Læknablaðið - 15.08.1991, Side 9

LÆKNABLAÐIÐ
215
nær 70% karlmannanna 70 ára og eldri við
greiningu þannig að slíkt eftirlit er varla
raunhæft.
Þá hefur því verið haldið fram að ekki séu
tengsl milli gallblöðrutöku og krabbameina í
ristli og endaþarmi heldur endurspegli það ef
til vill samband milli gallsteina (algengasta
orsök gallblöðrutöku) og krabbameina í
ristli og endaþarmi. Linos og samstarfsmenn
hans (9) könnuðu þetta sérstaklega og fundu
ekkert samband þar á milli. Sömu niðurstöðu
fengu Maringhini og félagar (28) sem
rannsökuðu 2583 sjúklinga sem greindust með
gallsteina á árunum 1950-1970 og Turunen
og samstarfsmenn (23) í krufningarrannsókn.
Mannes og samstarfsmenn (29) gerðu
samanburðarrannsókh með því að bera
saman sjúklinga sem :gengist höfðu
undir gallblöðrutöku og sjúklinga með
einkennalausa gallsteina. Þeir fundu marktækt
aukna tíðni á kirtilæxlum (adenoma) og
krabbameinum í ristli í einstaklingum 60-80
ára sem gengist höfðu undir gallblöðrutöku
10 árum áður eða seinna. Annar möguleiki
er sá að mikil fituneysla leiði til myndunar
gallsteina sem leiði af sér gallblöðrutöku.
Áframhaldandi fituneysla ásamt þeim
breytingum sem verða á efnasamsetningu
gallsins eftir gallblöðrutöku gætu saman
stuðlað að æxlismyndun í ristlinum eins og
sýnt hefur verið fram á í dýratilraunum (30).
Hugsanlegt er að hér sé um áhættuhóp
að ræða, þar sem reglubundið eftirlit með
tilliti til krabbameina í ristli þyrfti að
hefjast fljótlega eftir gallblöðrutöku. Erfitt
er þó að fullyrða með vissu hversu stór
áhættuþáttur gallblöðrutaka er í myndun
ristilkrabbameins. Flestir karlanna sem
greindust með ristilkrabbamein voru 70 ára og
eldri og meðaltími frá gallblöðrutöku 11.3 ár.
Frekari rannsókna er þörf til að athuga nánar
þessi áhrif hjá yngri einstaklingum (t.d. 50 ára
og yngri) og þá hugsanlegt eftirlit hjá þeim
eftir gallblöðrutöku með tilliti til krabbameins
í ristli.
ÞAKKIR
Til verkefnisins fengust styrkir frá
Vísindasjóði íslands 1986 og 1990.
HEIMILDIR
1. Moorehead RJ, Mckelvey STD. Cholecystectomy and
colorectal cancer. Br J Surg 1989; 76: 250-3.
2. Reddy BS. Role of bile metabolites in colon
carcinogenesis. Cancer 1975; 36: 2401-6.
3. Wynder EL, Reddy BS. Metabolic epidemiology of
colorectal cancer. Cancer 1974; 34: 801-6.
4. Reddy BS, Wynder EL. Metabolic epidemiology of
colon cancer. Fecal bile acids and neutral sterols in
colon cancer patients and patients with adenomatous
polyps. Cancer 1977; 39: 2533-9.
5. Hill MJ, Drasar BS, Williams REO. Faecal bile-acids
and clostridia in patients with cancer of the large
bowel. Lancet 1975; i: 535-9.
6. Mudd DG, Mckelvey STD, Norwood W, et al. Faecal
bile acid concertration of patients with carcinoma or
increased risk of carcinoma in the large bowel. Gut
1980; 21: 587-90.
7. Tulinius H, Ragnarsson J. Nýgengi krabbameina
á íslandi 1955-1984. Heilbrigðisskýrslur. Fylgirit
1987 nr. 3. Reykjavík: Krabbameinsfélagið og
landlæknisembættið, 1987.
8. Haenszel W, Loveland D, Sirken MG. Lung-cancer
mortality as related to residence and smoking
histories. J Nat éancer Inst 1962; 28: 947-1001.
9. Linos DA, O’Fallon WM, Beart RW, Beard CM,
Dockerty MB, Kurland LT. Cholecystectomy and
carcinoma of the colon. Lancet 1981: ii; 379-81.
10. Adami HO, Meirik O, Gustavsson S, Nyrén
O, Krusemo UB. Colorectal cancer after
cholesyctectomy: Absence of risk increase within 11-
14 years. Gastroenterology 1983; 85: 859-65.
11. Adami HO, Krusemo UB, Meirik O. Unaltered
risk of colorectal cancer within 14-17 years of
cholecystectomy: updating of a population-based
cohort study. Br J Surg 1987; 74: 675-8.
12. Fixa B, Komárková O, Pospísilová J.
Cholecystectomy and right-sided colon cancer.
Neoplasma 1984; 31(2): 223-4.
13. Vemick LJ, Kuller LH, Lohsoonthom P, et al.
Relationship between cholecystectomy and ascending
colon cancer. Cancer 1980; 45: 392-5.
14. Tumbull PRG, Smith AH, Isbister WH.
Cholecystectomy and cancer of the large bowel. Br
J Surg 1981; 68: 551-3.
15. Weiss SN, Daling RJ, Chow HW. Cholecystectomy
and the incidence of cancer of the large bowel.
Cancer 1982; 49: 1713-5.
16. Alley PG, Lee SP. The increased risk of proximal
colonic cancer after cholecystectomy. Dis Colon
Rectum 1983; 26: 522-4.
17. Abrams JS, Anton JR, Dreyfuss DC. The absence
of a relationship between cholecystectomy and the
subsequent occurrence of cancer of the proximal
colon. Dis Colon Rectum 1983; 26: 141-4.
18. Blanco D, Ross RK, Paganini-Hill A, Henderson
BE. Cholecystectomy and colonic cancer. Dis Colon
Rectum 1984; 27: 290-2.
19. Fixa B, Komárková O, Zaydlar K, Bures J, Erben J.
Is there an increased risk of colorectal cancer after
cholecystectomy? Neoplasma 1985; 32(4): 513-7.
20. Moorehead RJ, Kemohan RM, Patterson CC,
Mckelvey STD, Parks TG. Does cholecystectomy
predispose to colorectal cancer? Dis Colon Rectum
1986; 29: 36-8.
21. Friedman GD, Goldhaber MK, Quesenberry CP.
Cholecystectomy and large bowel cancer. Lancet
1987; i: 906-8.