Fréttablaðið - 21.07.2012, Qupperneq 6

21. júlí 2012 LAUGARDAGUR6
Fréttaskýring: Mikill halli á fjárlögum fjórða árið í röð
10
5
%
-5
-10
-15
2007
2008 2009 2010 2011
■ Fjárlagahalli sem hlutfall af landsframleiðslu
■ Áætlaður fjárlagahalli samkvæmt fjár- og fjáraukalögum
■ Frumjöfnuður sem hlutfall af landsframleiðslu
HEIMILD: RÍKISREIKNINGAR OG AGS
Ríkisreksturinn 2007 til 2011
Árið 2011 var fjárlagahalli
ríkissjóðs mikill, fjórða árið
í röð. Hallinn fer þó enn stig-
lækkandi og stefnt er að því
að ríkissjóður skili rekstrar-
afgangi árið 2014. Frétta-
blaðið rýndi í ríkisfjármálin
og komst að því að óregluleg
útgjöld hafa reynst ríkinu
kostnaðarsöm síðustu ár.
Fjárlagahalli ríkissjóðs á síðasta
ári var 89 milljarðar króna. Fjár-
lög höfðu gert ráð fyrir 46 millj-
arða halla en einskiptiskostnaðar-
liðir sem ekki hafði verið gert ráð
fyrir í fjárlögum reyndust ríkinu
kostnaðar samir. Frumjöfnuður,
mælikvarði á hinn eiginlega rekstur
ríkisins utan við vaxtagreiðslur, var
neikvæður um 43 milljarða.
Til samanburðar var halli ríkis-
sjóðs á árinu 2010 um 123 milljarðar
en þá, eins og nú, höfðu áætlanir
gert ráð fyrir talsvert betri útkomu
eða 82 milljarða halla. Raunar hefur
rekstur ríkissjóðs aðeins einu sinni
komið betur út en fjárlög sögðu til
um frá bankahruni. Það var árið
2009 þegar niðurstaðan varð 139
milljarða halli þegar búist hafði
verið við 151 milljarða halla.
Eins og sjá má í meðfylgjandi
töflu hafa það að miklu leyti verið
ófyrirséðar einskiptisaðgerðir sem
hafa orsakað frávik frá fjárlögum
síðustu ár. Mesta frávikið varð árið
2008 en stórir reikningar sem rekja
má til bankahrunsins féllu einnig á
ríkið 2010 og 2011.
Í viðtali Fréttablaðsins við Odd-
nýju G. Harðardóttur fjármála-
ráðherra á fimmtudag sagðist hún
vonast til þess að síðustu stóru
reikningarnir vegna hrunsins hefðu
komið fram á síðasta ári. Þó má
nefna að ríkissjóður hefur heitið að
leggja Íbúðalánasjóði til fjármuni
svo sjóðurinn geti uppfyllt reglur
um eiginfjárhlutfall. Til þess þarf
sjóðurinn um 10 milljarða. Þá er
enn óljóst hvort og þá hversu mikill
kostnaður fellur á íslenska ríkið
vegna Icesave-málsins.
Hagsveiflan skekkir myndina
Miðað við reynslu síðustu ára kynni
einhver að draga þá ályktun að
ólíklegt sé að markmið um jöfnuð
í ríkis rekstrinum 2014 náist. Tvö
atriði verður þó að hafa í huga í því
samhengi.
Í fyrsta lagi ber að líta til þess að
hverju sinni eru jafnt regluleg sem
óregluleg fjárútlát hins opinbera
talin í ríkisreikningi. Sem dæmi má
nefna að ríkið þurfti að reiða fram
19,2 milljarða króna vegna yfirtöku
Landsbankans á SpKef á síðasta ári
og þar að auki að niðurfæra eignar-
hlut í sjóðnum um 0,9 milljarða. Það
ríkisframlag er eingreiðsla sem
ekki verður endurtekin. Því er það
verkefni að ná niður hallanum auð-
veldara en halda mætti af fjárlaga-
hallanum. Að sama skapi hagnaðist
ríkið um 17,5 milljarða á árinu 2010
vegna hinna svokölluðu Avens-við-
skipta sem fegraði myndina það ár.
