Fréttatíminn - 06.05.2011, Síða 32

2 viðhald húsa Helgin 6.-8. maí 2011
Er réttur
reykinga-
fólks til að
skaða heilsu
fólks ríkari
en réttur
þeirra sem
lifa vilja
reyklausu
lífi?
Sími: 565-7070
100% endurgreiddur vsk af vinnu
M
ikið er leitað til Húseigendafélagsins
vegna reykinga í fjölbýlishúsum;
á svölum, í sameign, á lóð og í
íbúðum. Upp á síðkastið hafa rað-
húsa-og einbýlishússeigendur bæst
í hópinn. Þolendur spyrja: Er réttur reykingafólks
til að skaða heilsu fólks ríkari en réttur þeirra sem
lifa vilja reyklausu lífi? Rýra skefjalausar reykingar
á svölum og í íbúðum verðmæti annarra íbúða og er
skylt að greina væntanlegum kaupendum frá því?
Hvar eiga vondir að vera?
Athafnafrelsi fólks er yfirleitt reglan svo lengi sem
það veldur öðru fólki ekki ama, óþægindum og tjóni.
Fólk má yfirleitt gera það sem það vill meðan það
er öðrum að meina- og bagalausu. Þessu frelsi til
athafna og æðis er settar skorður þegar það bitnar á
öðru fólki. Menn hafa nokkuð rúmar heimildir til að
skaða sjálfa sig með óhollustu en þegar þeir stefna
öðru fólki í voða segir löggjafinn: „hingað og ekki
lengra“. Reykingar eru ekki bara til óþæginda og ama
fyrir þá sem eru í námunda eru, heldur líka heilsuvá.
Heilbrigðissjónarmið eru ofan á og ríkjandi en
reykinganautnin og umburðarlyndi víkjandi þegar að
reykingum kemur Reykingar eru á hröðu undanhaldi
og reykingarfólk hefur hrökklast út á svalir, tröppur
og undir gafla, þar sem það hímir, veðurbarið, kinn-
fiskasogið og sakbitið. Þetta minnir á söguna af Guð-
mundi biskupi góða þegar hann blessaði bjargið en
lét hluta þess vera heiðið áfram því „ einhvers staðar
 reykingar Hver er réttur þolenda?
Reykspúandi
grannar
Það eru engin bein ákvæði í fjöleignarhúsalögum
um reykingar en ekki skal valda sambýlisfólki
óþarfa ama og óþægindum. reykingar falla undir
það eins og aðrir mannlegir ósiðir.
verða vondir að vera“.
Fjöleignarhúsalög – tóbaksvarnarlög
Það eru engin bein ákvæði í fjöleignarhúsalögunum
um reykingar. Í þeim er almennt boðið að íbúar skuli
gæta þess að valda sambýlisfólki sínu ekki óþarfa
ama og óþægindum. Reykingar falla það undir eins
og aðrar mannlegar athafnir og ósiðir.
Þegar reykingar og skorður við þeim eru settar
verður að hafa að leiðarljósi það yfirlýsta markmiðs
tóbaksvarnarlaga að virða skuli þann rétt fólks að
þurfa ekki að anda að sér lofti sem er mengað tóbaks-
reyk. Húsfélag getur enn sem komið er tæplega,
nema með samþykki allra, lagt blátt bann við reyking-
um í húsinu, þ.e. í íbúðum, á svölum og á lóð. Eignar-
réttarsjónarmið heimila varla svo víðtækt inngrip í
eignarréttinn. En réttarþróun er hröð og umburðar-
lyndi gagnvart reykingum er á hröðu undanhaldi.
Þótt íbúar séu óvenju viðkvæmir fyrir reyk og ólykt,
þá eiga þeir ekki kröfu á því að aðrir taki sérstakt til-
lit til slíkrar viðkvæmni og dragi af sér eftir því.
Sameign
Í tóbaksvarnarlögum frá 2002 er lagt bann við reyk-
ingum í sameiginlegu húsrými fjöleignarhúsa en
ósagt er látið um reykingar á sameiginlegri lóð. Það
er vafasamt hvort húsfélag hefur vald til að banna
reykingar á lóð. Hvað húsfélag má og getur í þessu
efni fer eftir tíðarhættinum og er líklegt að slíkt bann
teljist sjálfsagt innan tíðar. Þróunin er í þá áttina og
hún er hröð.
