Læknablaðið - 15.12.1987, Blaðsíða 42

450
LÆKNABLAÐIÐ
Þrátt fyrir batnandi heilsufar hafa kröfur
almennings um aukna heilbrigðisþjónustu
stöðugt aukist m.a. vegna nýrra og bættra
meðferðarmöguleika og breyttra
samfélagsaðstæðna, svo sem fjölgunar aldraðra.
Heilbrigðishugtakið hefur jafnframt breyst
þannig að fólk leitar nú hjálpar
heilbrigðisþjónustunnar af öðrum og minni
tilefnum en áður.
Það hefur verið ljóst um nokkurt skeið að
lífshættir einstaklinga og umhverfið ráða miklu
um heilsufar og framvindu þess. Viðfangsefni
heilbrigðisþjónustunnar eru því ekki eingöngu að
lækna og hjúkra heldur ekki síður að koma í veg
fyrir sjúkdóma. Þetta gerir heilbrigðisþjónustan í
samvinnu við fjölda aðila, bæði einstaklingana
sjálfa, félög og stofnanir. Heilsufar íslendinga nú
kallar á breyttar aðferðir við skipulagningu og
stjórnun heilbrigðisþjónustu en ekki síður á
breyttar áherslur í framkvæmd
heilbrigðisþjónustu sem aftur gerir aðrar kröfur
til heilbrigðisstarfsmanna en verið hefur. í
samræmi við þessar breyttu aðstæður þarf að
setja heilbrigðisþjónustunni ný markmið. í þeim
markmiðum verði tekið tillit til þess að:
Læknisþjónusta tekur við hinum sjúka og kostar
kapps um að bjarga Iífi, draga úr þjáningu og
örkumlum.
Heilsuvernd beinist að þekktri áhættu í umhverfi
eða hjá einstaklingnum sjálfum (mengun,
reykingar, offita, of há blóðfita o.fl.) og kostar
kapps um að útrýma eða draga úr þeirri áhættu
eins og frekast er kostur.
Heilsurækt miðar að því að gera einstaklingnum
kleift að auka hreysti og efla vitund hans og vilja
til að viðhalda heilbrigði.
Heilbrigðismarkmið eru sett til að stuðla að og
bæta heilbrigði einstaklingsins. Þessu
höfuðmarkmiði má skipta i þrjú svið:
1. Að bæta árum við lífið.
Þetta þýðir að ótímabærum dauðsföllum
fækki og lifslíkur aukist.
2. Að bæta heilbrigði við lífið.
Þetta þýðir að fólkið í framtíðinni eigi fleiri
heilbrigð og starfsöm ár, fólk fái færri
sjúkdóma og verði fyrir færri slysum en áður.
3. Að bæta lífi við árin.
Þetta þýðir að heilbrigði aukist og að fleira
fólki en nú finnist það vera hraust og stjórna
starfsdegi sínum þannig að því finnist lífið ríkt
af reynslu og breytilegum verkefnum.
Heilbrigði er hluti af vellíðan einstaklings og
þjóðfélags. Menning og fjárhagur getur haft
mikil áhrif á heilsufar einstaklinganna.
Sjúkdómar eru hluti af lífi hvers manns og fötlun
er hluti af lifi margra en hinir sjúku og fötluðu
geta einnig notið ánægju lífsins.
f heilbrigðisþjónustunni á fólkið ekki að líta á sig
eingöngu sem neytendur. Hugmyndin er að
maðurinn verði þátttakandi í
heilbrigðisþjónustunni og honum sé ljóst, hvað
hann getur gert fyrir sig og hvað
heilbrigðisþjónustan getur gert fyrir hann.
Fullkomin heilbrigðisþjónusta næst aðeins með
því móti að þjóðfélagsþegnarnir nýti hana og geri
til hennar kröfur.
Heilbrigði er í dag að hluta til ákvörðunaratriði
einstaklings og fjölskyldna.
Heilbrigðisþjónustan getur veitt mikla hjálp en án
samvinnu við einstaklinginn er hún lítils virði og
einstaklingurinn verður að gera sér ljóst að hann
er samverkamaður og ekki aðeins neytandi.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur sett fram
markmið fyrir heilbrigði allra árið 2000.
Þau þrjú markmið, sem eru hornsteinar í þessu
sambandi, eru:
1. Að stuðla að heilbrigðu líferni.
2. Að draga úr hættum sem viðhalda heilsutjóni.
3. Að reka heilbrigðiskerfi sem þjónar fólkinu.
Til þess að ná þessum markmiðum þarf auk
heilbrigðisstjórnar samspil margra þátta, svo sem
löggjafar, fjármála, stjórnunar, menntamála,
upplýsinga og rannókna og árangurinn þarf að
meta.
Markmið 1
Tilgangur heilbrigðisþjónustunnar er að skapa
heilsufarslegt jafnrétti, að bæta árum við lífið,
heilbrigði við lífið og lífi við árin. Til þess að svo
megi verða þarf að tryggja að tekið sé fullt tillit til
heilbrigðissjónarmiða í þjóðfélagsumræðunni
eftir því sem við á, einnig að ákvarðanir
stjórnvalda séu ekki síður byggðar á vitneskju um
heilsufarslegar afleiðingar þeirra ákvarðana en
efnahagslegum og menningarlegum áhrifum.
Sérstaklega er áríðandi að gefa gaum að þörfum
þeirra sem verst eru settir og þjóðfélagshópa sem
ekki njóta fyllsta jafnréttis til að öðlast heilbrigði
eða njóta heilbrigðisþjónustu. í því sambandi er
rétt að nefna sérstaklega aldraða, einstæðar
mæður með börn og þá sem þjást af langvinnum
sjúkdómum sem valda verulegri fötlun.