Fréttablaðið - 27.07.2012, Blaðsíða 12

27. júlí 2012 FÖSTUDAGUR12
M
álefni hælisleit-
enda hafa verið
mikið í fréttum
undanfarið. For-
stjóri Útlendinga-
stofnunar hefur
kallað eftir auknum fjárframlögum
og telur að ráða þurfi fjóra lögfræð-
inga til stofnunarinnar. Ögmundur
Jónasson innanríkisráðherra segist
margoft hafa gert fjárþörf stofnun-
arinnar að umtalsefni.
„Þetta er einn viðkvæmasti mála-
flokkurinn sem er undir regnhlíf
innanríkisráðuneytisins. Þessi mál
hafa verið mikið í fréttum núna
að undanförnu vegna málefna ein-
stakra hælisleitenda en ekki síður
vegna fjárhagsþrenginga Útlend-
ingastofnunar sem ég hef skilning á.
Það er alveg hárrétt sem stofn-
unin bendir á að hröð vinnsla á
málum í Útlendingastofnun sparar
okkur peninga. Það er auk þess yfir-
lýst markmið okkar hér í innan-
ríkis ráðuneytinu að enginn þurfi
að bíða lengur en 6 mánuði til að fá
úrlausn sinna mála. Það er ekki síst
af mannúðarástæðum.“
Aðhald bitnar á afgreiðslu
Ögmundur samþykkir að nokkuð
langt sé í að þetta markmið
náist. Aðhaldsaðgerðir í kjölfar
kreppunnar hafi tekið sinn toll.
„Því miður er þetta raunin en hið
sama á við víða í stjórnsýslunni.
Tekjufallið sem varð hjá ríki og
sveitarfélögum í kjölfar hrunsins
varð þess valdandi að við þurfum að
bregðast við með aðhaldsaðgerðum
og það hefur komið niður á Útlend-
ingastofnun sem öðrum stofnunum.
Við höfum hins vegar gert eitt.
Við höfum aðskilið í fjárlögum
annars vegar starfsemi Útlend-
ingastofnunar og tilkostnaðinn við
hælisleitendur hins vegar. Þetta var
strax skref í rétta átt, en ég vonast
til þess að við getum eflt Útlend-
ingastofnun í sínu starfi enda gerum
við til hennar ríkar kröfur. Fyrir
liggur tillaga mín um aukafjárveit-
ingu sem myndi leysa að nokkru
leyti þann bráðavanda sem hefur
myndast.“
Ný löggjöf í haust
Ráðherra segir að útlendingalög-
gjöfin sé flókin. Starfshópur hafi
unnið að endurskoðun hennar og
skilað skýrslu og byggt sé á henni í
lagafrumvarpi sem nú sé í smíðum
og verði lagt fyrir Alþingi í haust.
„Það er von mín að boðað frum-
varp verði að lögum svo fljótt sem
verða má því endurskoðun er afar
brýn og eru þau mál sem rata í
fréttir reglulega til marks um það.
Starfshópurinn sem ég skipaði í
fyrrasumar leggur til að sameina
í einni löggjöf dvalarleyfi útlend-
inga og atvinnuleyfi. Núverandi
löggjöf er sundurtætt og hornótt,
þar er marga þröskulda að finna
sem gera bæði þeim sem vinna með
lög gjöfina og hinum sem löggjöfin
tekur til erfitt um vik.
Við munum eftir sem áður í
þessari löggjöf tryggja aðkomu
Vinnumálastofnunar hvað varðar
atvinnumarkaðinn, en meginleiðar-
ljósið í löggjöfinni er hins vegar
mannúð og mannréttindi. Við erum
einnig að horfa til þess að breyta
öllu regluverki sem snýr að mál-
efnum útlendinga sem hér vilja
dveljast um lengri eða skemmri
tíma. Ég sé þetta fyrir mér sem
gríðarlega réttindabót í mál efnum
útlendinga utan EES. Það var
fagnaðar efni að þegar við kynntum
skýrslu okkar voru samankomin
nánast öll samtök sem málið varða
og luku þau öll lofsorði á áherslur
okkar.
