Prentarinn - 01.04.1987, Qupperneq 20

Könnun á
tölvum og
tölvuvinnu í
prentiðnaði
Inngangur.
í júlí og ágúst í sumar voru þættir í Rík-
isútvarpinu undir heitinu „Konur og ný
tækni“, sem um margt voru athyglis-
verðir. Þar var m. a. spjallað við undir-
ritaða, og finnst mér ástæða til að gera
lesendum Prentarans grein fyrir atrið-
um, sem þar komu fram, að nokkrum
viðbættum.
Tækniþróunin brennur mjög á öllu inn-
skriftarfólki í dag og ég hef undanfarið
verið að viða að mér efni m. t. t. könn-
unar á skjávinnufólki innan prentiðn-
aðarins.
Ég vona að lesendur Prentarans hafi
áhuga á að fylgjast með holskeflu ör-
tölvutækninnar og þeirri vitneskju,
sem ávallt er að koma fram og eflast í
sambandi við hana, því þetta svið
snertir ekki einungis þá starfsmenn,
sem beinlínis vinna við skjái eða tölvu-
búnað, heldur hlýtur, eins og allar
meiri háttar breytingar á starfsaðferð-
um, að hafa djúpstæð áhrif á vinnu-
staðina í heild.
Það er ekki einvörðungu svo, að vinnu-
verndarmálum hafi fyrst af alvöru ver-
ið sinnt á undanförnum árum, heldur
hafa með þróuninni á þessu sviði einnig
aukist möguleikar á að uppgötva fyrr,
og stundum nánast jafnóðum, skaðleg
áhrif ýmissa þátta í atvinnulífinu. Ýmis
vitneskja, mælitæki og efni hafa komið
á markaðinn, sem auðvelda þetta starf,
auk þess sem meðvitund fólks um hugs-
anlega áhættuþætti hefur stórum auk-
ist.
Könnun.
Svanur Jóhannesson, varaformaður
Félags bókagerðarmanna, hefur af
þess hálfu einkum sinnt vinnuverndar-
málum, svo sem lesendum mun kunn-
ugt. í samstarfi okkar á öðrum sviðum
fórum við fyrir alllöngu að ræða hug-
myndina um að gera könnun meðal
þeirra félagsmanna, sem vinna við
tölvuskjái, og hin fjölmörgu atriði, sem
tengjast því. Ég var strax þeirrar skoð-
unar, að ekki væri einungis um verðugt
og spennandi verkefni að ræða, heldur
væri það einnig aðgengilegt, að því
leyti, að það væri a. m. k. að hluta til
auðvelt í framkvæmd frá vísindalegu
sjónarmiði, þar sem skráning félagsins
væri þannig vaxin, ásamt fjölda þeirra,
sem slíka vinnu stunda, að um heildar-
úrtak yrði að ræða, þ. e. athugunin
gæti náð til allra þeirra félagsmanna,
sem vinna á þessu sviði, og jafnvel ófé-
lagsbundinna. Þessi atriði hafa síðan
leitt til þess, að ég hef unnið upp spurn-
ingalista, þar sem ég hef sett á blað öll
þau atriði, sem ég hef álitið mögulegt
að spyrja um, og snerta marga þætti at-
vinnu og einkahagi. Þessi listi liggur nú
sem umræðugrundvöllur fyrir Öryggis-
nefnd prentiðnaðarins og mun væntan-
lega verða tekin afstaða þar með haust-
inu. Hér er einungis um uppkast að
ræða og því algjörlega eftir að taka af-
stöðu til umfangs, framkvæmdarmáta
o. s. frv. og því ekki ástæða til að gera
nákvæma grein fyrir smáatriðum að
svo stöddu. Þó vil ég tæpa á nokkrum
stærri sviðum, sem vakið hafa sérstaka
athygli okkar og gætu ef til vill vakið
umhugsun þegar á þessu stigi málsins.
Fræðsluefni.
Jafnframt hefur komið fram hugmynd
um að vinna upp fræðsluefni fyrir
starfsfólk við tölvuskjái, þar sem tekið
væri mið af þeim upplýsingum, sem
fram kæmu í könnuninni, og það erlent
efni, sem við höfum til taks, aðlagað
þeim íslensku aðstæðum, sem mikil-
vægastar eru. Þetta myndi þjóna því
sameiginlega markmiði samtaka laun-
þega og atvinnurekenda að upplýsa sitt
fólk, sem mest og bezt, um aðstæður
allar, sem m. a. skilar sér í auknum
gæðum framleiðslunnar. Þeir sem þátt
tækju í könnuninni myndu væntanlega
einnig finna aukinn tilgang með henni,
þegar markmiðin væru ljós.
Þess má geta, að bókagerðarmenn er-
lendis hafa gert sér mikið far um, að
fylgjast með framvindu mála í tölvu-
væðingunni, enda hefur hún stórfelld
áhrif á starfsvettvang þeirra.
Samningar.
Ef við víkjum fyrst að samningsbundn-
um ákvæðum, þá má nefna, að í 4.
kafla samnings bókagerðarmanna og
atvinnurekenda frá 1984, er að finna
sérstök ákvæði um textainnritunarvél-
ar, ljóssetningartæki og tölvustýrð
setningarkerfi. Þarna er m. a. að finna
ákvæði um hvíldartíma, sem upphaf-
lega átti við samfellda leiðréttingar-
vinnu við skjái, en hefur í tímans rás
verið talið eiga við alla skjávinnu. Sú
aukahvíld, sem hér um ræðir, er vænt-
anlega til komin vegna þess, að fólki
varð ljóst þegar í upphafi örtölvubylt-
ingarinnar, að augnþreyta var óhjá-
kvæmilegur fylgikvilli skjávinnunnar,
þetta fundu, og finna, allir sem nálægt
skermunum koma um lengri tíma.
Nú er það svo, að sumir samningar eru
20
PRENTARINN 4.7.'87