Fréttatíminn - 04.11.2011, Blaðsíða 26

suma morgna
passa ég ekki í líkamann
stofublómin svara
þegar ég ávarpa þau
stöku sinnum er ég
í frjálsu falli
fallhlífin neitar að opnast
eins og einhver hafi komið fyrir
trójuhesti í huga mér
eins og um æðar mér renni
stanslaus ruslpóstur
annars hef ég það bara bærilegt
Það er einmitt það sem Birgir Svan
Símonarson ljóðskáld segir, „annars
gengur þetta vel,“ eftir að hafa lýst
því að útkoma nýrrar ljóðabókar
sé stór áfangi – og það á sextugs-
afmælinu: „Því ég er að drepast úr
krabbameini,“ segir hann æðru-
laust. Birgir segist því ekki aðeins
fagna nýju ári í lífi sínu heldur
hverri nýrri viku, hverjum nýjum
degi. „Ég fékk fyrst krabba í görn-
ina sem var skorinn úr en svo hljóp
hann í lifrina. Þetta er ólæknandi,
það er ekkert hægt að gera nema
halda þessu niðri. Í þessu ljósi er
gaman að lifa hvern dag.“
Birgir segir lyf halda krabbamein-
inu í skefjum, það hafi ekki hreyft
sig undanfarin þrjú ár og hann seg-
ist vita til þess að menn hafi lifað
með slíku í allt að átta árum eftir
greiningu. „En þetta breytir lífinu,
þegar maður áttar sig á því að það er
ekki endalaust. Maður hugsar lífið á
annan hátt, nýtur þess jafnvel betur
þegar maður veit að þetta er ekki
endalaus yfirdráttur.“
Ljóðabók Birgis, eftir atvikum,
er sú sautjánda í röðinni og gefin
út af höfundi sjálfum. Í henni eru
bæði örsögur og ljóð. Undanfarin
ár hefur hann einnig unnið að tón-
smíðum og hyggur á útgáfu plötu
með frumsömdum ljóðum og lög-
um. Þá hefur Birgir unnið að ritun
endurminninga.
„Ég hef gefið þetta út sjálfur – er
svolítið utangarðs,“ segir Birgir.
„Það gengur ekki neitt peninga-
lega,“ bætir hann við en virðist ekki
kippa sér upp við það. „Ég hef allt-
af litið á útgáfuna sem skemmtun,
sendingu til vina minna fremur er
gróðabrall. Eru ekki allir eitthvað
að brasa, konur að prjóna eða baka
kleinur og setja í poka til að selja?
Ætli þetta sé ekki sammannleg
þörf, það hafa allir þörf á að búa eitt-
hvað til,“ segir Birgir og lýsir sjálfur
stöðu utangarðsskáldsins í upphafi
ljóðs í nýju bókinni:
sumir segja að ljóðskáld
séu svolítið skrítin
og spili utan deilda
Gott þegar gamlar rokkgrúpp-
ur fá að hvíla í friði
Birgir Svan Símonarson byrjaði
ungur að yrkja. Skáldgyðjan er
sterk í þeim Símonarsonum en
Ólafur Haukur rithöfundur er fjór-
um árum eldri. „Ólafur bróðir minn
segir að við séum eitthvað tengdir
skáldskaparmönnum aftur í ættir
en ég hef ekki kynnt mér það, hef
aldrei haft áhuga á ættfræði. Ólaf-
ur veit þetta miklu betur. Hann er
grúskari.“
Ferillinn byrjaði með frægu fólki,
þegar Listaskáldin vondu fylltu Há-
skólabíó janúarkvöld árið 1976.
Reynslan hefur sýnt að þau voru
ekki svo vond, enda sagði Megas,
einn úr hópnum í Tímaviðtali frá
þeim tíma, að þeim hefði verið bent
á að listaskáldin góðu væri aðeins
notað yfir látin skáld en þau væru öll
ofanjarðar. Auk Megasar og Birg-
is Svans voru Listaskáldin vondu:
Guðbergur Bergsson, Þórarinn Eld-
járn, Pétur Gunnarsson, Steinunn
Sigurðardóttir, Sigurður Pálsson og
Hrafn Gunnlaugsson.
„Þetta var frábær hópur, fenó-
men, eiginlega svolítið eins og Bítl-
arnir. Við ferðuðumst um landið í
einkaflugvél, fjármögnuð af verka-
lýðshreyfingunni. Þá voru til staðar
félagsheimili víða um land, meira
og minna rekin af ríkinu. Við lás-
um upp og komum fram í þessum
félagsheimilum en það voru oft
verkalýðsfélögin sem pöntuðu
okkur á staðinn, eins hverja aðra
rokkgrúppu. Verkalýðsfélög voru
yfirleitt menningarlega sinnuð á
þessum tíma. Við flugum til Akur-
eyrar, Hornafjarðar, Siglufjarðar og
fleiri staða. Allt var það vel borgað
og skemmtilegt. Stuðmenn voru
með okkur þegar við flugum til
Hafnar. Þá var tengingin fullkomin,
bókmenntir og tónlist. Ég hef ekki
séð þetta gerast síðan, að þessar
greinar hafi náð svona saman.
