Prentarinn - 01.04.1987, Síða 13

Viðurkenningin á samningsréttinuiq
var stórt skref að sama marki: tryggingu
fyrir heilbrigðu lífi við góða heilsu og að-
búnað bæði einstaklinga og fjölskyldu.
Bömin áttu að njóta þess besta, sem
hægt var að veita. Þar var hugsað til
fræðslu og menntunar sem undirstöðu
andlegs þroska.
Stytting vinnudagsins var líka megin-
áfangi á þessari leið. Og að því unnið alla
tíð að knýja fram styttri vinnudag. Lengi
var að því hugað að vernda frístundina
og selja hana ekki nema óhjákvæmilegt
væri að hraða nauðsynlegu verki.
Krafan um átta stunda vinnudag var
líka, auk þess að gera líf okkar ríkara og
frjórra, varúð gegn vélinni.
Þessi undursamlega smíð, sem hugvit
mannsins hafði mótað í fjölbreytilegri
mynd, kveikti von í brjóstum margra,
vonina um að vélin myndi létta af þeim
oki þrældóms.
Ekkert var í rauninni eðlilegra en stétt
erfiðismanna og iðnaðarfólks sæi birta af
degi, og hugvitið og snillin, sem í vél-
tækninni bjó yrði upphaf að betri lífs-
kjörum. En þegar ljóst varð, að arðurinn
af tækninni myndi fyrst og fremst lenda í
höndum þeirra sem réðu atvinnutækjun-
Erlendir gestir.
um, hurfu tálsýnir flestra um bættan hag
við léttari störf. Þannig varð það líka
meðal bókagerðarfólks. Við höfum hlot-
ið reykinn af réttunum og vitum nú að
vinnuok tækninnar er ein af hættunum,
sem við búum við. Það hefur ekki aðeins
í sér fólgið mengun hættulegra efna,
hraða, streitu og sóun á þreki, heldur
og það sem er manneskjunni ekki síður
háskalegt: andlegan sljóleika, sem
gróðaöflin geta leikið sér með að vild.
Þannig skilur tæknin líka oft við manninn
sem útslitið fólk í einhvers konar manns-
mynd.
Þrátt fyrir þetta eigum við mikið af
góðri félagslegri lagasmíð, sem orðið
hefur til vegna baráttu okkar gegnum ár-
in. En sjálf þurfum við að þekkja þann
rétt sem hún veitir og auka við hann. Þá
erum við á þeirri braut, sem frumherj-
arnir ruddu í upphafi.
Það skal enginn halda, að kjarasamn-
ingar og góð félagsmálalöggjöf sé okkur
varanlegur sigur, nema við fylgjum hon-
um fast eftir með vökulu auga og varð-
veislu í starfi. Það starf getur enginn unn-
ið fyrir okkur, hvorki löggjafarþing,
nkisvald né embættismenn þess.
Atta stunda vinnudagurinn var stærsti
sigur prentarastéttarinnar. Sá sigur sem
hún vann hér fyrst verkalýðsfélaga árið
1921. Hann var tákn um skilning á gildi
frístundarinnar. Við þennan sigurhöfum
við aukið uns 40 stunda vinnuvikan var í
höfn. En því verður ekki neitað að vit-
undin um gildi frístundarinnar hefur ekki
vaxið í hlutfalli við unna sigra á þessu
sviði. Þar erum við eftirbátar þeirra sem
hófu hana til vegs í byrjun aldarinnar.
Meðan við verndum hana ekki munu
þeir sem eiga gróðann einan fyrir sinn
guð heimta frístundir okkar allar, þegar
þeim hentar, vitsmuni okkar, heilsu og
heimilislíf.
Það er ekki ný saga að eignastéttin
standi ekki við gefin loforð þegar um
kaup og kjör er að ræða; en eins og flest í
þróun nútímans er bundið meiri hraða en
áður, þannig hefur hin fjármagnaða
sjónhverfing og bragðvísi gagnvart okk-
ur og öðru launafólki orðið að fjölþættari
og skjótvirkari meðulum til hughvarfa en
fyrr.
Fortíð og nútíð
kallast á.
Það er kallað á baráttu okkar til að njóta
arðsins af tækninni, njóta frístundar-
innar. Við megum ekki gleyma því að
snilli tækninnar hefur fært okkur marga
möguleika til þess. Við megum heldur
ekki gleyma því að hér í norðrinu eigum
við hvítan snjó, ferskt og svalandi regn
og marga heiðríka sólskinsdaga. Það er
ekki sök brautryðjendanna, þótt við lát-
um ágirndina æra okkur af leið og fylla líf
okkar gervimenningu gróðans og sér-
hyggjunnar. Þar er sökin okkar sjálfra.
Stofnendur samtaka bókagerðarfólks
lögðu hinn félagslega grundvöll sam-
hyggjunnar. Okkar er að varðveita verk
þeirra gegn árásaröflum sérhyggjunnar.
Við eigum brautryðjendunum ennþá
stóra skuld að gjalda.