Fréttablaðið - 18.10.2012, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR 18. október 2012 23
Mikil má vanmáttarkennd þeirr-ar þjóðar vera og skeyting-
arleysi um sögu sína, menningu
og tungu, sem samþykkja myndi
stjórnarskrá, sem gerir það brot-
legt að láta menn njóta þess að tala
íslensku umfram aðrar tungur.
Um þessa tillögu verða þó greidd
atkvæði á laugardaginn kemur.
Þessi nýlunda leiðir af því að, að
stjórnlagaráð leggur til að „tungu-
máli“ sé bætt við upptalningu í
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar,
6. gr. í tillögunni, á því sem bann-
að er að mismuna eftir. Það teldist
því ólögmæt mismunun að velja
þann frekar til starfa sem talar
íslensku, en einstakling sem mælt-
ur er á öðru máli, ef hæfni þeirra
er að öðru leyti hin sama. Þetta eru
ekki óhugsuð mistök heldur ákvörð-
un sem rökstudd er í greinargerð
með því að tillögur hafi komið fram
um að telja íslenska tungu meðal
grunngilda íslensks samfélags í
inngangi stjórnarskrár. Þótti af því
tilefni sérstök nauðsyn á að kveða
skýrt á um að kunnátta í íslensku
yrði ekki talin mönnum til tekna.
Íslenskan er eitt minnsta mál-
samfélag heims og á undir högg
að sækja. Hún þarf á stuðningi að
halda en ekki atlögu á borð við þá
sem felst í tillögu stjórnlagaráðs.
Við höfum full efni til að vera stolt
af menningu okkar, sögu og tungu,
sem er eitt af því mikilvægasta
sem gerir okkur að sérstakri þjóð.
Ég trúi að flestir landsmenn vilji
verja þessi gildi og vilji að þeir
útlendingar sem hingað kjósi að
flytja fái skýr skilaboð um mikil-
vægi þess að tileinka sér íslensku.
Því er hörmulegt að horfa til þess
að Alþingi beiti sér fyrir atkvæða-
greiðslu um tillögu að stjórnarskrá
sem er svo mörkuð af hamslausri
þrá til að tryggja jafnræði meðal
allra manna, að það gangi út yfir
eðlilega og nauðsynlega vernd á
grunngildum íslensks samfélags.
Ég hef enga umræðu séð um
þetta nýja réttindaákvæði eða áhrif
þess. Það er enda aðeins eitt af fjöl-
mörgum atriðum sem kemst ekki
að í umræðunni fyrir upphöfnum
fullyrðingum um að í tillögum sé
„þjóðarviljinn“ færður í letur. Þeir
sem efast eru úthrópaðir og innræti
þeirra dregið í efa.
Þessi umræða er ekki boðleg.
Stjórnarskrá er grundvallarlög
landsins og öll önnur löggjöf þokar
fyrir henni. Af þeirri ástæðu er
brýnt að afleiðingar breytinga séu
ljósar og að ekki sé öðru breytt
en því sem vel hefur verið skoðað
og greint hvaða áhrif muni hafa.
Margir hneyksluðust á að bók-
haldskerfi ríkisins skyldi uppfært
án þess að uppfærslan væri áður
prufukeyrð. Hér hefur engin slík
skoðun farið fram, hvað þá grein-
ing á því hvaða breytingar gera
yrði á gildandi lögum ef fyrirliggj-
andi tillaga yrði samþykkt sem
stjórnarskrá. Það er alltaf mikil-
vægt að reyna að sjá fyrir afleið-
ingar gerða sinna en aldrei eins
og þegar setja á lög sem eru öllum
öðrum lögum æðri.
Það er miður að meirihluti á
Alþingi skuli sýna þjóðinni það
virðingarleysi að ætla henni að
taka afstöðu til tillögu að nýjum
grundvallarlögum, án fyrirliggj-
andi greiningar á áhrifum ein-
stakra ákvæða á innviði íslensks
samfélags, menningarlegum jafnt
og efnahagslegum. Þetta eru marg-
ir tugir tillagna, sem hver um sig
getur haft víðtæk og ófyrirséð
áhrif. Það t.d. að bæta „aldri“ við
í upptalningu í jafnræðisgreininni
getur m.a. þýtt að ákvæði kjara-
samninga um aldurstengd launa-
þrep og orlof verði ólögmæt, þótt
hvorugt hafi veri verið í huga
stjórnlagaráðsmanna, þegar „aldr-
inum“ var aukið við.
