Læknablaðið - 01.10.1979, Page 35

LÆKNABLAÐIÐ
241
þættu vandamál aldraðra sjúkra knúið á
með vaxandi þunga. í Bretlandi hafa á
undanförnum 25 árum þróazt sérhæfðar
deildir öldrunarþjónustu til að sinna þess-
um hópi aldraðra sjúkra, og eru þær nú
starfræktar við helztu sjúkrahús landsins.3
Þróun öldrunarlækninga sem sérgreinar
hefur átt sér stað vegna hinna sérstöku
sjúkdóma aldraðra, sem eru bæði fjölþætt-
ir og valda einkennum, sem koma fram á
annan hátt en hjá yngri aldurshópum. Líf-
eðlisfræðileg viðbrögð breytast með hækk-
andi aldri og jafnframt viðbrögð við sjúk-
dómum. Samhliða þessu verða félagslegir
þættir meira afgerandi, og bati eftir líkam-
lega sjúkdóma langdregnari en hjá þeim,
sem yngri eru. Öldrunarlækningar fást við
sjúklinginn í heild sinni ásamt því um-
hverfi, sem hann lifir í, en slík viðhorf
eiga eðlilega erfiðara uppdráttar á háþró-
uðum og þröngsérhæfðum deildum.
Þegar öldrunarlækningadeild Landspít-
alans var sett á stofn fyrir þremur árum
síðan, myndaðist strax langur listi af inn-
lagningarbeiðnum, sem komu frá sjúkra-
húsum og starfandi heimilislæknum. í ljós
kom, að neyðin var mun brýnni og fjöld-
inn meiri meðal fólksins í heimahúsum en
meðal þeirra, sem voru taldir langlegu-
sjúklingar á sjúkrahúsum bæjarins. Það
var því ekki nema eðlilegt, að reynt væri
að sLnna sárustu neyðinni, þrátt fyrir mik-
inn þrýsting frá öðrum legudeildum sjúkra-
húsanna.
Þar sem alkunna er, að mikil tregða er á
að koma vandamálum af þessu tagi inn á
sjúkrastofnanir, má ætla, að beðið sé að-
eins fyrir erfiðustu tilfellin. Þótt tekizt
hafi að leggja 36 sjúklinga inn á öldrunar-
læknitigadeildina innan þriggja mánaða,
reyndist óhjákvæmilegt að leggja 14 sjúk-
linga inn á vakthafandi lyflæknisdeild. Að
mati heimilislæknis hefðu þeir frekar átt
heima á sérhæfðri öldrunarlækningadeild.
Lýsir þetta þó gjörla, hversu ónóg aðstaða
er fyrir hendi að sinna þessum vandamál-
um. I þeim löndum, þar sem öldrunarþjón-
usta er betur skipulögð, er lögð áherzla á,
að ef vitjun í heimahús leiðir í Ijós þörf
fyrir innlögn á legudeild, þá er mjög óhag-
kvæmt, bæði fyrir sjúkling og sjúkrahús,
að bíða eftir úrlausn, þar sem slíkt lengi
legutíma og framkalli dýrari þjónustu. Því
fyrr sem hægt er að sinna vandamálum
aldraðra sjúkra, því meiri líkur eru á, að
hægt sé að útskrifa sjúkling heim aftur og
komast hjá ævivistun. Það mætti segja
með nokkrum sanni, að á meðan svokall-
aðir „biðlistar“ séu við líði, þá sé vanda-
málum af þessu tagi ekki nægjanlega
sinnt.
Eftir vitjunina var fylgzt með sjúklingi
með sameiginlegum fundum með heimilis-
þjónustu og heimahjúkrun Reykjavíkur-
borgar, en sjúklingar og aðstandendur
þeirra höfðu einnig aðgang að lækni í síma-
tíma aila virka daga. Þetta samband hefur
eflaust létt róðurinn hjá mörgum og þeir
þolað betur þá óhjákvæmilegu bið, sem hjá
flestum var eftir úrlausn. Þetta leiddi einn-
ig til þess, að mikil hvatning er til þess að
útskrifa sjúklinga heim aftur sem allra
fyrst.
Vitjanirnar leiddu í ljós, að fjórði hver
sjúklingur var með heilabilun á háu stigi
sem aðalvandamál. Þessi sjúklingahópur
gerir kröfur til sérhæfðra rannsókna, til
greiningar á þeim fáu tilvikum, þegar um
læknanlegan sjúkdóm er að ræða.4 2 Flestir
reyndust hins vegar ólæknandi, og hafi
aðstandendur gefizt upp, er ekki um aðrar
úrlausnir að ræða en langtímavistun á
stofnun.
Skiptar skoðanir eru um, hvar og hvern-
ig slíka langvistunarþjónustu eigi að reka.
Heilabilað fólk er oft haft innan um aðra
langdvalarsjúklinga, en oft fer einnig betur
á því að starfrækja sérstakar stofnanir
fyrir sjúklinga af þessu tagi, þar sem þjón-
usta við þá og ættingja þeirra verður hag-
kvæmari og betri. Heilabilaðir sjúklingar
geta haft gott líkamlegt heilsufar á annan
hátt (,,óslitnir“) og haft lengri lífshorfur
en sjúklingar með marga virka hrörnunar-
sjúkdóma. Litið var svo á, að þegar heila-
bilun hefur náð því stigi, að sjúklingurinn
þekkir ekki venjulegt umhverfi sitt og ber
ekki kennsl á sína nánustu, sé það ekki í
þágu sjúklingsins að útskrifast heim, nema
aðstandendur hans hafi vilja og aðstöðu til
þess. Á meðan ekki er í aðrar stofnanir að
venda, má gera ráð fyrir, að takmörkuð
legupláss öldrunarlækningadeildar fyllist
innan tíðar af þessum sjúklingum og
skerðir það þjónustumöguleika deildarinn-
ar enn frekar.