Við erum að reyna að taka á þess-
um málum sem leiðir síðan hugann
að öðru málefni sem við höfum sett
á oddinn, ríkisstjórnin. Það snýr að
mannréttindamálum almennt.“
Mannúð og mannréttindi
Ögmundur segir núverandi ríkis-
stjórn hafa unnið á markvissari hátt
að mannréttindamálum en áður hafi
verið gert. Með því sé hann ekki að
lasta gott starf sem áður hefur verið
unnið, en nú sé starfið tekið fastari
tökum.
„Þar vísa ég til Landsáætlunar
um mannréttindi sem mörg ráðu-
neyti koma að, en er undir verk-
stjórn innanríkisráðuneytisins.“
Ríkisstjórnin ákvað í vor að kort-
leggja mannréttindastarf íslenskrar
stjórnsýslu jafnt innanlands sem
utan. Kannað yrði hvernig kröftum
Íslands er varið á erlendri grundu
og unnar tillögur um með hvaða
hætti hægt væri að hafa áhrif á
mannréttindamál heima og heiman.
„Þá er unnið að því að móta og
leggja fyrir ríkisstjórn stefnu um
framtíðarskipan Mannréttinda-
dómstóls Evrópu, í samhengi við
þær tillögur sem ræddar hafa verið
á vettvangi Evrópuráðsins. Hvað
þetta varðar viljum við sérstaklega
kanna með hvaða hætti við getum
fylgt eftir, með tilliti til lagasetn-
ingar og sambands okkar við dóm-
stólinn, þeim niðurstöðum sem frá
honum koma.
Þessi vinna er nú að fara í gang og
mun samtvinnast lands áætluninni
og ég vonast til þess að hafa í
höndum áfangaskýrslu í upphafi
þings um tillögur í þessum efnum.“
Schengen hefur kosti og galla
Vinstrihreyfingin grænt framboð
lagðist á sínum tíma gegn aðild
Íslands að Schengen-samstarfinu.
Þar var vísað til kostnaðar og einnig
þess að kerfið væri Íslendingum
ekki endilega hagstætt. Ögmundur
segir að samstarfið hafi hins vegar
einnig kosti í för með sér.
„Við viljum koma í veg fyrir að
glæpamenn leiti hingað og þar erum
við í samstarfi við lögregluyfirvöld
annarra ríkja.
Stundum finnst mér menn rugla
saman Schengen annars vegar og
Föstudagsviðtaliðföstuda
gur Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra
Sjálfur er ég landa-
mæramaður. Ég vil
frekar eftirlit á landa-
mærum, en inni í
samfélaginu.
Áhersla á mannúð og réttindi
Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra segir markmiðið að hælisleitendur bíði ekki lengur en 6 mánuði eftir úrlausn sinna
mála. Von er á nýjum útlendingalögum í haust sem hann vonast til að greiði úr flækjum í málaflokknum sem of mikið sé um.
Hann sagði Kolbeini Óttarssyni Proppé frá því að hann vildi að Ísland nýtti sér í ríkari mæli eigið vald við landamæragæslu.
INNANRÍKISRÁÐHERRA Ögmundur Jónasson telur að Íslendingar eigi í ríkari mæli að taka sjálfstæða ákvörðun um hvernig þeir beita valdi sínu á landamærum, þrátt fyrir
veruna í Schengen. Hann boðar breytingar á útlendingalögum í haust. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Líkt og fram kemur á forsíðu blaðsins vill Ögmundur
afnema ívilnanir sem veittar voru til að hægt væri að
ná leigusamningum við Huang Nubo vegna Gríms-
staða á Fjöllum. Hann segir nauðsynlegt að móta stefnu
varðandi ásælni útlendinga í land og auðlindir hér á
landi. Málið sé ekki einkamál þeirra sveitarfélaga sem að
því komi, heldur snerti það alla landsmenn.
„Við höfum stundum verið að deila um hvort það eigi
að vera flugvöllur í Reykjavík og Reykvíkingar hafa rétti-
lega bent á að þeir fari með skipulagsvaldið í Reykjavík.
Síðan eru aðrir, og ég er í þeim hópi, sem hafa haldið
fram þeirri skoðun að þetta sé mál af slíkri stærðargráðu
að það komi landsmönnum öllum við.
