Fréttablaðið - 28.11.2012, Blaðsíða 12

28. nóvember 2012 MIÐVIKUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
FRÁ DEGI
TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.
is Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Eftir fall Berlínarmúrsins ákváðu 18 ríki
Evrópuráðsins að koma á fót sérstakri nefnd
sem í daglegu tali er nefnd Feneyjanefndin
(opinbert heiti „The European Commiss-
ion for Democracy through Law“). Fram til
þessa hefur meginstarfi nefndarinnar falist
í því að aðstoða fyrrum kommúnistaríki við
endurreisn sína þótt önnur ríki hafi leitað
eftir áliti um afmarkaðri atriði.
Nú hefur eftirlits- og stjórnskipunar-
nefnd Alþingis ákveðið að leita eftir áliti
Feneyjanefndarinnar á frumvarpi til nýrrar
stjórnarskrár. Í bréfi formanns, Valgerðar
Bjarnadóttur, er óskað álits á þeim ákvæð-
um frumvarpsins sem lúta að stöðu, verkan
og gagnvirkum samskiptum Alþingis, ríkis-
stjórnar og forseta og auknum möguleikum
á þjóðaratkvæðagreiðslum. Að auki er farið
fram á að nefndin greini ráðgert kosninga-
fyrirkomulag og áhrif þess á fulltrúalýð-
ræðið. Að undanförnu hefur ítrekað verið
kallað eftir skipulegu mati og greiningu á
þeim atriðum sem Feneyjanefndin er nú
beðin um álit á. Þegar stjórnlagaráð lauk
vinnu sinni var rætt um nauðsyn „álagspróf-
ana“ áður en málið kæmi til kasta þingsins.
Og nú síðast benti svokölluð lögtækninefnd á
að ekki hefði farið fram heildstætt og skipu-
lagt mat á áhrifum stjórnarskrártillagn-
anna í heild, en slíkt mat kallaði „á þverfag-
lega vinnu sem hópnum var ekki falin“.
Það vekur athygli að þegar Alþingi ákveð-
ur loksins að standa fyrir efnislegri úttekt á
hugsanlegri framtíðarstjórnarskrá lýðveld-
isins skuli vera ákveðið að leita til erlendrar
sérfræðinganefndar. Sú spurning hlýtur að
vakna hvort litið sé svo á af hálfu Alþingis
að ekki séu fyrir hendi nauðsynlegar for-
sendur til að takast á hendur þetta verkefni
innanlands. Ef sú er raunin hlýtur það að
vera umhugsunarefni fyrir íslenskt háskóla-
og fræðasamfélag og raunar Íslendinga sem
sjálfstæða þjóð.
Þrátt fyrir þann skamma tíma sem er
til stefnu hlýtur það enn að teljast eðlileg
krafa að Alþingi láti gera þverfaglega úttekt
á því frumvarpi til nýrrar stjórnarskrár
sem nú hefur þegar verið afgreitt frá fyrstu
umræðu í nánast algerri þögn fjölmiðla.
Slík vinna væri ekki aðeins æskileg með
hliðsjón af sjálfsvirðingu Íslendinga heldur
myndi einnig stuðla að því að gera aðkomu
Feneyjanefndarinnar markvissari og gagn-
legri fyrir framhald málsins.
Feneyjanefnd og sjálfsvirðing
NÝ
STJÓRNARSKRÁ
Ágúst Þór
Árnason
formaður lagadeil-
dar Háskólans á
Akureyri
➜ Sú spurning hlýtur að vakna
hvort litið sé svo á af hálfu Alþingis
að ekki séu fyrir hendi nauðsyn-
legar forsendur til að takast á við
þetta verkefni innanlands.
U
m fátt er meira rætt á Íslandi í dag en snjóhengjur.
Ekki þær sem dembast yfir byggðarlög í fjalls-
hlíðum heldur peningalega hengju sem margir telja
að geti valdið efnahagslegu snjóflóði.
Snjóhengjan er í stuttu máli íslenskar krónur
í eigu erlendra aðila sem eru fastar inni í íslensku hagkerfi.
Eigendur þeirra skiptast í tvo hópa: jöklabréfaeigendur, sem
eiga um 400 milljarða króna, og kröfuhafa íslenskra fyrir-
tækja, að langstærstu leyti fallinna banka, sem eiga á bilinu
600 til 800 milljarða króna. Eigendur þessara fjármuna vilja
fyrir alla mun skipta þeim yfir í nothæfa gjaldmiðla og komast
burt héðan. Auk þess eiga inn-
lendir aðilar, aðrir en bankar,
um 1.500 milljarða króna í
ýmiss konar innlánum. Hluti
þess fjármagns myndi ugglaust
leita annað ef hann gæti það.
Til að stöðva útflæði þessara
eigna voru sett hér gjaldeyris-
höft. Þau hindra að þessum
íslensku krónum verði skipt í erlendan gjaldeyri. Allur gjald-
eyrisforði landsins er enda tekinn að láni og dugar vart til að
endurgreiða þær erlendu skuldir sem ríkið, sveitarfélög og
fjölmörg íslensk fyrirtæki eru með á gjalddaga næstu miss-
erin, hvað þá til að borga út erlendu krónueigendurna.
Þessi staða hefur legið fyrir frá því á haustmánuðum 2008.
