Læknablaðið - 01.02.1976, Blaðsíða 52

32
LÆKNABLAÐIÐ
RESUITSOF IUBERCULIN TESTS ON CHILDREN OF COMPULSORY
SCHOOL AGE IN THE ENTIRE COUNTRY, BY AGE AND YEAR OF TEST
1931-1970
AGE; 7 8 9 10 11 12 13
Fig. 15.
aðeins 33,5% þessara aldursflokka próf-
aðir. Seint á því ári tókst þó að
útvega túberkulin frá Bandaríkjum Norður-
Ameríku (Volmerspróf), sem talið var
svara til þess, er hér hafði áður verið
notað og var það notað til ófriðarloka
1945. Þá höfðu berklaprófsrannsóknirnar
þegar náð til 75% barna í fyrrgreindum
aldursflokkum og nú síðustu áratugi hafa
þær komist yfir 80%. Fyrst eftir að berkla-
prófin voru hafin og rannsóknirnar náðu
aðeins til fárra héraða, verður að gera ráð
fyrir því, að yfirleitt hafi þéttbýlli svæði
landsins verið rannsökuð, þar sem héraðs-
læknarnir sátu. Þar sem berklasmitun þjóð-
arinnar hefur verið meiri í þéttbýlinu, má
gera ráð fyrir, að fyrstu árin, meðan þátt-
taka var eigi almenn, hafi hundraðstala
jákvæðra verið nokkuð hærri en svaraði til
raunverulegs meðaltals smitunar þessara
aldursflokka meðal þjóðarinnar allrar. Gæti
hin hraða lækkun smitunarinnar á 40 ára
tímabili því, sem hér um ræðir, úr um
30% og niður í um 1/2% því verið raun-
verulega nokkru minni en tölurnar benda
til (sbr. töflu 7). Þá verður ávallt að
meta þessar rannsóknir með þeim fyrir-
vara, að hér er um að ræða eins konar
samrannsóknir, þ. e. að þær eru fram-
kvæmdar af mörgum læknum og fram til
1935 án sérstakra fyrirmæla og þá venju-
lega gert Pirquets-cutanpróf. Frá og með
1935 gilda sérstök fyrirmæli og leiðbein-.
ingar um rannsóknirnar og upp frá því er
nálega eingöngu gert percutanpróf (Moro
eða Volmersaðferð). Má reikna með, að
þessi aðferð nái eigi öllum, sem jákvæðir
kunna að vera. Er talið að intracutanpróf
(Mantoux) í tveimur þynningum, ef gert
hefði verið, hefði náð 5-8% fleiri jákvæð-
um, miðað við fjölda svarana.
Á hinn bóginn taka rannsóknirnar til
svo mikils fjölda í hinum prófuðu aldurs-
flokkum, einkum síðari árin, að telja verð-
ur öruggt, að þær gefi nokkurn veginn
rétta hugmynd um útbreiðslu berklasmit-
unar í landinu á þessu aldursskeiði á und-
anförnum 40 árum.
Þess hefur áður verið getið, að á árun-
um 1940-45 voru í 12 læknishéruðum lands-
ins eða hluta þeirra framkvæmdar heildar-
rannsóknir í berklavarnaskyni. Fóru rann-
sóknir þessar ætíð fram á vegum embættis
berklayfirlæknis og voru fólgnar í berkla-
prófum og röntgenrannsóknum, en röntgen
rannsakaðir voru allir þeir, sem jákvæðir
reyndust við berklaprófið eða höfðu eigi
verið berklaprófaðir. Skulu hér birt tvö
línurit um árangur berklaprófsins úr 11
þessara læknishéraða (Reykjavík er eigi
talin með). Er berklasmitunin í þessum
héruðum greind eftir sveitum annars vegar
og kauptúnum og kaupstöðum hins vegar.
Til sveitanna eru talin: hluti Svarfdæla-
læknishéraðs (Svarfaðardalurinn innan
Ingvara, Skíðadalur og Árskógsströnd),
Saurbæjarhreppur í Eyjafirði og sveitir