir það að hafa aðeins
fylgst með bankanum úr fjarlægð
og ekki hafa rætt málefni bankans
við stjórnarmann sinn.
„Ég held að það sem hafi valdið
þessu öllu séu þessi kaupauka-
mál. Þar voru menn að kaupa bréf,
margir voru með heilmikið undir.
Nú er ég bara að tala eins og ég
sá þetta utan frá, en þetta teymi
sem var að stjórna bankanum var
að reyna að bjarga honum. Menn
höfðu trú á að þeir gætu komist í
gegnum þetta, og voru að reyna
að bjarga því að þessir samstarfs-
menn sem þeir voru með allt í
kringum sig, og bankinn byggði
að einhverju leyti á, færu í gjald-
þrot.“
Jón Helgi þvertekur fyrir að
sem stór eigandi hljóti hann að
hafa fylgst betur með en þetta
svar gefur til kynna. „Nei, ég
gerði það ekki. Ég var ekki í
þeirri aðstöðu. Þarna voru stór-
ir aðilar sem réðu ferðinni. Aðal-
lega Bakka vararbræður og Ólafur
[Ólafsson, kenndur við Samskip].
Ég var stór eigandi í Búnaðar-
bankanum. Þegar Búnaðar bankinn
og Kaupþing voru sameinuð
þynntist sá hlutur út og ég held að
ég hafi ekki tekið þátt í neinum af
þessum hlutabréfaaukningum sem
fóru fram. Svo minn hlutur var að
þynnast heilmikið út. En þetta var
samt afgerandi hlutur í bókum
Straumborgar, það er ekki spurn-
ing, illu heilli, og það er spurning
hvort okkur takist að kljúfa það.“
Útsettur fyrir markaðsmisnotkun
Spurður hvort um markaðsmis-
notkun hafi verið að ræða hjá
Kaupþingi segir hann það get-
gátur á þessu stigi. Þarna hafi
skapast aðstæður sem enginn
hafi séð fyrir og boginn hafi verið
spenntur of hátt, hjá honum eins
og mörgum öðrum.
„Ég á óskaplega erfitt með að
meta hvað gekk á til að geta lagt
dóm á það. Auðvitað verð ég ekki
ánægður með það ef í ljós kemur
að þarna var um markaðsmis-
notkun að ræða. Þá hef ég auð-
vitað verið útsettur fyrir það. Þeir
sem töpuðu mestu á Kaupþingi
voru við sem áttum hlutabréfin,
næstmestu töpuðu þeir sem áttu
skuldabréf bankans.“
Spurður hvort stjórnendur
bankans hafi ekki reynst
traustsins verðir segir hann það
verða að koma í ljós. „Er ekki
verið að rannsaka þessi mál öll-
sömul? Vonandi kemur það þá í
ljós og menn geta lagt mat á það
þegar niðurstaðan liggur fyrir.
Við vorum auðvitað leiksoppar í
þessu öllu eins og fleiri.“
Sjálfur segist Jón Helgi ekki
hafa verið til rannsóknar í kjölfar
hrunsins. Hann segist aldrei hafa
þurft að ræða við sér stakan sak-
sóknara um eitt né neitt, hvorki
sem vitni né grunaður maður.
Lækkun skulda besta fjárfest-
ingin
Jón Helgi segist eins og fleiri
hafa lært ýmislegt af hruninu.
„Ég get eiginlega vísað í reynslu
Svíanna sem lentu í sínu hruni
upp úr 1990. Það varð bankahrun
í Svíþjóð, og bæði einstaklingar
og félög voru mjög skuldsett.
Margir fóru illa út úr því. Það
er enn þannig rúmlega 20 árum
seinna að Svíar vilja helst ekki
skuldsetja sig. Menn brenndu
sig ansi illa. Við viljum halda
okkur við það sem við höfum
þóst standa fyrir í því sem við
höfum verið að gera. Spenna
bogann ekki of hátt þannig að
við sjáum ekki til lands. Ég sagði
það nú eftir þetta hrun að við
ætluðum að standa það af okkur
með þessi rekstrarfélög. En ég
veit ekki hvort við myndum þola
annað svona hrun. Ég held að fáir
myndu þola það,“ segir hann.
„Við höfum verið í því að standa
í skilum með okkar skuldir. Bæði
Norvík og Smáragarður hafa náð
að standa í skilum, og borgað
bæði afborganir og vexti skilvís-
lega.“
Jón Helgi segir erfitt að sjá
fjárfestingartækifæri á Íslandi í
dag. „Við verðum að sjá til með
það. Ef okkur tekst að eyðileggja
sjávarútveginn núna fækkar
kannski enn frekar fjárfest-
ingartækifærunum á Íslandi.
Ég held að menn verði að sjá til
hvernig þróunin verður á næstu
misserum. Ég held að besta
fjárfestingin núna sé að borga
skuldir.“
„Ég á óskaplega erfitt með að meta hvað gekk á til að geta
lagt dóm á það. Auðvitað verð ég ekki ánægður með það
ef í ljós kemur að þarna var um markaðsmisnotkun að
ræða. Þá hef ég auðvitað verið útsettur fyrir það.“
Ekki í persónulegum ábyrgðum
Fjárfestirinn Jón Helgi Guðmundsson, kenndur við BYKO, reiknar með að halda sínum félögum hér á landi þó fjárfestingafélag
hans sé skuldum vafið. Hann átti stóran hlut í Kaupþingi þegar bankinn fór í þrot og segir Brjáni Jónassyni hvað honum finnst
um ásakanir á hendur stjórnendum bankans um markaðsmisnotkun og ræðir þann lærdóm sem hann hefur dregið af hruninu.
BORGAR SKULDIR Erfitt er að finna áhugaverð fjárfestingartækifæri á Íslandi þessa dagana, segir Jón Helgi Guðmundsson. „Ég held að menn verði að sjá til hvernig þróunin
verður á næstu misserum. Ég held að besta fjárfestingin núna sé að borga skuldir.“ FRÉTTABLAÐIÐ/GVA