Vísbending - 17.12.2007, Blaðsíða 12

Síldin kemur: Upphaf
sildveiða við ísland
----- HREINN RAGNARSSON OG STEINAR J. LÚÐVÍKSSON -
Líf ogfjör í sildinni.
Út er komin hjá Nesútgáfunni Síláarsaga íslands: Silfur hafsins - Gull íslands
í þremur eigulegum bindum. Við grípum niður f frásögn af upphafinu.
Skömmu eftir 1830 hófu Norðmenn siglingar til íslands með timbur.
Þeir þurftu til þess sérstaka undanþágu þar sem verslun var ekki
gefrn fijáls fyrr en 1855. Fyrstu árin sigldu hingað í þessum tilgangi
skútur frá Arendal en 1855 hófu skip frá Mandal við suðurodda
Noregs siglingar hingað og innan fárra ára höfðu Mandælir náð
timburversluninni að mestu í sínar hendur.
Albert Jacobsen var einn þeirra kaupmanna í Mandal sem sendu
skip sín ár eftir ár til Islands með timbur. Og á hveiju hausti hlýddi
hann á frásagnir skipveija sinna um mikla síld við ísland. Árið 1867
stóðst hann ekki lengur mátið. Hann sendi timburskip til íslands að
venju en nú bætti hann í farminn útbúnaði til síldveiða, lagnetum,
tunnum og salti. Jacobsen haslaði sér völl á Seyðisfirði, keypti þar
lóð og menn hans hófú síldveiðar. Árangurinn lét ekki á sér standa.
Síldveiðimennimir fengu 300 tunnur af úrvalssíld sem var seld
erlendis háu verði. Skipið sem stundaði þessar veiðar hét Auróra og
skipstjóri þess mun hafa verið vanur síldveiðimaður, A. Johannessen
að nafhi. Norðmennimir reyndu einnig fyrir sér í Eyjafirði og er svo
að sjá að þeir hafi talið að þeir gætu farið sínu ffain við veiðamar
og veiddu þar ýmist uppi í landsteinum eða drógu veiðina á land.
Þetta varð til þess að Stefán Thorarensen, bæjarfógeti á Akureyri og
sýslumaður i Eyjafjarðarsýslu, kærði þá fyrir
amtmanninum í norður- og austurumdæminu.
Amtmaður virðist ekki hafa verið viss um
hvað gera ætti eða hvort lagastoð væri fyrir
því að sekta Norðmennina og skaut málinu
til stiffamtmanns í Reykjavík sem svaraði því
um hæl að sú skoðun sýslumanns að ekki
væri lögð nein hegning við slíku athæfi væri
röng. Vitnað var til laga ffá 1787 og sagt að
hegning við ólögmætum fiskveiðum væri
sú að skip ogvörurskyldugerðar upptækar
og var amtmanni falið að skora á „téðan
skipherra, að greiða sjálfviljugur eptir
málavöxtum 50 ríkisdala sekt fyrir þetta
lagabrot sitt“. Fer ekki af því sögum
hvort Johannessen greiddi sektina eða ekki.
Þessi veiðitilraun Jacobsens er mjög merkileg vegna þess að
Mandal er utan hins hefðbundna vorsíldarsvæðis í Noregi og því
ekki við gamlar veiðihefðir að styðjast. En teningunum var kastað
og snemma árs 1868 fékk Jacobsen sjö útgerðannenn og kaupmenn
12 IVÍSBENDING