Í öðru lagi er mikilvægt að horfa
á staðsetningu hagkerfisins í hag-
sveiflunni. Á krepputímum dragast
tekjur ríkisins saman en útgjöld
aukast. Í uppsveiflu er þróunin öfug.
Því kann ríkisfjármálastaðan að líta
verr út í kreppu en hún er í raun og
veru og að sama skapi líta of vel út
Ríkisreksturinn nálgast jöfnuð
Helstu ástæður fráviks frá fjár- og fjáraukalögum (>4,0 ma.)
2011 frávik -43,0 milljarðar kr.
Kostnaður ríkisins vegna yfirtöku Landsbankans á SpKef -20,1 milljarður kr.
Niðurfærsla á eignarhlut í Byggðastofnun -7,1 milljarður kr.
Niðurfærsla á eignarhlut í Nýsköpunarstofnun -4,9 milljarðar kr.
Lífeyrisskuldbindingar hærri en gert var ráð fyrir -4,8 milljarðar kr..
Laun og rekstrargjöld ráðuneyta og stofnana utan sértekna +8,1 milljarður kr.
2010 frávik -41,2 milljarðar kr.
Framlag til Íbúðalánasjóðs -33,0 milljarðar kr.
Afskriftir skattakrafna -5,1 milljarður kr.
Avens-viðskiptin +17,5 milljarðar kr.
2009 frávik +12,1 milljarður kr.
Afskriftir skattakrafna -17,6 milljarðar kr.
Flestir tekjustofnar hærri en gert var ráð fyrir, samtals +18,6 milljarðar kr.
2008 frávik -209,8 milljarðar kr.
Afskriftir vegna veðlánatapa yfirtekinna fjárkrafna Seðlabanka -174,9 milljarðar kr.
Töpuð krafa af tryggingabréfum aðalmiðlara -17,3 milljarðar kr.
Lífeyrisskuldbindingar hærri en gert var ráð fyrir -35,5 milljarðar kr.
DANMÖRK Lettnesk kona sem
búsett hefur verið í Danmörku
í tíu ár, getur ekki sótt um
danskan ríkisborgararétt eftir að
hún var tekin fyrir hraðakstur.
Til þess að fá ríkisborgara-
rétt má fólk ekki hafa fengið
sekt sem nemur 3.000 dönskum
krónum eða meira. Þessum
skilyrðum hefur ekki verið
breytt þrátt fyrir að sektir hafi
hækkað.
Konan mældist ellefu kíló-
metrum yfir hámarkshraða, en
auk þess talaði hún í farsíma við
aksturinn, samkvæmt frétt á
vef Jydske Vestkysten. Það var
nóg til þess að konan fékk sekt
sem var hærri en viðmiðunar-
upphæðin og nær því ekki að
uppfylla sett skilyrði. - ktg
Lettnesk kona í Danmörku:
Hraðaksturinn
kostar ríkis-
borgararéttinn
í uppsveiflu. Af þessum sökum er
það verkefni að ná jöfnuði í ríkis-
fjármálunum auðveldara nú þegar
hagkerfið er farið að vaxa á ný enda
þarf minni niðurskurð ríkisútgjalda
til þess en ella. Yrði hagvöxtur aftur
á móti af einhverjum sökum minni
en vænst er yrði verkefnið þeim
mun erfiðara.
magnusl@frettabladid.is
Ætlar þú að fylgjast með
Ólympíuleikunum í ágúst?
JÁ 53,1%
NEI 46,9%
SPURNING DAGSINS Í DAG:
Finnst þér í lagi að opnaður
verði bar á Hrafnistu?
Segðu þína skoðun á Vísir.is
KJÖRKASSINN