Læknablaðið - 01.02.1976, Blaðsíða 61

LÆKNABLAÐIÐ
37
ar stofnanir, þar sem berklasmitun er
tíð.
4. Allir, sem óska eftir að verða bólu-
settir.
Hefur þessari áætlun yfirleitt verið fylgt
síðan.
Alls munu um 13900 manns hafa verið
BCG bólusettir á öllu landinu á tímabilinu
frá 1945-1970. Af þessum fjölda var um
það bil helmingurinn eða um 6900 bólu-
settir á árunum 1945-50. Flestir þeirra voru
fæddir á árunum 1929-36. Náði árleg bólu-
setning mest til 15% fæddra á þessu átta
ára tímabili.
Á tímabilinu frá 1951-70 hafa um 7000
manns verið bólusettir. Er það um 350
manns að meðaltali á ári og úr mjög mis-
munandi aldursflokkum.
Getur BCG bólusetningin notuð við svo
fáa því vart talist hafa haft staðtölulegt
gildi til breytinga á gangi sjúkdómsins í
landinu.
Ekki er sennilegt, að fyrst um sinn verði
breyting á notkun BCG bólusetningar hér
á landi, frá því sem lýst hefur verið hér
að framan. Á undanförnum árum hefur
hins vegar aukist notkun hinna sérhæfðu
berklalyfja í varnarskyni gegn sjúkdóm-
dómnum, þar sem þess hefur verið talin
þörf og gefist vel. Má telja sennilegt, að
slíkri notkun verði að einhverju leyti hald-
ið áfram.
Ef svo heldur áfram sem nú horfir er
ljóst, að innan fárra ára hefur langmestur
hluti þjóðarinnar ekki tekið berklasmit. Ef
hagur hennar skyldi skyndilega breytast á
þann hátt, að líkur yrðu á aukinni berkla-
smitun í landinu, sem eigi yrði heft með
notkun lyfja, er auðgert að grípa til berkla-
bólusetningarinnar á ný og bólusetja
ákveðna aldursflokka, stéttir, svæðishópa
eða þjóðina alla. Með æfðu starfsliði væri
slíkt aðeins fárra mánaða vinna.
Á sl. 25 árum hefur BCG bólusetningin
tekið ýmsum breytingum og er nú nokkuð
meira vitað um verkanir hennar en áður
var. Framleiðsla bóluefnisins er nú miklu
öruggari en fyrr, því miklar styrkleika-
sveiflur voru þá tíðar í bóluefninu. Eftir
að framleiðsla á þurru bóluefni var hafin,
má varðveita það lengur án þess að virkni
þess breytist eða þverri.
Þá hefur reynsla fengist fyrir því að
bólusetja má gegn berklaveiki samtímis
ýmsum öðrum sjúkdómum, svo sem bólu-
sótt, barnaveiki, kíghósta, stífkrampa og
mislingum, en setja skal þó berklabólu-
setninguna á annan stað líkamans.150 Enn
er þessi bólusetning talin gefa aðeins tak-
markað (relativt) ónæmi, en fullyrt, að
varnarverkana hennar gæti í 10-12 ár og
í allt að 80% tilfella.151 Þess vegna ber
flestum nú saman um, að í löndum, þar
sem bsrklasmitun er mjög þverrandi beri
að leggja áherslu á framkvæmd hennar
á því aldursskeiði, þegar berklasmitun er
talin tíðust, en síður að bólusetja ungbörn,
eins og alltítt var áður.
BERKLAVEIKI í HÚSDÝRUM
HÉRLENDIS
í greinargerð þessari verður eigi með
öllu gengið fram hjá því að geta berkla-
smitunar og berklasýkingar alidýra hér á
landi. í ritgerð, sem áður hefur verið vitn-
að í hér að framan,101 er þessum efnum
gerð nokkur skil fram til ársloka 1947.
Er þar talið, að nautgripaberklar hafi ver-
ið óþekktir í landinu fram til ársins 1879,
þar sem þeirra er að engu getið í ritgerð
eins fyrsta lærða dýralæknis landsins, sem
birt var það ár og fjallar um kvikfjárhald
cg kvikfjársjúkdóma í landinu.121
Árið 1882 var með lögum bannaður all-
ur innflutningur nautgripa, sauðfjár og
hesta til landsins,128 og árið 1905 var bann
þetta einnig látið ná til svína og geitfjár.131
Magnús Einarsson dýralæknir í Reykja-
vík ritar árið 1901 grein, þar sem hann
hvetur til, að þess sé vel „gætt að tæringar-
veikir menn hirði eigi kýrnar“.05 Virðist
hann þá gera ráð fyrir að nautgripir geti
smitast af berklaveiku fólki, en það hefur
síðar sannast að vera rétt.07 87
í lok ársins 1920 gat sami dýralæknir
þess á fundi í L.R., að hann hefði þá at-
hugað um 9000 nautgripaskrokka í Reykja-
vík. í aðeins eitt sinn hefði hann ekki verið
grunlaus um berkla. Ennfremur hefði hann
nokkrum árum áður rannsakað um 300
kýr á Austurlandi. 3% reyndust grunsam-
ar. Þær voru frá berklaheimilum. Telur
hann berkla enga eða fátíða í nautgripum
hér á landi.00
Hins vegar telja tveir af þremur dýra-
læknum, sem berklaveikisnefndin frá 1919