Það voru þeir Hrafn og Siggi Páls
sem voru helsta klíkan í þessu.
Þessi áskorun að fylla Háskóla-
bíó var hugmynd þeirra. Það þótti
ótrúlega ófyrirleitið að láta sér detta
svona della í hug. Það væri eins og
ljóðskáld í dag ætluðu sér að fylla
Egilshöllina.“
Listaskáldin voru að í um það bil
tvö ár. „Svo fór hver sína leið og sem
betur fer hefur þessi draugur aldrei
verið vakinn upp. Það var mjög góð
ákvörðun. Það er gott þegar gamlar
rokkgrúppur fá að hvíla í friði. Eitt-
hvert bókaforlag var að reyna að fá
okkur af stað, vildi gefa út bók, en
því var hafnað.“
Góða hliðin á Íslendingum
Ætla mætti, miðað við þriggja línu
ljóð Birgis Svans í nýju bókinni, að
hann hefði lítið álit á samfélaginu...:
fjallkonan er flutt úr landi
skautbúningur til sölu
í góða hirðinum
... en svo er alls ekki, að minnsta
kosti ekki hvað varðar framlög og
leiðsögn til handa ungu fólki sem
fetar ekki troðnar slóðir. Hans meg-
instarf undanfarna þrjá áratugi hef-
ur verið kennsla, fyrst víða um land
og síðan í sjö ár við Hjallaskóla í
Kópavogi. Þá tók við sú kennsla sem
hann sinnir enn í dag. Birgir byggði
upp starfsemi í Hvammshúsi í Kópa-
vogi þar sem gripið var til sérúr-
ræða fyrir nemendur sem gátu ekki
nýtt sér þjónustu hins hefðbundna
skólakerfis. Kennsluaðferðirnar
voru óhefðbundnar þar sem mikil
áhersla var lögð á verklegan þátt
kennslunnar. Nú hefur starfsemi
yngri deildar og unglingadeildar
verið sameinuð á nýjum stað, Tröð,
við Neðstutröð í Kópavogi þar sem
unglingarnir eru á neðri hæðinni en
yngri nemendur á þeirri efri.
„Mér finnst þetta sýna góða hlið
á Íslendingum, að hugsa um þá sem
hafa átt erfitt í þessum geira,“ segir
Birgir. „Grunnskóla- og unglings-
árin eru oft erfið mörgum. Þá er
karakter okkar að byggjast upp.
Það er mikilvægt að hjálpa fólki
á þessum aldri. Þetta eru oft fínir
krakkar sem hafa ekki náð að fóta
sig í stóru skólunum. Margir þeirra
sem hafa fengið þessi úrræði hafa
komið ágætlega út síðar. Þetta hefur
hjálpað þeim að öðlast betri sjálfs-
mynd sem hefur komið þeim vel í
lífinu. Mér finnst ennþá meira gam-
an að fást við stærri hóp. Við erum
fimm kennarar með 12-13 börn svo
það er mikið lagt í þetta. Þrátt fyrir
samdrátt hefur verið staðinn vörður
um þetta starf.“
Birgir segir fyrirmyndina að
þessu skólastarfi sótta til tveggja
skóla í Noregi. Þar hafi börnum
meðal annars verið falið það verk-
efni að sjá um veðhlaupahesta og
rækta hunda. Námið sé aðgerðasn-
iðið að hverjum og einum. „Hið
sama á við hér. Við höfum lengi
rekið hjólreiðaverkstæði og smíða-
verkstæði, verið í alls konar föndri.“
Birgir segir hópinn meðal annars
hafa unnið við að kljúfa eldivið sem
fyrirtækið Funi keypti. „Þannig
söfnuðum við peningum, alveg
fram að hruni, og fórum með hóp-
inn til Danmerkur og vorum í viku
í sumarbústað þar. Það er talsvert
afrek með krakka sem nánast eng-
inn þóttist geta þolað eða verið með
stundinni lengur.“
Ekkert vex skáldinu og kennar-
anum í augum. Utandeildinni lýkur
þannig:
ég hef séð ljóðskáld
breyta sér í lax
synda mót straumnum
það kom mér
eftir atvikum
ekki á óvart
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
Maður hugsar
lífið á annan
hátt, nýtur
þess jafnvel
betur þegar
maður veit að
þetta er ekki
endalaus yfir-
dráttur.
Spilað utan deilda
Birgir Svan
Símonarson gefur út
sautjándu ljóðabók
sína á sextugsaf-
mælinu. Hann fagnar
ekki aðeins nýju ári
heldur hverjum nýjum
degi því ólæknandi
krabbamein breytir
lífssýn. Ljósmynd Hari
Utangarðsskáldið Birgir Svan Símonarson gefur út sína sautjándu bók, eftir atvikum, á
sextugsafmælinu. Útkoma nýrrar ljóðabókar Birgis er stór áfangi því hann glímir við ólæknandi
krabbamein og fagnar því hverjum nýjum degi. Jónas Haraldsson ræddi við skáldið um lífið og
ljóðin, Listaskáldin vondu og þann vörð sem staðinn er um ungmenni sem geta ekki nýtt sér
þjónustu hins hefðbundna skólakerfis.
26 viðtal Helgin 4.-6. nóvember 2011