Ámælisvert er að nálgast endur-
skoðun stjórnarkrár af þeim hroka
að segja hana svo afleitt plagg að
semja verði nýja frá grunni. Þeirri
afstöðu hljóta að fylgja slys og til-
lagan eins og hún liggur fyrir felur í
sér sönnun þess, þótt inn á milli séu
athyglisverðar hugmyndir. Ég tel þó
að óþarft sé að festa í stjórnarskrá
rétt manna til að „breyta um sann-
færingu“ (sbr. 18. gr.) eða skipta
um skoðun. Það er réttur sem allir
hafa og vel færi á að þeir nýttu sér,
sem mælt hafa með því að leggja
tillögur stjórnlagaráðs óbreyttar
til grundvallar nýrri stjórnarskrá.
Það er engin tímaþröng sem
kallar á að samþykkja að óskoðuðu
máli safn af tillögum um breyting-
ar á réttindum og skyldum borgar-
anna og stórfellda útþenslu í stjórn-
kerfi hins opinbera. Mistök í mótun
grundvallarlaga landsins getur, ef
illa tekst til, vegið að grunngildum
íslensks samfélags og leitt af sér
hatrömm átök um hvað sé gildandi
réttur í landinu á fjölmörgum svið-
um.Við þurfum ekki á því að halda.
Því er rétt að hafna því nú að leggja
tillögu stjórnlagaráðs til grundvall-
ar við endurskoðun á stjórnarskrá
og vinna málið áfram með sæmi-
legum brag.
Það teldist því
ólögmæt mis-
munun að velja þann
frekar til starfa sem talar
íslensku, en einstakling
sem mæltur er á öðru
máli …
Ótímabær óvissuferð
Valgarður Guðjónsson, félagi í Siðmennt, var á tali í Silfri
Egils sl. sunnudag. Umræðuefnið
var spurningin um hvort ákvæði
um Þjóðkirkjuna ætti að vera í
stjórnarskrá. Þar bar á góma að
Mannréttindadómstóll Evrópu
hefði tjáð sig um að það væri
ekki brot á mannréttindum þótt
eitt trúfélag nyti stuðnings ríkis-
valdsins umfram önnur. Valgarð-
ur kvaðst hafa heyrt einhverjar
„flökkusögur“ um þetta en ekki
fengið neina tilvísun í gögn frá
dómstólnum. Svo vill til að ég get
vísað Valgarði á slóðina: http://
www.strasbourgconsortium.
org/document.php?Documen-
tID=4519.
Málið snerist reyndar ekki um
tengsl ríkis og kirkju. Umrædd-
ur dómur var felldur í máli sem
Grikki að nafni Kokkinakis höfð-
aði. Hann hafði gengið til liðs við
Votta Jehóva og haft í frammi
mótmæli gegn grísku rétttrún-
aðarkirkjunni og var dæmdur
til refsingar fyrir. Dómstóllinn
kvað upp úr með að mannrétt-
indi hefðu verið brotin á mann-
inum. Í rökum fyrir dómsniður-
stöðunni er rætt um stöðu grísku
rétttrúnaðarkirkjunnar gagn-
vart gríska ríkinu og þar er yrt
um að það sé ekki brot á Mann-
réttindasáttmála Evrópu þótt ein
kirkjudeild njóti stuðnings ríkis-
valdsins umfram önnur. Ítar-
lega umfjöllun um þetta efni má
finna í bókinni Law and Religion,
Current Legal Issues Volume 4,
2001, ritstýrt af Richard O‘Dair
og Andrew Lewis, í ritgerð eftir
Javier Martinez-Torrón: The
European Court of Human rights
and Religion. Þá má geta þess að
Hæstiréttur Íslands hefur komist
að þeirri niðurstöðu að ákvæð-
ið um Þjóðkirkjuna í stjórnar-
skránni sé ekki andstætt alþjóð-
legum mannréttindasamningum
sem Ísland er aðili að (mál nr.
109/2007).
