Prentarinn - 01.04.1987, Qupperneq 15

Tafla 2. Niðurstöður mælinga eftir prentsmiðjum.
Prentsmiðja nr. Prentaðferð Heildaráhrif Fj. sýna
1 Hæðarprent <0.05 2
Offset <0.05 5
Meðaltal <0.05 samt. 7
2 Hæðarprent 0.17 4
Offset 0.27 5
Meðaltal 0.22 samt. 9
3 Hæðarprent <0.05 1
Offset 0.08 4
Meðaltal <0.06 samt. 5
4 Offset 0.31 7
5 Flexóprentun 0.39 4
6 Flexóprentun 0.95 11
7 Offset-prentun 0.45 12
Offset - bókband <0.05 1
Meðaltal 0.42 samt. 13
Mæliaðferðir og framkvæmd
mælinganna
Til að kanna mengun lífrænna leysiefna
í prentiðnaði hérlendis voru fram-
kvæmdar mælingar í 7 prentsmiðjum
síðari hluta ársins 1986. Prentsmiðjurn-
ar sem þátt tóku í mælingunum voru
Anilínprent, Seltjarnarnesi, Plast-
prent, Prentsm. Árna Valdimarssonar,
Prentsm. Edda, Prentsm. Grafík,
Prentsm. Guðjóns Ó og Prentsm.
Oddi. Mælingarnar náðu eingöngu til
lífrænna leysiefna en ekki annarrar
mengunar.
Til að reyna að fá sem besta vitneskju
um þá mengun sem starfsmenn verða
fyrir voru þeir við mælingarnar látnir
bera sérstakan sýnatökubúnað á sér við
vinnuna. Þessi búnaður samanstóð af
loftdælu sem sogaði ákveðið magn af
lofti í gegnum kolrör sem staðsett var
nálægt vitum viðkomandi starfsmanns.
í kolrörið safnast síðan gufurnar frá líf-
rænu leysiefnunum en tegund þeirra og
magn var síðan greint með gasgreini og
var það framkvæmt af Institut för Ar-
betshygien í Finnlandi.
Niðurstöður
Eins og áður hefur komið fram var
mælt í 7 prentsmiðjum og þá svo til ein-
Tafla 1. Efnin sem mældust í
prentsmiðjunum.
Fj. prentsm. Fj. sýna
þar sem sem efnið
Efni efnið mældist greindist í
Etanól 2 9
(sóprópanól 5 8
Díklórmetan 2 14
N-própanól 2 13
Etýlacetat 2 9
Tólúen 1 8
Xýlen 3 4
1,1,1 -Tríklór-
etan 2 14
Terpentína 7 51
göngu við sjálfa prentunina. Þegar frá
eru talin þau 2 sýni sem mistókust í
mælingunum voru alls tekin 57 sýni og
stóð sýnatakan yfir í samtals 100
klukkustundir og 43 mínútur.
Við hæðarprentun kemur mengunin
aðallega frá hreinsiefnum, en í nokkr-
um tilvikum er notuð hrein terpentína
til hreinsunar. Einnig eru notuð ýmis
úðunarefni sem innihalda lífræn leysi-
efni, en það er yfirleitt í litlum mæli.
Við offsettprentun kemur mengunin
aðallega frá hreinsiefnum, en einnig frá
prentlitunum. Við ákveðna prentað-
ferð er notað isoprópanól og própanól
sem valdið getur mengun. Sem dæmi
um hreinsiefni má nefna „Superwash"
sem inniheldur m. a. terpentínu
(White spirit). í nokkrum tilvikum eru
notuð hrein lífræn leysiefni til hreins-
unar.
I flexóprentun kemur mengunin bæði
frá prentuninni þar sem prentlitirnir
eru leystir í lífrænum leysiefnum og frá
þvotti á völsum o. fl. en algengt er að
notuð séu hrein lífræn leysiefni við
þvott.
Eins og fram kemur í töflu 3 var meng-
un við hæðarprent að meðaltali 10% af
mengunarmörkum og ekkert sýnanna
yfir mörkum. Við offsettprentun var
mengun að meðaltali 28% af mengun-
armörkum og 2 sýni yfir mörkum. í
báðum tilvikum var um þvott að ræða.
Við flexóprentun var mengunin að
meðaltali 80% af mengunarmörkum
og 4 sýnanna yfir mörkum. í þremur til-
fellanna var um venjulega vinnu við
prentvél að ræða, þynna liti o. s. frv.,
en í einu tilviki var starfsmaður m. a.
að þurrka bakka eftir þvott.
í töflu 4 er gerður samanburður á mis-
munandi þáttum offsettprentunar þ. e.
í fyrsta lagi þegar svo til eingöngu var
um prentun að ræða, í öðru lagi þegar
PRENTARINN 4.7/87
15