Læknablaðið - 01.08.1969, Blaðsíða 26

120
LÆKNABLAÐIÐ
að markverð breyting liafi orðið á tíðni dauðsfal'la af völdum
allra illkvnia meina á umræddu tímabili, sízt til hækkunar
(1. tafla).
öðru máli gegnir um krabbamein í maga (2. tafla). Hér kem-
ur fram greinileg lækkun eftir 1950 — hefur líklega hafizt
skömmu fyrr — nema í efstu aldursflokkunum, þar kennir vafa-
lítið vantalningar á fyrri árum eins og um krabbamein i heild.
En eðlilegt væri og, að minnkandi hættu á tilkomu krabbameins
i maga gætti fyrst í vngri aldursflokkunum, ef breyting á utanað-
komandi áhrifum lægi þar að baki. Tilfærsla dauðsfalla upp á
við vegna árangursríkrar meðferðar hefur varla aukizt að ráði.
A fyrsta tímabilinu eru einnig dánartölur yngri aldursfloklc-
anna oft lægri en á hinu næsta, en á því er ekki mark takandi,
því að eftirgrennslan um óstaðfærð mein náði lítt til áranna fyrir
1932. Osamræmið milli dánartalna efstu aldursflokkanna hefur
veruleg áhrif á dánartölu á öllum aldri, eins og sjá má af sam-
anburði við tölur aldursskeiðsins 0-74 ára (1. og 2. tafla).7
Til þess að fá sem gleggstan samanburð eftir sýslum eða
öðrum landshlutum var dánartíðni hvers svæðis reiknuð sem
hundraðstala af dánartlðni á öllu landinu, og var þá miðað við, að
skipting íbúa eftir aldri og kyni hefði alls staðar verið hin sama
og ])jóðarinnar allrar, þ. e. hlutfallstölurnar voru staðlaðar (staðl-
að dánar-hlutfall, SDH — standard mortality ratio, SMR). Mið-
miðunartala alls landsins var 100. 8
Hlutfallstala magakrabbameins var liæst í Húnavatnssýslu. Þar
var hún 146,6 og því 46,6% hærri en á öllu landinu. Litlu lægri
var tala Skagafjarðarsýslu eða 143,7, en lægst var hún í Rangár-
vallasýslu, 75,5. Þarna munar nokkru frá bráðabirgðaryfirliti
Dungals,8 ])ó að ekki beri fljótt á litið mikið á milli um heildar-
myndina.
Dánartíðni magakrabbameins var greinilega mest á norðvest-
urhluta landsins, frá Snæfellsnessýslu til Skagafjarðarsýslu. Þar
var hlutfallstala einstakra sýslna frá 110 - 146,6 en alls svæð-
isins 125,5. Tala alls hins hluta landsins, að Reykjavík undan-
skilinni, var hins vegar 95,5 (88,3 - 100,9 nema í Rangárvalla-
sýslu 75,5 og í Vestmannaeyjum 124,3), en í Reykjavík var hún
89,1 (3. tafla).
ösamræmis í ákvörðun banameina gætir að jafnaði mun meira
meðal aldraðs fólks en annars gerist og verður ekki jafnað með
stöðlun eftir aldri.9 10 Samanburður milli landshluta var því
einnig miðaður við aldur 0-64, og kom þá fram enn meiri mun-