Svalir
Húsfélag getur sett svalareykingum skorður í hús-
reglum og samþykktum en hafa verður hugfast að
svalir eru að sínu leyti í séreign og að vald húsfélags
til að setja reglur um hagnýtingu séreignar eru miklu
þrengri en þegar um sameign er að tefla. Þá reynir
á friðhelgi séreignaréttarins og öll þau ósköp. Hér
er sama upp á teningnum um hraðbyr almennings-
álits og lagaþróunar til höfuðs reykingum. Það hafa
komið upp hrikaleg tilvik um svo stórfelldar og tillits-
lausar reykingar á svölum íbúða að óbærilegt hefur
verið fyrir granna. Í slíkum tilvikum er húsfélagi rétt
og skylt af sjálfsdáðum eða að kröfu þolenda að leggja
bann við reykingum eða setja þeim takmarkanir. Ef
reykingarfólkið lætur ekki segjast má hugsanlega í
grófum tilvikum krefjast þess að reykdólgarnir flytji
og selji íbúð sína.
reykingar í íbúðum
Eigandi má gera það í sinni eign sem er venjulegt
og eðlilegt og grannar verða að sætta sig við það.
Við mat á því hvort menn fara yfir strikið og valda
nágranna sínum ónæði, ama og röskun umfram það
sem hann verður að þola og venjulegt er, verður að
horfa til þess sem almennt viðgengst og tíðarandinn
telur við hæfi á hverjum tíma.
Ekki er útilokað að skefjalausar reykingar í íbúð
valdi slíkum óþægindum að húsfélagið eða einstakir
íbúðareigendur geti á grundvelli fjöleignarhúsalag-
anna og þeirrar meginreglu tóbaksvarnarlaga að
menn eigi ekki að þurfa að anda að sér tóbaksmeng-
uðu lofti, gripið til lagalegra úrræða gagnvart slíkum
ófögnuði.
Verðrýrnun – sölutregða
Ef ástandið er hrikalegt og engin betrun í augsýn þá
liggur í augum uppi að íbúðir í húsinu eru ekki eins
verðmætar og lystugar og ella. Það er augljóst að ein-
hverjir kaupendur hrökkva frá og aðrir bjóða lægra.
Seljanda ber að upplýsa um allt sem máli getur skipt
fyrir kaupanda um það hvort hann kaupir og fyrir
hvaða verð. Svona nokkuð er þess eðlis að upplýsa ber
um það. Láti seljandi það hjá líða og hafi það dulist
kaupanda, þá getur hann lent í vondum málum.
Sérbýli
Eigendum einbýlishúsa ber að taka sanngjarnt tillit
til eigenda nálægra eigna. Eigandi verður að umlíða
venjulegar athafnir og hagnýtingu granna þótt
röskun og ónæðið geti fylgt. Þegar metið er hvort
athafnir séu leyfilegar eða ekki er byggt á hags-
munamati. Annars vegar er það réttur eiganda til
að nýta eign sína á þann veg sem hann kýs. Hins
vegar er það réttur granna til að nýta sínar eignir
í án óþæginda umfram það sem óhjákvæmilegt og
venjulegt er. Reykmengun er ekki einskorðuð við
fjöleignarhús og getur líka orðið illindaefni milli
eigenda aðliggjandi einbýlishúsa. Þá kemur til kasta
óskráðara grenndarreglna. Þolendur geta krafist
þess að úr reykingum verði dregið eða fyrirbyggjandi
gerðar. Ef skollaeyrum er skellt geta þolendur leitað
til dómstóla.
Sænskur „Stóri dómur“
Merkilegur dómur var kveðinn upp í Svíþjóð fyrir 3
árum þar var konu bannað að reykja í garði sínum að
kröfu eiganda aðliggjandi einbýlishúss. Hann taldi
sig verða fyrir miklum óþægindum vega reykinga
hennar. Þessi dómur hefur vakið mikla athygli,
deilur og umtal. Hann gengur mjög langt og grípur
mjög afgerandi inn í eignarrétt konunnar og réttur
reykþjakaða nágrannans er látinn vega þungt. Rétt-
arþróun og almenningsálit þrengir og þjarmar jafnt
og þétt að reykingum. Þar sem reykingarfólk átti
forðum gleði- griðastaði er það nú útlægt og bann-
fært. Þessi dómur hefði þótt út í bláinn fyrir örfáum
árum en ef að líkum lætur er tímaspursmál hvenær
ámóta dómur verður kveðinn upp á landinu bláa.
Reykingafólk á vísast í vændum frekari harðindi og
hremmingar. Öll vötn renna til Dýrafjarðar í því efni.
Heiðnabergi verður tæplega þyrmt sem forðum en
hvar í ósköpunum eiga þá vondir að vera?....Hvar er
nú biskupinn góði?
reykingar eru ekki bara til óþæginda og ama fyrir þá sem eru í námunda eru, heldur líka heilsuvá.