Fréttatíminn - 28.06.2013, Blaðsíða 12

VIÐ KOMUM ÞVÍ TIL SKILA
Með biðpósti sleppurðu við að pósturinn
hlaðist upp heima hjá þér meðan þú ert í fríi.
Pantaðu biðpóst á www.postur.is eða á næsta
pósthúsi og þú velur hvar pósturinn þinn bíður
eftir þér.
www.postur.is
PANTAÐU BIÐPÓST
FYRIR SUMARFRÍIÐ!
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/S
ÍA

1
3
-1
5
4
8
É g hef ekki séð rannsóknar-gögn frá Íslandi, en gögn frá Svíþjóð, Noregi, Danmörku
og Finnlandi benda til þess, eins og
gögn frá öðrum löndum hafa gert,
að þeir einstaklingar
sem hafa meiri mennt-
un eru heilsuhraustari
og hafa betri lífslíkur,“
segir hinn heimþekkti
prófessor í faraldsfræð-
um og lýðheilsu við Uni-
versity College Lond-
on (UCL) Sir Michael
Marmot. „Þess vegna
tel ég mjög líklegt að
við myndum sjá svip-
aðar niðurstöður á Ís-
landi. Sambandið á milli
heilsu og menntunar er sterkara á
Norðurlöndunum heldur en í Bret-
landi en ég spái því að Ísland myndi
koma svipað út og hin Norðurlönd-
in.“ Sir Michael er aðalfyrirlesari á
ráðstefnunni „Áhrifaþættir á heilsu
og vellíðan- frá rannsóknum til að-
gerða“ sem haldin er í dag í Háskól-
anum í Reykjavík.
Stjórn á eigin lífi eykur lífsgæði
Sir Michael segir að almennt haldi
fólk að fátækt fólk búi við verri
heilsu en aðrir sem ekki eru fátæk-
ir en niðurstöður hans benda til
þess að sambandið sé ekki svo ein-
falt. Hvernig fólk skynjar sína eigin
félagslegu stöðu og hvort það telji
sig stjórna sínu eigin lífi skiptir
miklu máli að mati Sir Michael.
Hversu mikið fólk hefur á milli
handanna skiptir verulegu miklu
máli upp á ákveðnu marki en aðrir
þættir skipta einnig miklu máli. „Að
hafa stjórn á lífi þínu og tækifærin
sem þú hefur til að taka fullan þátt í
samfélaginu hefur mikil áhrif á lífs-
líkur og lífsgæði fólks,“ segir Sir
Michael.
Sir Michael segir að því meiri
stjórn og því fleiri möguleika sem
fólk hafi til að lifa hamingjusömu
lífi því betri heilsu hafi það. Niður-
stöður lýðheilsurannsóknar sem
framkvæmd var í Svíþjóð benda til
þess að lífslíkur þeirra sem hafa
doktorspróf eru betri en þeirra sem
eru með meistarapróf óháð tekjum
þeirra.
„Ég held að við þurfum að hugsa
um menntun á að minnsta kosti tvo
vegu og til þess getum við borið
saman fólk með háskólagráðu og
fólk án hennar. Í fyrsta lagi gerir
aukin menntun fólki það kleift í nú-
tíma samfélagi, að fá betra starf, að
afla meiri tekna, og þar af leiðandi
að búa í betra umhverfi. Líklegt er
að þeir einstaklingar séu við betri
heilsu. Í öðru lagi þá er fólk með
meiri menntun hæfara til að tak-
ast á við lífið og einstaklingur með
doktorspróf hefur meira frelsi til að
velja hvernig hann hagar lífi sínu og
það eykur stjórn og ánægju,“ segir
Sir Michael.
Niðurstöður Sir Michael benda
einnig til þess að þegar einstakling-
um finnst þeir ekki stjórna lífi sínu
hafi það bein neikvæð
áhrif á líffræði líkam-
ans. Þeir sem eru verr
staddir í samfélaginu
eru líklegri til þess að
fá ákveðna tegund sjúk-
dóma en aðrir. Þá sjúk-
dómar og dánarorsakir
sem hrjá þá sem eru verr
staddir félagslega segir
Sir Michael vera frekar
tengda lífstíl og nefnir
hann krabbamein í maga
og lungu, sykursýki,
sjúkdómar sem tengjast áfengis-
neyslu, sem og geðræna sjúkdóma.
