Fréttablaðið - 22.12.2012, Qupperneq 44

22. desember 2012 LAUGARDAGUR| HELGIN | 44
Töluverðar deilur hafa verið um netaveiði í Ölfusá og Hvítá en í þá
síðarnefndu renna margar góðar laxveiðiár eins og Sogið, Stóra-Laxá og
Tungufljót. Stangaveiðimenn eru almennt mjög mótfallnir þessari veiði.
„Það hefur staðið styr um netaveiðar í fimmtíu til sextíu ár,“ segir
Bjarni Júlíusson. „Við verðum samt að átta okkur á því að netaveiði-
bændur eiga þennan rétt – þeir mega veiða í net samkvæmt lögum og
það ber að virða. Það er samt mín skoðun að það sé tímaskekkja að draga
net fyrir neðan margar af bestu laxveiðiám landsins. Árið 2004 ákváðum
við að SVFR kæmi inn og myndi leigja netin af bændum við Ölfusá og
Hvítá og þegar best var leigðum við, ásamt öðrum, 60 til 70 prósent af
lögnunum á svæðinu eða öllu heldur lögnunum sem voru með 60-70%
veiðinnar. Þetta hafði þau áhrif að veiðin á svæðinu jókst og í Soginu
jókst hún ekki bara, hún margfaldaðist. Síðustu ár höfum við haldið að
okkur höndum einfaldlega vegna þess að við höfum ekki haft efni á því að
standa í þessu einir eða því sem næst – að leigja netin.
Í mínum huga er lausnin á þessu ekki flókin. Veiðifélag Árnesinga
verður að leysa þetta innan sinna vébanda. Það er auðvitað eina rétta
framtíðarlausnin. Það sem ég er ósáttur við er misræmið milli stangaveiði-
manna og netaveiðimanna. Við stangaveiðimenn höfum gengist undir alls
konar takmarkanir undanfarin ár. Það er víða búið að setja kvóta, takmark-
anir á agni og sums staðar er mönnum gert að sleppa öllum laxi.
Netaveiðimenn halda hins vegar sjó – án takmarkana. Ef menn
vilja ekki leggja netaveiðina af, sem væri
auðvitað skynsamlegast, væri þá
ekki að minnsta kosti hægt
að takmarka með einhverj-
um hætti afla í net? Stytta
tímabilið enn frekar eða
setja kvóta á veiðina?“
– á hrunadansárunum. Þá jókst
eftirspurnin eftir dýru leyfunum
mikið. Íslenska krónan var mjög
sterk og það var hreint og beint
dýrt fyrir útlendinga að veiða
hér á þessum árum. Íslensk
fyrirtæki, bankarnir og fjár-
glæfrastofnanirnar, án þess að
ég sé að kenna þeim einum um,
leiddu því þessar hækkanir – ekki
útlendingarnir. Þessi fyrirtæki
keyptu hvert einasta laxveiðileyfi
sem var falt og spurðu sjaldn-
ast um verð. Laxveiði á Íslandi
eru takmörkuð gæði og á þessum
árum var eftirspurnin einfald-
lega meiri, og það miklu meiri,
en framboðið sem varð til þess
að verð til veiðiréttareigenda
hækkaði og dýrara varð að leigja
árnar.“
Íslendingar bera markaðinn uppi
„Ég hugsa að verð veiðileyfa
hafi síðan lækkað að raungildi
um 10-15 prósent á árunum eftir
hrun, árin 2009 og 2010. En þá
var krónan hrunin og skyndilega
jókst kaupmáttur erlendra veiði-
manna gríðarlega. Þeir tóku því
upp slakann og í krafti þeirrar
eftirspurnar hækkaði verðið á
dýrustu tímunum aftur og veiði-
réttareigendurnir fóru tiltölulega
létt út úr hruninu. Nú held ég að
verð á laxveiði sé einfaldlega í
sögulegu hámarki hérlendis. Ég
ætla samt að leyfa mér að vara
veiðiréttareigendur við þessari
stöðu. Erlendu veiðimennirnir
eru ekki lausnin fyrir veiðirétt-
areigendurna því þeir kaupa nán-
ast eingöngu leyfi á besta tíma.
Erlendir veiðimenn kaupa sjaldan
leyfi á svokölluðum jaðartíma
eða ódýrustu veiðileyfin. Lax-
veiðitímabilið á Íslandi er um 100
dagar og þar af er þessi besti tími
sennilega ekki nema 30-40 dagar.
