Fréttatíminn - 04.11.2011, Blaðsíða 52

44 bækur Helgin 4.-6. nóvember 2011
 Bókadómar
Gyrðir Elíasson hefur með full-
tingi þýðingarsjóðs snúið tékk-
nesku smásagnasafni lítt þekkts
höfundar, Ota Pavel, á íslensku
og bætir þar í þýðingasafn sitt
einu djásni til. Hvernig ég
kynntist fiskunum segir sögur
af dreng, föður hans og þorp-
inu þeirra á árunum fyrir stríð;
hvernig móður og syni farnast
undir hernámi Þjóðverja og við
stríðslok. Safnið er í senn fallegt,
skemmtilegt og ber með sér
ljúfsáran blæ sem verður áleitinn
þegar frá líður og kallar lesanda
aftur að heftinu.
Heimur sögumanns er fyrst
og fremst árbakkinn og skógar-
tjarnir þar sem drengurinn,
faðir hans og frændalið unir sér
á bakka við veiðar og íhugar.
Heimurinn umhverfis heldur
sína leið; frampot pabbans og
bjartsýnisórar í viðskiptum, her-
nám og fangelsanir megna ekki
að rjúfa yndisleik veiðanna og í
eftirmála gerir höfundur grein
fyrir þeirri vissu að dvöl á bakk-
anum sé mannbætandi. Svo er
einnig um sögurnar hans. -pbb
Gyrðir bætir djásni í safnið

Hvernig ég
kynntist fisk-
unum
Ota Pavel
Gyrðir Elíasson þýddi
Uppheimar, 171 bls. 2011
 Bókadómur Hvernig ég kynntist fiskunum
Gamlinginn sem skreið út
um gluggann og hvarf eftir
Svíann Jonas Jonasson er
fimmtu vikuna í röð á topp
aðallista Eymundssonar.
Skemmtilegasta bók ársins
og mest selda bók ársins.
fáHeyrðar
vinsældir