Það er svo spurning hvort
taki því að elta ólar við áróðurs-
frasa Valgarðs, eins og þegar
hann kallar þjóðkirkjuna „ríkis-
rekna stofnun um einkaskoðanir
fólks“, og staðhæfingar hans um
að sóknargjöld séu ekki félags-
gjöld heldur ríkisstyrkur og
að greiðslur ríkisins til kirkj-
unnar séu ríkisstyrkur en ekki
greiðslur til hennar fyrir kirkju-
jarðir sem ríkið tók yfir og aðrar
ámóta áróðurstuggur. Þjóðkirkj-
an er ekki ríkisrekin, það er bæði
skilningur ríkisvaldsins og þjóð-
kirkjunnar sem gerðu með sér
samning þar um árið 1997, sbr.
lög um Þjóðkirkjuna sett sama ár.
Valgarði er að sjálfsögðu frjálst
að rangtúlka þetta en það breytir
ekki staðreyndum málsins.
Sama gildir um staðhæfingar
Valgarðs um að sóknargjöldin
séu ekki félagsgjöld sem ríkið
hefur tekið að sér að innheimta
fyrir þjóðkirkjusöfnuði sem og
önnur trúfélög, heldur framlög
úr ríkissjóði. Ef menn hirða um
að hafa það sem sannara reyn-
ist er einfalt að kynna sér lög
og greinargerðir sem að þessu
lúta. Safnaðarfólk um allt land,
bæði sóknarnefndir og aðrir sem
virkir eru í kirkjustarfi, vita að
Valgarður veður reyk. Söfnuð-
irnir eru sjálfstæðar einingar
sem byggja og reka kirkjur sínar
fyrir sóknargjöld og sjálfsaflafé
og bera fulla ábyrgð á fjárhag
safnaðanna. Þótt rangtúlkanirn-
ar séu endurteknar æ ofan í æ
verða þær ekki sannari fyrir það.
Ég skora því á alla sem kjósa
röklega umræðu byggða á þekk-
ingu og sanngirni að kynna sér
málin og láta áróðursblaður sem
vind um eyrun þjóta.
Flökku-
saga?
Trúmál
Sigurður Pálsson
fv. sóknarprestur
Ný stjórnarskrá
Þórarinn V.
Þórarinsson
hæstaréttarlögmaður
www.tk.is
ERUM EKKI Í KRINGLUNNI
EINGÖNGU Á LAUGAVEGI 178
Laugavegi 178 - Sími. 568 9955
Í TÉKK-KRISTAL
AFSLÁTTUR AF ÖLLUM
IITTALA VÖRUM
Hnífaparatöskur
16 teg. Verð frá
24.990.- TILBOÐ
Heldur heitu og köldu í
4 tíma + - margir litir
Virka daga 12 -18
Laugardaga 12 -16
O P N U N A R T Í M I
FIMMTUDAG, FÖSTUDAG
LAUGARDAG & MÁNUDAG
MIKIÐ ÚRVAL AF JÓLAVÖRUM Á
25% TIL 50% AFSLÆTTI
EINNIG MIKIÐ AF ÍSLENSKUM HANDUNNUM JÓLAVÖRUM
Global hnífar
ÞAÐ ER STUTT TIL JÓLA
FULL BÚÐ AF
FLOTTUM
VÖRUM Á
TILBOÐSVERÐI
Hnífapör og fylgihlutir
f.12manns samt. 72 hl.
Söfnunarglös 16 teg.
TILBOÐSVERÐ
T.d. kristals-hvítvínsglös
6. stk í gjafakassa
frá kr. 4.275.-
AFSLÁTTUR AF ÖLLUM
HNÍFAPÖRUM, RCR GLÖSUM
& MATAR- & KAFFISTELLUM
"NÝTT KORTATÍMABIL"
÷20%
BOMBU
Haustdagar í Gullúrinu
MjóddinniDagana 17. til 27. október
15 - 45 %
AFSLÁTTUR AF
ÖLLUM VÖRUM
FESTIN
A
– TISSO
N
– D
KN
Y – C
A
LYPSO
– C
A
SIO
G
U
LL
–
S
TÁ
L
–
PE
RL
U
–
D
EM
A
N
TA
R