Þann 12. mars síðastliðinn var hún síðan staðfest enn frekar
þegar Seðlabankinn beitti sér fyrir því að Alþingi þrengdi
höftin þannig að ekki var lengur leyfilegt að greiða út úr
þrotabúum föllnu bankanna nema með hans leyfi. Breytingin
var keyrð í gegn eftir lokun markaða, og áður en þeir opnuðu
daginn eftir, vegna þess að raunverulegur ótti var við að yfir-
vofandi útgreiðslur úr þrotabúi Glitnis myndu ógna íslenskum
fjármálastöðugleika.
Upphaflega stóð til að láta breytinguna ná yfir allar eignir
þrotabúanna en síðbúin breytingartillaga undanskildi þær
erlendu. Fulltrúar kröfuhafa hér á Íslandi höfðu þar mikil
áhrif á. Þeir fengu að tala sínu máli víðar innan íslenska
stjórnkerfisins en þeir hafa fengið í öðrum ríkjum sem við
berum okkur saman við. Þingheimur virtist hins vegar ekki
átta sig á alvarleika málsins. Það endurspeglast ágætlega í
þeirri staðreynd að allir þingmenn Sjálfstæðisflokksins sem
greiddu atkvæði um breytinguna sögðu nei við henni.
Á allra síðustu vikum er hins vegar eins og ljós hafi kviknað
í höfði fjölmargra, þar á meðal þingmanna. Þeir hafa áttað
sig á því að útgreiðslur úr þrotabúum banka, sem saman eru á
meðal stærstu gjaldþrota heimssögunnar, gætu ógnað fjár-
málastöðugleika þjóðarinnar. Þeir keppast við að leggja fram
nýjar tillögur og krefjast þess að umsjón málsins verði færð
frá Seðlabankanum til Alþingis.
Sumir vilja einfaldlega ekki borga neitt út úr þrotabúum
bankanna. Aðrir vilja borga allar kröfur út í íslenskum
krónum, sem gerir ekkert annað en að fjölga þeim innan gjald-
eyrishaftanna. Ein hugmyndin, sem hópur áhrifamanna berst
leynt fyrir, er að nota eignir kröfuhafa til að endurfjármagna
Ísland.
Hvaða leið sem farin verður er ljóst að um hana verður að
ríkja þverpólitísk sátt. Til að hún öðlist þann trúverðugleika
sem þarf munu allir þingmenn þurfa að fylkja sér á bak við
hana. Það á ekki að ríkja hugmyndafræðilegur ágreiningur um
lausn á stærsta efnahagslega vandamáli þjóðarinnar. Um það
verður að myndast sátt.
Lausn á gjaldeyrishaftavanda er þverpólitískt mál:
Snjóhengjur
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@frettabladid.is
Vikan margfræga
Gamla tuggan um hina afstæðu lengd
vikunnar þegar pólitík er annars
vegar á ágætlega við um stöðu Sig-
ríðar Ingibjargar Ingadóttur, þingkonu
Samfylkingarinnar. Einungis rétt
rúmri viku eftir frækilega frammi-
stöðu í forvali flokksins, þar sem hún
tryggði sér annað leiðtogasætið í
Reykjavík og neitaði að útiloka
formannsframboð, lét hún
falla afdrifarík ummæli um
Íbúðalánasjóð, sem urðu
þess valdandi að Kaup-
höllin stöðvaði viðskipti
með skuldabréf ÍLS. Slíkt ha-
varí er varla til þess fallið að
styrkja stöðu Sigríðar, nema
síður sé.
Flugferðalög og vinnuskutlið
Borgarfulltrúinn Gísli Marteinn Bald-
ursson er talsmaður þess að Reykja-
víkurflugvöllur víki fyrir íbúabyggð í
Vatnsmýri. Á bloggi sínu dregur Gísli
upp ákveðinn tvískinnung í rökum
þeirra sem vilja hafa völlinn áfram:
„Hvernig gengur það upp að þeir
sem vilja flugvöll í Vatnsmýri telja
í lagi að þúsundir Reykvíkinga
keyri í 30-40 mínútur á dag
til og frá vinnu, en finnist
of mikið að farþegar í
innanlandsflugi keyri
í 30-40 mínútur [frá
Keflavík] í þetta eina skipti
á ári sem þeir fara í innan-
landsflug?“
Skilyrt afsökunarbeiðni
Kvikmyndaskólinn birti einkennilega
auglýsingu á Facebook sem einhverj-
um þótti klámfengin. Hilmar Odds-
son rektor sá ástæðu til að bregðast
við, með þessum orðum: „Ég vil mjög
gjarnan biðjast afsökunar á þessu
fyrir hönd skólans, hafi auglýsingin
sært einhvern.“ Þetta er leiðinda-
stef; skilyrt afsökunarbeiðni.
Annaðhvort telur Hilmar að
gerð hafi verið mistök sem
vert er að biðjast afsökunar
á eða ekki. Aðrir mættu
hafa það í huga líka.
thorgils@frettabladid.is
stigur@frettabladid.is
Á
R
N
A
S
Y
N
IR
util if. is
DEUTER FUTURA
Bakpokar
MARGVERÐLAUNAÐIR
BAKPOKAR,
ÝMSAR STÆRÐIR.
FRÁ 18.990 kr.