Læknablaðið - 01.07.1979, Síða 37

LÆKNABLAÐIÐ
139
Gisli Ólafsson
ER SULLAVEIKI ÚTDAUÐ Á ÍSLANDI ?
INNGANGUR
Almennt hefur verið álitið, að tekizt hafi
að uppræta sullaveiki hér á landi. Þó er
ekki loku fyrir það skotið, að lifandi sullur
kunni enn að leynast með einstaka íslend-
ingi, enda hefur það komið á daginn.3 Því
til frekari stuðnings verður hér sagt frá
sulli, sem fannst við krufningu á Rann-
sóknastofu Háskólans árið 1969. Jafnframt
er greint frá endurskoðun á krufnings-
skýrslum Rannsóknarstofu Háskólans frá
1930 til ársloka 1967 með tilliti til tíðni
sullaveiki.4 Niðurstöður þessara athugana
reyndust lítið eitt frábrugðnar fyrri niður-
stöðum Nielsar Dungal um sama efni.2
Sjúkrasaga:
Síðasti sullurinn, sem talinn var lifandi, og
fundizt hefur við krufningu í Rannsóknastofu
Háskólans, þegar þetta er ritað, fannst þann
26/9 1969.
Sjúkl. var 86 ára gömul kona, sem var fædd
1883. Ólst hún upp i Mýrdal með foreldrum sín-
um og 12 systkinum. Hún bjó síðan i Fljótshlíð
í 20 ár. Móðir dó úr sullaveiki 47 ára gömul,
en faðir varð bráðkvaddur um 80 ára aldur.
Konan mun hafa verið fremur hraust framan
af æfi, en lá þó einu sinni á spítala, um það bil
sem hún hætti að hafa á klæðum, en ekki er
vitað um aðgerðir í þeirri sjúkdómslegu. Hún
eignaðist 4 böm og voru meðgöngutimi og fæð-
ingar með eðlilegum hætti.
Á miðju ári 1967 var hún lögð inn í skyndi á
Sjúkrahús Hvítabandsins vegna verkja hægra
megin í kviðarholi. Álitið var, að um bráða
botnlangabólgu væri að ræða og var botnlangi
tekinn, en jafnframt „fannst mikið af grænleit-
um vökva í kviðarholi og stórt æxli i lifur með
meinvörpum". Tekið var sýni úr omentum
majus. 1 þessu sýni fannst ecchinococcus granu-
losus (P.A.D.: no. 3922/67).
Konan var lögð inn í skyndi á III. deild Lsp.
um miðjan júlí 1969, vegna slæmra verkja í
kviðarholi og lá hún þar í hálfan mánuð. End-
anleg sjúkdómsgreining spitalans var: Pneu-
monia biiateralis.
Þriðja innlagning var á Lyflæknisdeild Borg-
arspítalans þann 16/8 1969 vegna pyelonephritis
Barst ritstjórn 12/01/79. Send í prentsmiðju
01/02/79,
chronica. Sjúkdómseinkenni voru aðallega mjög
slæmir verkir í baki og sárar kvalir í v. fæti.
Þessir verkir höfðu þá staðið frá því í apríl
1969. Einnig fylgdi aukið lystarleysi síðustu
mánuðina.
Röntgenmyndir eftir komu á Borgarspitalann
sýndu miklar breytingar í beinum hér og þar,
sem voru taldar vera meinvörp, en um upp-
hafsæxli var ókunnugt, og talið var ógerlegt
að gera ítarlegri krabbameinsleit þar sem kon-
an var svo illa haldin. Endoxanmeðferð var því
ákveðin, en hætt var við þá meðferð eftir 5
daga, vegna ógleði.
Byrjað var aftur á endoxan meðferð, en í
minnkandi skömmtum og virtist sjúklingur þá
fá einhvern bata og þurfa minna á verkjastill-
andi lyfjum að halda. Þar sem hvítu blóðkorn-
unum fór fækkandi, þurfti aftur að hætta við
endoxanmeðferð, enda var konan þá orðin blóð-
lítil.
Undir lokin fór hiti hækkandi, allt upp I 42°
og andaðist sjúkl. þ. 25/9 1969.
Krufning (sectio 463/69):
Dánarorsök var bráð lungnabólga. 1 hægra
nýra var nýrnafrumukrabbamein og meinvörp
voru í lifur, lungu, vinstri nýrnahettu og hrygg.
Lifur vó 2860 gr. Allur hægri lappinn var
umbreyttur í stóran hvitleitan blöðruvöxt, sem
mældist 20x15x10 cm. Svipaður blöðruvöxtur,
vel afmarkaður, var í vinstri lifrarlappa, en
hann mældist 4x5 cm i þv.m. (mynd 1). Á
gegnskurði ullu fram fjölmargar mismunandi
stórar, glærar blöðrur úr stóra belgvextinum,
sem einnig innihélt mikið af gulleitu hlaup-
kenndu efni (mynd 2). Meðan á krufningu stóð
var sýni úr sullvökva skilið og botnfallið rann-
sakað í smásjá. Sullkrókar fundust við þá
rannsókn. Önnur líffæri voru eðlil.
KÖNNUN Á KRUFNINGSSKÝRSLUM
í tilefni af því, að ofangreindur sullur
fannst og einnig fyrir beiðni Jóns Sigurðs-
sonar, borgarlæknis, voru athugaðar allar
krufningsskýrslur Rannsóknastofu Háskól-
ans frá byrjun og til ársloka 1967. Var sér-
staklega athuguð lýsing á lifrinni í hverri
skýrslu og kom í ljós, að í nokkur skipti
hafði fallið niður að telja sullaveiki í end-
anlegri greiningu og einnig kom fyrir, að
sullur var nefndur í greiningu, en ekki
lýst í skýrslunni sjálfri. Þessi skýrsla er því