Þegar á heildina er litið verður
markaðurinn alltaf borinn uppi af
íslenskum veiðimönnum. Það er
okkur öllum hollt að gera okkur
grein fyrir því, bæði veiðileyfa-
sölum og veiðiréttareigendum.
Íslenskir veiðimenn kaupa senni-
lega um 2/3 af öllum laxveiði-
leyfum á landinu ár hvert. Vissu-
lega eru þetta að jafnaði ódýrari
leyfi, en magnið er slíkt að ef
íslenskir segja „nei takk, við
erum hættir“ þá er markaðurinn
í heild sinni í gríðarlegum vanda.
Þetta gerðist síðastliðið sumar,
erlendu veiðimennirnir keyptu
sín leyfi með löngum fyrirvara en
þeir íslensku, sem oft kaupa leyfi
með skömmum fyrirvara, áttuðu
sig á aflabrestinum og það seldist
ekki ein stöng hjá okkur frekar
en nokkrum öðrum veiðileyfasala
eftir að veiðihrunið kom í ljós.“
Gríðarlegrar óánægju gætir
meðal veiðimanna með verð þróun
laxveiðileyfa.
„Ég hef aldrei orðið var við
jafnmikla undiröldu meðal veiði-
manna og síðasta sumar,“ segir
Bjarni. „Þeir höfðu samband
við mig í tugatali og sögðu að nú
væru þeir hættir – þetta væri
bara orðið of dýrt. Þetta höfðum
við hjá Stangaveiðifélaginu á bak
við eyrað þegar við vorum að
endurskoða verð á leyfum fyrir
næsta sumar. Ég tel að við höfum
brugðist nokkuð vel við, því af
21 laxveiðiá sem við seljum leyfi
í þá er verðið óbreytt í níu. Hin
svæðin eru flest að hækka á hóg-
væru nótunum, svona í samræmi
við vísitölu. Ég tel því að við
höfum náð að standa ágætlega á
bremsunni.“
Helgarferð til London ódýrari
Bjarni segist persónulega ekki
hafa efni á því að fara í laxveiði
í flottri á á besta tíma, frekar en
flestir Íslendingar.
„Verð á laxveiðileyfum er ein-
faldlega orðið alltof hátt,“ segir
Bjarni. „Það eru svo margir
aðrir afþreyingarkostir í boði
fyrir fólk að þeir sem aðild eiga
að þessum veiðileyfamarkaði
hljóta að þurfa að staldra við
og hugsa hvort þessi þróun sé í
lagi. Fyrir hátt í tuttugu árum
ákváðum við sex vinahjón að fara
í Hítará saman og viðmiðið var
það að veiðiferðin fyrir hverja
fjölskyldu mátti kosta svipað og
helgarferð til London. Við fórum
á besta tíma í júlí og þetta kostaði
120 þúsund krónur fyrir hver
hjón – matur, uppihald og veiði. Í
dag kostar þessi sama veiðiferð
600 þúsund krónur en helgar-
ferðin til London kostar innan við
200 þúsund. Við erum löngu hætt
og skoðum aðra miklu ódýrari
kosti. Þetta er ekki í lagi.“
Ímynd stangveiðinnar er löskuð
Bjarna finnst það miður hvernig
umræðan um hin dýru laxveiði-
leyfi hefur tekið yfir og skemmt
ímynd stangveiðinnar.
„Fyrir mér á þetta að vera
hollt og gott fjölskyldusport,“
segir Bjarni. „Þetta er útivist,
náttúruskoðun og eitthvað sem
allir Íslendingar eiga að geta
stundað með fjölskyldunni.
Þannig var þetta, þannig var
ég alinn upp og ég veit ekkert
skemmtilegra en að fara með
konunni minni og börnum í
veiði, veiða hóflega og geta svo
grillað silunginn eða laxinn í lok
veiðiferðarinnar með fólkinu
mínu. Við verðum að tryggja
að það verði hægt um ókomna
tíð og það gerum við með því
að efla félagsþáttinn í veiðinni
og tryggja að aðilar eins og
Stangaveiðifélag Reykjavíkur
geti haldið áfram sínu góða upp-
byggingar- og félagsstarfi.“
Fluttir á árbakkann í Elliðaárdal
Fyrir tæpum áratug fékk SVFR
úthlutað lóð í Elliðaárdal til
að byggja húsnæði eða félags-
heimili fyrir starfsemina.