fallið er
hátt
Ann Grue
Þýðing Berglind Steinsdóttir
Vaka Helgafell, 358 bls. 2011.
Þrír krimmar, tveir innbundnir og einn í kilju. Danskur, sænskur og
amerískur. Allir þrír yfir meðallagi þótt allir séu krimmarnir klisju-
kenndir einkum framan af meðan verið er að kynna aðstæður; pers-
ónur eru millistéttarfólk, lögreglumenn í starfi eða á eftirlaunum og
útbrunninn auglýsingamaður. Allar gerast sögurnar í nútímanum og
hafa hliðarfléttur sem varða sambönd karls og konu í hjónabandi eða
sambandi jafnframt því sem efni er sótt í samstarfsörðugleika, spennu
innan rannsóknarhóps og minni háttar árekstra sem hjálpa til við
keyrslu meginplottsins í sögunni. Allar gerast sögurnar á jaðri byggðar
og borgar; „Fallið“ í dönskum smábæ, „Hugsaðu“ í sveit New York og
„Paganini“ í Stokkhólmi og skerjagarðinum. Samfélagsleg ádeila lúrir
að baki í öllum þremur en plottin flokkast í undirdeildir: Grue gerir sér
mat úr hvítu mansali, Verdon hinn ameríski er á raðmorðingjaslóðum
en Kepler-tvíeykið dregur efnið úr alþjóðlegri vopnasölu og fjármála-
misferli því tengdu. Bók þeirra hjóna rennur að síðustu út í mikinn ak-
sjóntrylli með þyrlum, eltingarleik og mikilli fyrirsát í miðborg Stokk-
hólms í stórmyndastíl.
Þótt helmingur umræddra höfundanna sé kvenkyns er athyglisvert
hversu daufleg persónusköpun kvenpersóna er á sama tíma og karl-
hetjurnar hafa keimlíkt yfirbragð. Það er helst að Dan Sommerdahl
hinn danski, sem er útbrunninn karríeristi úr auglýsingabransanum,
sé bragðmeiri en þeir Dave Gurney, lögga á eftirlaunum og Joona
Linna, hinn finnskættaði rannsóknarmaður í Stokkhólmi.
Allar bækurnar þrjár duga ágætlega sem afþreying, þótt bundnu
bækurnar (Hugsaðu.. og Paganini) séu helst til þungar fyrir lestur
undir sæng. Allar þrjár eru með sæmilega stóru letri. Ef velja ætti eina
af þessum þremur úr, má helst að mæla með Kepler: Paganini-samn-
ingnum og þá sem hreinni afþreyingu. Þessum lesanda er aftur ill-
skiljanlegt að útgefendur skuli hafa afráðið að setja tvær þessara bóka í
band. Allt er þetta léttmeti og á heima í kilju. -pbb
Þrír krimmar yfir meðallagi
... í eftirmála
gerir höfundur
grein fyrir þeirri
vissu að dvöl á
bakkanum sé
mannbætandi.
 Bókadómur konan við 1000° eftir Hallgrím Helgason
s tór skáldsaga, sem teygir sig yfir lunga lýðveldistímans, og kíkir raunar inn í rígbundið og vanafast
samfélag eyjarskeggja í Breiðafirði eins-
og það hefur haldist í þúsund ár, ætti að
vekja mikla athygli. Þó hefur verið furðu
hljótt um þessa nýju sögu Hallgríms
Helgasonar sem leit dagsins ljós í þýskri
þýðingu fyrir nokkrum vikum; undarlegt,
ekki síst í ljósi þess að í sögunni bregður
fyrir nafnkunnum einstaklingum. Má
þar fremst telja forsetahjónin Svein og
Georgíu. (Er svo komið að nafnhelgi
opinberra persóna er engin?) Bakgrunn-
ur þess er að einn sona þeirra hjóna starf-
aði með þýska hernum en þá staðreynd
nýtir Hallgrímur Helgason (hér eftir HH)
sér sem efnivið og kveikju.
Ræðuskörungurinn sem segir frá, Her-
björg María Björnsson, er sonardóttir
forsetahjónanna, fædd 1929 - dáin 2009.
Hún ber öll merki skapara síns: Tautar
fyrir munni sér í stuðlum , leikur sér dátt
í hljómbrigðum málsins, smíðar sam-
setningar eins og Jónas Hallgrímsson
á amfetamíni – en er hrak, einskonar
erkitýpa fyrir tuttugustu öldina, stór-
gripur úr eftirhreytum veldis Danakóngs,
undirsáta veldis Þjóðverja um aldir,
fígúra brædd saman úr dönsk-þýskum
borgaraskap (og þarafleiðandi bældur
fasisti) og einhvers konar upphafinni ís-
lenskri sveita rómantík. Hún er í kör, pró-
vintukona hjá íslenskum nútímahjónum í
smáíbúðahverfinu, sem situr við daga og
nætur og þeytist um á netinu.
Alla sína ævi hefur hún verið á hrakhól-
um; diplómatabarn sem er heimilislaust,
helst ekki á mönnum, ósvífin í orðum og
fyndin í skarpri hugsun, en hrapar alltaf
- ein þessara tragísku aðalpersóna sem
eru HH svo kærar af því þær geta talað
fyrir hans munn afdráttarlaust og alhæft
um eðli og skipan okkar daga. HH lætur
Herbjörgu Maríu fara um víðan völl; hún
er alin upp í Svefneyjum, svo skamma
hríð á mölinni en þá í Höfn. Þaðan fer
hún á frísnesku eyjarnar en þá er komið
stríð og þá þvælist hún um álfuna sem
á í hildarleik allt til Póllands og endar í
Berlín sem þá er hertekin. Þaðan fer Her-
björg heim, þá aftur til Suður Ameríku
og norður, til Reykjavíkur í barneignir og
þaðan vestur að Djúpi. Þetta er löng leið
og tilgangur þessa flandurs ekki alltaf
skýr ef leita á erindis HH með þessa
fígúru sína.
Sagan er uppbyggð af stuttum köflum
þar sem stokkið er ört milli mismunandi
tímabelta í æfi konunnar. Frásagnarhátt-
ur og stíll lagar sig að efninu en kaflar
okkar daga lýsa aðstæðum hennar og
geyma hugleiðingar. Um allt verkið, ef frá
eru taldir örfáir kaflar sem lýsa má sem
risi verksins og gerast í helstu hörmung-
um stríðsins í rústum Þýskalands, er svo
löðrandi gamansemi skáldsins. HH getur
aldrei stillt sig, verður alltaf að leggja
brandara fyrir lesandann, flestir eru
snjallir, fullir af andlegu fjöri, en hann er
eins og hrókur í veislu, einn sem getur
aldrei verið án þess að ná athyglinni með
enn einum aulabrandaranum svo þeir
sem sitja gefist ekki færi á að hugsa: Æji,
þegiðu nú í smástund.
Engum blöðum er um að fletta að HH
er afburðasnjall stílisti, tök hans á málinu
eru alltaf að herðast, hann leggur fyrir
lesandann hvern gullmolann á fætur
öðrum, leiftrandi sagnalist hans er yndis-
leg, innsýn hans í persónur getur verið
með afbrigðum góð. Sem dæmi má nefna
lýsingar á heimsóknum stúlkunnar til
þriggja kvenna í einum stigagangi í Höfn.
Nú eða hápunkta - kaflana við stríðslok.
Þá er HH hæstvirtur höfundur. En í heild
er verkið með brestum, einræði sögu-
manns, daufu kaflarnir í Buenos Aires og
Súðavík verða erindisleysa fyrir lesanda,
höfund og Herbjörgu þó HH takist í
bláenda verksins að setja glæsilega slaufu
á sitt metnaðarfulla verk sem er að gera
slíku lífshlaupi skil. Með tíu fingur upp
til guðs.
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Hér kemur
munnfyllin þín
Hallgrímur Helga-
son Leggur fyrir
lesandann hvern
gullmolann á fætur
öðrum, leiftrandi
sagnalist hans er
yndisleg, innsýn hans
í persónur getur
verið með afbrigð-
um. Ljósmynd/Hari

konan við 1000°
Hallgrímur Helgason
477 bls. JPV 2011
Hallgrímur Helgason er afburðasnjall stílisti, tök hans á málinu eru alltaf að herðast.
Ota Pavel.

Hugsaðu þér
tölu
John Verdon:
Þýðing:Nanna B. Þórsdóttir
Vaka Helgafell. 409 bls. 2011

Paganini-samn-
ingurinn
Kepler
Þýðing Jón Daníelsson
JPV, 510 bls. 2011
www.aman.is • Háteigsvegur 1
Eðal léttvíns-
dagar í Ámunni
25% afsláttur
af völdum Selection
gæðaþrúgum.
Tilboðið gildir út nóvember
eða á meðan birgðir endast!