Áríðandi að byrja í uppeldi barna
Í skýrslu sem Sir Michael vann fyrir
breska ríkið „Fair Society Healthy
Lives,“ skilgreinir hann þá þætti
sem hann mat mikilvægasta til að
bæta félagslega stöðu einstaklinga
í bresku samfélagi. Sir Michael seg-
ir stærsu þættina sem áhrif hafa á
félagslega stöðu einstaklingsins
vera þroskaferli í æsku, menntun,
tekjur (lágmarkstekjur), góð lífskil-
yrði sem og umhverfi og neyslu-
mynstur (til dæmis reykingar og
áfengisdrykkja). „Þessir þættir eru
mjög tengdir og þó svo að fjárhagur
fólks sé mjög mikilvægur þá skiptir
miklu máli hvernig honum er ráð-
stafað,“ segir Sir Michael.
Í sömu skýrslu eru talin upp sex
markmið sem Sir Michael leggur
mikla áherslu á. Segir hann að sam-
félög eigi að vinna að því að stefna
á að ná þeim markmiðum og oft á
tíðum sé íhlutun ríkistjórna eða
opinberra stofnana nauðsynleg.
Markmiðin séu að veita hverju
barni besta umhverfið til þess að
þroskast, að veita börnum allan
mögulegan stuðning svo að þau
njóti sinna hæfileika til fullnustu og
muni geta stjórnað lífi sínu í fram-
tíðinni, að stuðla að atvinnusköpun,
að stuðla að heilbrigðu líferni allra
í samfélaginu, að skapa heilbrigt
umhverfi og samfélög og að styrkja
fyrirbyggjandi aðgerðir fyrir slæma
heilsu.
Segir Sir Michael að takist sam-
félögum að minnka áhrif ójöfnuðar
á heilsu muni þau hagnast efna-
hagslega þegar kostnaður vegna
áhrifs ójöfnuðar á heilsu minnkar.
Dæmi um slíkan kostnað er minni
framleiðni, minni skatttekjur, hærri
framfærslustyrkir frá hinu opinbera
og aukinn kostnaður samfélagsins
í heild vegna áhrifa ójöfnuðar á
heilsu.
María Elísabet Pallé
maria@frettatiminn.is
 Heilbrigðismál Takmarkið að minnka áHrif ójöfnuðar á Heilsu
Aukin menntun, betri lífsgæði, lengra líf
Heimsþekktur prófessor í faraldsfræðum og lýðheilsu segir að samband heilsu og menntunar
sé sterkara á Norðurlöndunum en á Bretlandi. Þeir einstaklingar sem hafa meiri menntun eru
heilsuhraustari og hafa betri lífslíkur. Sir Michael Marmot heldur fyrirlestur á lýðheilsuráðstefnu í
Háskólanum í Reykjavík í dag, föstudag.
Sir Michael Marmot segir að almennt haldi fólk að fátækt fólk búi við verri heilsu en aðrir sem ekki eru fátækir en niðurstöður
hans benda til þess að sambandið sé ekki svo einfalt. Hvernig fólk skynjar sína eigin félagslegu stöðu og hvort það telji sig
stjórna sínu eigin lífi skiptir miklu máli. Myndir/NordicPhotos/Getty
Reykjavík vill bæta lýðheilsu
Embætti landlæknis og Reykjavíkurborg hafa ákveðið
að hefja samstarf til heilsueflingar og aukinnar lýðheilsu
á Íslandi þar sem eitt markmiða er að greina ójöfnuð til
heilsu á Íslandi. Dagur B. Eggertsson formaður borgaráðs
segir að samstarfið sé nýtt en áhugi fyrir „heilsuborgar-
stefnumörkun“ hafi lengi verið til staðar. Samstarfið mun
leggja áherslu á heilsueflandi samfélag, heilsueflandi
skóla og aukinn jöfnuð. Dagur segir að stórt skipulags-
verkefni sé komið af stað og margir sérfræðingar á
sviðinu, arkitektar, skipulagsfræðingar og verkfræðingar
muni vinna að því að hverfisskipulagið stuðli að heilsu-
eflingu íbúanna. Dæmi um þá þætti sem Dagur nefnir í
þessu samhengi eru umhverfisþættir eins og mengun og
vatn, umhverfi sem stuðlar að hreyfingu, útivistarsvæði, aðstaða fyrir hljólreiðafólk
og æfingaðstaða. Dagur segir að Reykjavíkurborg hafi nú þegar gert ráð fyrir hátt í 2
milljörðum í uppbyggingu sundlauga og hjólreiðarstíga á næstu þremur árum. Til þess
að efla skóla borgarinnar segir Dagur að stefnt sé að því að flestir leik- og grunnskólar
taki þátt í samstarfsverkefninu um lýðheilsu fyrir lok ársins 2015 en til þess að auka
menntun borgarbúa og minnka atvinnuleysi muni stórt menntunarúrræði verða sett
af stað í borginni þar sem Landlæknisembættið mun veita sérfræðiaðstoð.
Sir Michael Marmot
Dagur B. Eggertsson
12 fréttir Helgin 28.-30. júní 2013