Læknablaðið - 01.08.1969, Qupperneq 28

122
LÆKNABLAÐIÐ
minna í reyktu hrossakjöti og sáralítið í bjúgum. 1 sviðum,
sviðnum yfir mó- eða kolaeldi, var álíka mikið og i heimareyktu
hangikjöti.
Svo taldist því til, að mun meira hafi að jafnaði fengizt af
þessum fjölhringa efnasamhöndum úr reyktum mat og sviðnum
í Skagafjarðarsýslu en í Rangárvallasýslu. 1 Rangárvallasýslu
nam áætlað magn af 3,4-benzopyrene einu, á mann, um 60 |ig á
ái’i, en í Skagafirði 156 pg. Þessi áætlun er að vísu mjög óná-
kvæm, og víst liafa ekki öll kurl komið til grafai'. En trúlega hef-
ur munurinn verið enn meiri, og kemur þar m.a. til, að oft munu
sjófuglar (Drangeyjarfugl) hafa verið létt sviðnir, þótt ekki
væru ætlaðir til reykingar.
Annar munur á matai'æði í þessum sýslum var helzt sá, að
meii'a var um saltmeti i Rangái'vallasýslu (fiskur). Þá hefur og
verið minna um C-vítamín í Skagafirði, ef dæma má af neyzlu
kartaflna og gulrófna.11
3. Tíðni magakrabbameins eftir starfsflokkum
Samkvæmt bráðabii'gðayfirliti var dánartala krabhameins í
maga — án tillits til aldurs — miklu liærri meðal hænda en sjó-
manna.12 Óljóst var þó, hve mikið mai'k væri á því takandi, því
að hlutfallslega mun fleiri sjóixienn eru á þeiixi aldri, er krabba-
meins i maga gætir litt eða ekki.
Til að athuga nánar um tíðni nxagakrahba meðal fannanna
var farið yfir skipshafnarskrár, sem Eixxiskipafélagið veitti góð-
fúslega aðgang að, og leitað upplýsinga í dánai'vottorð um bana-
mein þeii'X'a, sem höfðu fallið frá. Þarna var unnt að flokka eftir
aldri, exx þegar taldir voru fi'á allir þeir, sem aðeins lxöfðu verið
um fárra ára skeið í fannennsku, var fjöldinn allt of lítill til
þcss, að niðurstöður um tíðni ki'alxbaixieins hefðu nokkurt gildi.
Þá voru athuguð öll dánarvottoi'ð fulltíða karla frá tímabil-
inu 1951-1960. Eftir tilgreindri atvinnu var flokkað í fimm hópa:
1) Rændur og starfsmenn þeirra, 2) sjómenn, 3) verkamenn,
4) iðnaðarmenn, 5) kyrrsetumenn („hvítflibhanxenn“). Skilin
voru að vísu ekki alltaf glögg, einkunx er síðastnefndi hópurinn
allsundui'leitur, en þar til eru taldir m. a. verzlunai'menn, skrif-
stofumenn, opinberir starfsmenn og emhættisnxenn.
Af tiltækunx gögnunx þótti ekki fært að áætla íxxeðalstærð og
aldursskiptingu þessai'a liópa, og vai'ð því ekki um það að ræða
að reikna dánartölur þeirra. Þess í stað var sá kostur tekinn að
lxera saman hlutfallstíðni krabbameins af ölluixi banameinum.13