Læknablaðið - 15.05.1984, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ 1984;70:121-29
121
Guðmundur Björnsson, Guðmundur Viggósson, Jón Grétar Ingvason
GLÁKA Á ÍSLANDI, 1. GREIN:
ALGENGIHÆGFARA GLÁKU 1982
INNGANGUR
í peim tilgangi að fá upplýsingar um notkun
glákulyfja og um glákusjúklinga, sem eru á
lyfjum hér á landi, m.a. til faraldsfræðilegra
kannana, fengu greinarhöfundar leyfi heil-
brigðisráðuneytisins til þess að innkalla alla
útgefna lyfseðla er hjóða á glákulyf. Innköll-
unarleyfið gilti frá 1. september 1981 til 1.
mars 1982.
Grein sú sem hér birtist er sú fyrsta, sem
unnin er úr þessum gögnum og fjallar hún um
algengi (prevalence) hægfara gláku hér á
landi. Ekki er vitað að slíkri könnunaraðferð
hafi verið beitt annarsstaðar.
í síðari greinum verður m.a. borin saman
faraldsfræði gláku í þessari könnun og fyrri
könnunum, svo og algengi hægfara gláku hér
á landi og í nágrannalöndum. Einnig verður
fjallað um notkun glákulyfja m.t.t. magns og
skömmtunar einstakra lyfja ásamt gerð sam-
settrar meðferðar.
EI NIVIÐUR OG AÐFERÐIR
í þessari grein segir frá þeim einstaklingum á
íslandi á tímabilinu 1. september 1981 til 1.
mars 1982, sem vitað er að notuðu glákulyf,
ennfremur þeim glákusjúklingum, sem gengist
hafa undir aðgerð vegna hægfara gláku eftir
1970 og voru á lífi 31. desember 1981, en
notuðu ekki glákulyf. Upplýsingar um sjúk-
linga, sem eru ekki á lyfjameðferð, en hafa ver-
ið skornir við gláku, fengust úr sjúkraskrám
augndeildar Landakotsspítala og Fjórðungs-
sjúkrahússins Akureyri, en þetta eru einu
stofnanirnar hérlendis sem annast augnað-
gerðir.
Frá göngudeild augndeildar Landakotsspít-
ala fengust upplýsingar um 706 sjúklinga af
1916, sem þessi könnun nær til eða tæplega
37 %. Fengust ekki aðeins upplýsingar um
lyfjanotkun heldur einnig um augnhag þeirra
almennt. Allir sjúklingar í þessari könnun 50
Frá augndeild Landakotsspítala. Greinin barst 20/10/1983.
Samþykkt til birtingar og send í prentsmiðju 23/10/1983.
ára og eldri, sem eru í eftirliti á göngudeild
augndeildar eru með hægfara gláku.
Skilgreining hægfara gláku (open-angle glau-
coma) á göngudeild augndeildar, er sú sama
og notuð var í Framinghamkönnuninni í
U.S.A. 1973-74 (1), samanber og leiðara á
öðrum stað í þessu tölublaði. Á árunum 1973-
1978 voru 816 sjúklingar skráðir á gláku-
deildina, en af þeim voru sjö með glaucoma
acutum eða subacutum (bráðagláku) og sjö
voru með glaucoma secundarium (fylgigláku),
allir innan við fimmtugt (2). Undantekning er,
að bráðaglákusjúklingar noti glákulyf til lengd-
ar, þar eð aðgerð veitir lækningu á sjúkdómn-
um og við fylgigláku eru glákulyf lítið notuð.
Af framansögðu má ráða, að næstum allir
sjúklingar 50 ára og eldri í þessari könnun,
sem nota glákulyf og engar aðrar upplýsingar
liggja fyrir um, séu með hægfara gláku. Eins
og fram kemur í þessari grein eru ekki allir á
eitt sáttir með skilgreiningu hægfara gláku og
gætu því einhverjir flokkast undir glákugrun
(glaucoma suspectum). í töflu I greinir frá
fjölda og hlutfallstölu glákusjúklinga, sem
voru á lyfjameðferð á könnunartímabilinu og
sjúklingum, sem gengist hafa undir gláku-
aðgerð og eru án lyfja. Rúmlega 80 % af
heildinni nota glákulyf (76..6 % karlar, 84.3 %
konur).
NIÐURSTÖÐUR
Fjöldi og algengi glákusjúklinga á öllu landinu.
í töflu II er árgangaskipan og kynskipting
1916 þekktra glákusjúklinga á íslandi á könn-
unartímabilinu. Vegna fæðar glákusjúklinga
undir fertugu eru glákusjúklingar á aldrinum
0-39 hafðir í einum flokki. Eru karlar í
naumum meirihluta, 991 karl á móti 925
konum (51.7%, 48.3%). Rúmlega 91% af
heildinni eru komnir yfir sextugt, rösklega
tveir þriðju hlutar yfir sjötugt og tæplega
30 % yfir áttrætt.
Á 1. mynd er sýndur fjöldi karla og kvenna
eftir 40 ára aldur í hverjum tíu ára aldurs-
flokki.