Spurningar um stórfelldar erlendar fjárfestingar í landi
og auðlindum eru svo aftur mun stærri og örlagaríkari
en einn flugvöllur. Þar erum að tala um framtíðarhags-
muni Íslands, hvorki meira né minna. Þegar það gerist
að auðkýfingur sem er nátengdur stjórnvöldum í Kína,
einu mesta stórveldi heimsins, er að tala um gríðarlegar
framkvæmdir hér uppi á mörkum öræfa Íslands, talar
um miklar byggingar og flugvöll og umboðsmaður hans
talar um stórskipahöfn og olíuhreinsistöð og að það sé
eðlilegt að kínversk stjórnvöld hafi hönd í bagga með
þróun þessara mála hér á landi, er þá ekki kominn tími
til að staldra við?
Ég er að leggja til að einmitt það gerum við núna.
Förum okkur hægt. Endurmetum öll þessi áform og
höfðum til ábyrgðarkenndar sveitarstjórnarmanna á
Norðausturlandi og alls staðar í landinu og reynum að
draga lærdóma af mistökum liðinna ára. Nákvæmlega
þetta átti sér stað í aðdraganda hrunsins, engan tíma
mátti missa, Ísland væri í þann veginn að leggja heiminn
að fótum sér með patentlausnum fjármálamanna. Það
gleymdist að við erum fámenn þjóð sem þarf að kunna
fótum sínum forráð. Við eigum dýrmætt land og okkur
ber skylda til að varðveita það, náttúru þess og auðlindir.
Við eigum ekki að láta glepjast af villuljósum. Kínverski
auðmaðurinn Nubo segir að Íslendingar komi sér fyrir
sjónir sem hrædd og hnípin þjóð. Ég ætla ekki að gefa
honum einkunn eins og hann gefur okkur. Ég segi hins
vegar að ekki eigi að rugla saman ótta og varfærni. Á
henni þurfum við nefnilega að halda og eigum ekki að
biðja neinn afsökunar á því að vilja fara varlega í sam-
skiptum við fjármagn og völd.“
Grímsstaðaáform ekki einkamál sveitarfélaganna
veru okkar í EES hins vegar. Það
er þar sem landamæraopnunin á
sér stað, vegna þess að einn megin-
þátturinn í ESS-samstarfinu er að
opna á flæði fólks. Þess vegna vek
ég athygli á því að þegar við erum að
tala um nýja útlendingalöggjöf þá er
það löggjöf sem tekur einvörðungu
til fólks sem stendur utan Evrópska
efnahagssvæðisins, því að þar er allt
í föstum skorðum. Þessu finnst mér
oft vera ruglað saman.“
Sjálfstæðar ákvarðanir
Ögmundur segir að ríkin innan
Schengen leggi æ meiri áherslu á
að þau hafi svigrúm til sjálfstæðrar
ákvarðanatöku um hvernig þau beiti
valdi sínu á landamærum. Hann
telur þá þróun til góðs.
„Ef við ætlum að fylgjast með
fólki á annað borð – og það hljótum
við að vilja gera gagnvart þeim sem
vilja flýja réttvísina vegna alvar-
legra glæpa, hvort sem það eru
stríðsglæpir, mansal eða stór felldur
þjófnaður, þá viljum við ekki láta
slíkt fólk leika lausum hala, þá er
spurningin hvar við viljum fylgjast
með. Sjálfur er ég landamæra-
maður. Ég vil frekar eftirlit á landa-
mærum, en inni í samfélaginu. Það
eru ýmsir sem vilja einmitt fara
hina leiðina, að afnema landamæra-
vörslu og vera síðan hundeltandi fólk
innan landamæranna. Það er val-
kostur sem mér líkar illa.
Þetta er mjög til umræðu innan
Schengen-samstarfsins. Annars
vegar eru miðstýringarsinnarnir
og hins vegar hinir sem vilja slaka
á miðstýringunni og hafa meiri vald-
heimildir hjá aðildarríkjunum. Ég er
í þeim hópi.“
Ögmundur vísar til þess að Íslend-
ingar hafi tekið sér þetta vald þegar
kemur að brottvísun Hells Angels úr
landi. Þeir hafi komið frá EES-landi,
en íslensk stjórnvöld ákveðið að
vísa þeim úr landi þar sem grunur
lék á að þeir væru hér í vafasömum
erindagjörðum.
„Við getum tekið okkur þetta vald
og eigum að íhuga það að nýta okkur
það í ríkari mæli en gert hefur verið.
Þar eigum við ágæta samleið með
ýmsum ríkjum innan Schengen-
samstarfsins.“