„Sem betur fer varð ekki
af þeim hugmyndum,“ segir
Bjarni, „en hugur félagins
leitaði alltaf í dalinn, þar er jú
uppruni félagsins og okkar lyk-
ilá.
Þegar okkur bauðst húsnæði
á árbakkanum þá gátum við
ekki slegið hendinni á móti því,
við seldum húsnæði okkar á
Háaleitis brautinni, greiddum
niður skuldir og leigjum þessa
fínu aðstöðu af Orkuveitunni
í dag. Auðvitað er eftirsjá að
gamla staðnum, þar vorum við
í nærri hálfa öld, en húsnæðið
var kannski ekki mjög hentugt
fyrir starfsemina og þessi leið
er einfaldlega hagkvæmari.“
Fyrr í haust hafnaði Veiðifélag
Norðurár ósk Stangaveiðifélags
Reykjavíkur um lækkun á leigu-
verði. Í kjölfarið var áin boðin út
og er það ferli nú í gangi. Stanga-
veiðifélagið mun skila inn tilboði
en ef félagið fær ekki ána er ljóst
66 ára samstarfi Stangaveiði-
félagsins og Veiðifélags Norðurár
er lokið í bili.
„Ef við verðum undir í
útboðinu þá yrði það mjög
slæmt,“ segir Bjarni. „Norðurá
hefur að mörgu leyti verið flagg-
skip Stangaveiðifélagsins en það
gætu svo sem aðrar ár tekið við
því hlutverki eins og Langá, með
sína glæsilegu aðstöðu alla, nú
eða Nessvæðið í Laxá í Aðaldal
sem er ein fallegasta á landsins
og fræg stórlaxaá. Síðan erum við
auðvitað með flotta kosti eins
og Hítará og Laxá í Dölum. Það
er hins vegar annað sem skiptir
líka miklu máli í sambandi við
Norðurá og það er sú staðreynd
að þar eru margir stangardagar
sem við getum boðið félags-
mönnum. Ef við missum þá
daga þá lækkar auðvitað hlutfall
stangardaga á félagsmann og
þá þurfum við einhvern veginn
að bæta við til þess að halda
ákveðnu framboði af laxveiði
okkar fólk. Þetta munum við fara
yfir eftir að ljóst er hver niður-
staða útboðsins verður.“
➜ Stangaveiðifélagið
gæti misst Norðurá
NORÐURÁ Bjarni Júlíusson við veiðar í Norðurá hinn 5. júní síðasta sumar þegar áin opnaði. Myndin er tekin við Laxfoss, sem er skammt frá veiðihúsinu, en Bjarni sést hér
kasta á veiðistað sem nefnist Brotið. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
MIKIÐ Á SIG LAGT Þessi mynd er þegar orðinn fræg en hér sést Bjarni bókstaflega
stökkva á eftir fyrsta laxinum sem veiddist í Norðurá síðasta sumar. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Hrunið lék Stangaveiðifélag Reykjavíkur grátt en færri vita að félagið
var næstum farið á hausinn fyrir fjörutíu árum. „Á erfiðleikaárunum í
kringum 1970 stóð Stangaveiðifélagið fyrir húsbyggingu við Grímsá,“
segir Bjarni Júlíusson.
„Veiðihúsið sem þar stendur var sem sagt alfarið reist á reikning SVFR
og reyndist það félaginu afar þungbær fjárfesting. Eftir þessa stórfram-
kvæmd var félagið í rauninni tæknilega gjaldþrota en það tókst að bjarga
því fyrir horn. Stjórnarmenn og velvildarmenn gengust þá í persónulegar
ábyrgðir fyrir félagið. Málin voru svo gerð þannig upp að félagið fram-
seldi húsið til veiðiréttareigendanna í skiptum fyrir leigu á ánni í nokkur
ár.“
VEIÐIHÚS SETTI SVFR NÆSTUM Á HAUSINN
➜ Veltir hálfum milljarði
Stangaveiðifélag Reykjavíkur er nærri 74 ára gamalt og hefur verið einn
stærsti aðilinn á íslenskum veiðileyfamarkaði undanfarna áratugi. Í
félaginu eru nú um fjögur þúsund félagsmenn, veltan er um hálfur millj-
arður og félagið hefur haft um 25-35 prósent af íslenskum laxveiðileyfum
innan sinna vébanda.
Netaveiði er tímaskekkja