Læknablaðið - 01.07.1928, Blaðsíða 6

92_____________________LÆKNABLAÐIÐ
f +ijí!í l . 1 L'i:.'i! 1 , „1.!! j 1; ! T“
\ firferö veikinnar og háttalagi hygg eg aö Arni Árnason lýsi rétt í rit-
gerð sinni um berklav. í Dalasýslu (Lbl. 1923), og eru helstu atriöin þessi:
Veikin gengur yfir sem hægfara farsótt. í hverri
sveit vex hún á áratugum upp í hámark og hefir þá tekið oft og einatt
tiltölulega fá býli, stundum mörg, alt að %, svo augljóst hafi verið. Úr
því dregur smám saman úr henni. í læknahéruðunum þverrar veikin alla-
jafna í sumum sveitum, sem lengst hafa haft hana, en vex svo í öðrum
(Akureyrar o. f 1.).
S ý k i n g i n s t a f a r e i 11 k u m a f berklaheimiilum þar
sem veikin helst lengi við og sjúklingar oift fleiri en einn. Að öðru Ieyti
eru það einkum heimilismenn, sem sýkja, þeir sem dvelja langvistum með
öðrum, ekki síst börnum og unglingum.
Öll likindi eru til þess, að veikin hafi ekki enn náð hámarki hér á landi.
Pirquets-próf á skólabörnum sýna, að veikin er mjög mismunandi útbreidd
í sveitum vorum og landshlutum. Á Akureyri voru 1919 65% + Pirquet,
í sumum sveitum Dalasýslu að eins 8%. Ef þess er ekki að vænta, að
veikindaaldan þverri fyr en allur almenningur er orðinn smitaður, þá eig-
um vér enn langt í land.
Eg kem þá að þriðja og mikilvægasta atriöinu: Hvað getum vér
gert? Hvaða skerf geita læknar lagt til þess að
kveða veikina niður? Ríkið og almenningur hefir lagt meira
af mörkum en nokkur gat búist við. Hvað höfum vér gert?
Mikil nauðsyn hefði borið til þess að vér gætum svarað þessari spurn-
ingu með fullum skilningi á biologi veikinnar ef svo mætti segja, en eg
hygg að þess sé tæpast kostur. Vér höfum fátt við að styðjast annað
en þá einu, óvissu leiðarstjörnu sem berklanefndin og berkiavarnarlögin
miða alt við : Næmleika veikinnar og einangrun hættulegustu sjúklinganna.
Hitt er aftur víst, að margt getum vér gert til þess að framkvæmd
berklavarnarlaganna verði hálfu betri en hún er nú Úr því að vér gerum
svo dýra tilraun, sem herklavarnirnar eru, því ekki gera hana sem full-
komnasta? Eg skal nú drepa stuttlega á þau atriöi, sem mér hefir komið
til hugar að miklu sé ábótavant u'm, þó minst hafi eg á þau fyr.
Eg vil þá fyrst benda á, að utan Rvíkur veltur alt á héraðslæknunum,
kunnáttu þeirra, áhuga og framkvæmdum. En eru þeir allir svo færir í
að þekkja veikina á byrjunarstigi sem skyldi? Eiga þeir allir smásjá og
kunna að nota hana?1 Eg býst við, að mörgum sé áfátt í þessu, og tel
það ekki nema eðlilegt, eftir því sem allar ástæður eru.
1) Úr þessu getum vér bætt að miklu leyti með námsskeiöi fyr-
i r 1 æ k n a í berklafræðum, annaðhvort á Vífilsstöðum eða Kristnesi.
Sanngjarnt væri, að læknar fengju ókeypis mann í sinn stað meðan þeir
væru fjarverandi. Vér þurfum hvort sem er vara-héraðslækni og held-
ur tvo en einn.
2) önnur krafa er sú, að vér vitum með fullri vissu um útbreiðslu
veikinnar og miklu betur en nú er. Þetta verður ekki framkvæmt
nema með sérstakri, fyrirhafnarsamri r a n n s ó k n, en héraðslæknar ættu
að skoða liana skyldustarf. Það hafa og ýmsir erlendir læknar gert. Henni
mætti haga þannig, að læknir á 1—2 árum rannsakaði hvert heimili í hér-
aðinu. Ef þetta þætti ókleift, má fá nokkra leiðbeiningu um berklaheim-