Læknablaðið - 01.12.1978, Síða 8

168
LÆKNABLAÐIÐ
Þetta var með öðrum orðum viðleitni til að
halda uppi ákveðnum menntunarstaðli miðað
við þær aðstæður sem ríkja nú í læknadeild.
En hvaða aðstæður ríkja þá við læknadeild
Háskóla íslands? Ef einhver erlendur há-
skóli vildi leggja mat á læknadeild H.í. yrði
einkum litið á þrennt:
1. hlutfallið milli fjölda stúdenta og kenn-
ara.
2. aðstöðu til verklegrar kennslu og
3. aðstöðu til klíniskrar kennslu (fjöldi
rúma og sjúklinga).
Vafalaust yrðu vísindaiðkanir kennara einn-
ig vegnar og metnar. Ekki þarf mikil
kynni af læknadeildum nágrannalandanna
til að gera sér Ijóst að við núverandi
aðstæður yrði þetta mat á margan hátt
ákaflega óhagstætt fyrir okkur. Með aukn-
um fjárframlögum til læknadeildar væri
hægt að bæta suma þætti kennslunnar
verulega en aðra ekki. Vel menntaðir kenn-
arar liggja í mörgum tilfellum ekki á lausu
og sjúklingafjöldinn mun vonandi minnka
frekar en hitt, m.a. með eflingu heilsu-
gæslu hér á landi. Hér er komið að
spurningunni um læknaþörf í landinu, en um
það atriði er ákaflega erfitt að spá. Árið
1970 gerði dr. Kjartan Jóhannsson rækilega
könnun á læknaþörf á íslandi næstu áratug-
ina og komst hann að þeirri niðurstöðu að
hæfilegt væri að útskrifa 24 lækna á ári.
Þó svo að þessi áætlun væri töluvert of lág
bendir hún til yfirvofandi offjölgunar lækna
á íslandi.
Segja má að til skamms tíma hafi tekist
að halda uppi hér á landi menntunarstaðli,
sambærilegum við það sem gerist í ná-
grannalöndunum, en aliar aðstæður á íslandi
skapa mikla erfiðleika til að þetta megi
haldast. Telja má fullvíst, að verði stúdenta-
fjöldinn við læknadeild H.í. ekki takmarkað-
ur með einhverjum ráðum, muni hér útskrif-
ast læknar með lakari menntun en gerist al-
mennt í okkar heimshluta. Kennarar lækna-
deildar eru hér settir í mikinn vanda, þeir
einir eru dómbærir á gæði kennslunnar í við-
komandi námsgreinum og þeir eru neyddir
til að fara eftir staðli sem er ákveðinn af
aðilum utan læknadeildar.
Magnús Jóhannsson.
MEÐFERÐ KRABBAMEINS
Mikilvægustu tíðindin í meðferð illkynja
sjúkdóma á síðustu tveim áratugum er sú
staðreynd, að tekist hefur að lækna nokkrar
tegundir krabbameina með lyfjum einum
saman. Upphaf slíkrar meðferðar má rekja
til fyrra stríðs er menn tóku eftir því að hjá
þeim sem urðu fyrir sinnepsgaseitrun
fækkaði hvítum blóðkornum. Skömmu eftir
1940 var síðan farið að reyna Nitrogen
mustard gegn hvítblæði og síðan fylgdu í
kjölfarið fjöldamörg lyf, sem á einn eða
annan hátt eru frumudeyðandi. Varð brátt
Ijóst að með slíkum lyfjum mátti ná veruleg-
um árangri í meðferð hvítblæði, lymphoma
og nokkurra annarra mjög illkynja sjúkdóma.
Engin þessara lyfja eru sérhæf gegn illkynja
frumum og því eru þau öll skaðleg heilbrigð-
um vefjum, einkum þeim sem eru í örum
vexti t.d. beinmerg, slímhúð í meltingarvegi
og hárapokum.
Með því að færa sér í nyt aukna þekkingu
á líffræði eðlilegs vefs og illkynja æxla
ásamt með notkun lyfja með ólíka eiginleika
hefur nú tekist að innleiða löng sjúkdómshlé
(remissions) í sjúklingum með ýmsa mjög
illkynja sjúkdóma (tafla).
Tafla
1. Choriocarcinoma
2. Wilm’s tumor
3. Neuroblastoma
4. Acute lymphoblastic leukemia
5. Hodgkin’s sjúkdómur (III og IV stig)
6. Non-Hodgkin’s lymphoma
7. Burkitt's lymphoma
8. Testicular carcinoma
9. Ýmis sarcoma
Þótt fram til þessa hafi oftar verið talað
um löng sjúkdómshlé er óhætt að fullyrða að
margir þessara sjúklinga eru læknaðir, þar
eð þeir hafa verið einkennalausir í 10 ár eða
lengur. Við marga útbreidda sjúkdóma er
lyfjameðferð einungis palliatíf, oft á kostnað
allverulegra aukaverkana og loks er allstór
hópur útbreiddra krabbameina, þar sem lyfja-
meðferð er næsta tilgangslaus.
Meirihluti illkynja æxla að frátöldum húð-
krabbameinum hafa náð að skjóta mein-
vörpum er þau greinast. Slíka sjúklinga er
ekki unnt að lækna með staðbundinni með-