Læknablaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ
243
DVERGVEIRUSÝKING Á MEÐGÖNGU
Fyrst var greint frá fósturdauða af völdum
dvergveirusýkingar árið 1984 (30). Nú eru
nokkrir tugir tilfella þekkt (31). Komist veiran
yfir fylgju og sýki fóstur fjölgar hún sér í
rauðum blóðkomum fóstursins og drepur þau
og fóstrið deyr úr blóðleysi á svipaðan hátt og
fóstur deyja af völdum rhesusflokkamisræmis,
þótt orsök blóðleysisins sé önnur. Veiruna
eða veiruhluta má finna í ýmsum líffærum,
en yfirleitt er um rauð blóðkom eða forstig
þeirra að ræða (32).
Svo virðist sem mjög mikil hætta sé á
fósturdauða komist veiran yfir fylgju og
sýki fóstrið. Hins vegar kemst veiran ekki
næstum alltaf yfir fylgju, líklega aðeins
í 10-30% tilfella. Ekki er vitað af hverju
veiran kemst yfir fylgju í sumum tilfellum
en öðrum ekki. Fósturdauði vegna B19
dvergveirusýkingar getur orðið hvenær sem
er á meðgöngu, en flest tilfelli em þekkt á
miðþriðjungi (31). Áhætta á fósturdauða
hjá bamshafandi konum vegna umgengni
við smitandi sjúkling hefur verið áætluð
minni en 2.5% (33). Er þá reiknað með,
að um helmingur fólks hafi mótefni gegn
veirunni (34), um 50% líkur séu á sýkingu
við umgengni við sjúkling (15,35,36) og að
í 10% tilfella fari veiran yfir fylgju og valdi
fósturdauða (0.5x0.5x0.1x100=2.5%) (33).
Engin merki um fósturskemmdir
(teratogenesis) hafa greinst eftir
parvoveimsýkingu á meðgöngu. Bamshafandi
konum, sem sýkst hafa af B19 dvergveiru,
hefur verið fylgt eftir og böm þeirra
athuguð, en ekki hafa fundist merki
fósturskemmda (37,38). Einnig hafa böm
með ýmsar vanskapanir af óþekktum
orsökum verið rannsökuð með tilliti til B19
dvergveimsýkinga, en engin ummerki fundist
(39).
FARALDSFRÆÐI OG VARNIR
B19 dvergveimsýkingar má greina allan
ársins hring, en eru þó algengastar síðla
vetrar, á vorin og snemma sumars. Á
fjögurra til fimm ára fresti eru oft stærri
faraldrar en venjulega. Oft ganga faraldrar í
grunnskólum og er það í samræmi við það,
að flestir virðast sýkjast á aldrinum fjögurra
til tíu ára (40). Fjörutíu til 60% kvenna á
bameignaraldri og allt að 80% gamals fólks
bera merki B19 dvergveirusýkingar samkvæmt
mótefnamælingum.
Bóluefni gegn B19 dvergveirusýkingu er enn
ekki til. Hamlar nokkuð bóluefnisframleiðslu,
að ekki er hægt að rækta veiruna í venjulegri
frumurækt. Sennilega verður vandinn leystur
á næstu árum með erfðatækni og þau
eggjahvítusambönd, sem mikilvæg eru til að
örva ónæmiskerfi líkamans gegn veirunni
framleidd með þeim aðferðum.
Eins og fyrr segir eru sjúklingar með
faraldsroða ekki lengur smitandi, þegar
útbrotin birtast og hefur því einangrun
þeirra enga þýðingu til að koma í veg
fyrir útbreiðslu. Öðru máli gegnir um
sjúklinga, sem leggjast á sjúkrahús með
blóðfrumukreppu (41). Þeir geta verið
smitandi og því rétt að viðhafa vamir gegn
öndunarsmiti hjá barnshafandi konum, meðal
starfsfólks og viðkvæmra sjúklinga, sem
ekki eru þegar ónæmir fyrir B19 dvergveiru.
Hægt er að meðhöndla langvinnar B19
dvergveirusýkingar með gammaglóbúlíni
og útrýma veirunni (sjá næsta kafla). Því
er sennilegt, að hægt sé að minnka líkur á
sýkingu og þar með fósturdauða með notkun
gammaglóbúlíns (42).
LANGVINNAR SÝKINGAR AF VÖLDUM
B19 DVERGVEIRU
Að jafnaði gengur sýking af völdum B19
dvergveiru yfir á stuttum tíma, eins og fyrr
er lýst. Einnig eru dæmi þess, að sýkingar
hafi orðið langvinnar, jafnvel staðið í
mörg ár. Flestir sjúklingar, sem þannig er
ástatt um hafa arfgenga (43,44) eða áunna
ónæmisbilun, annaðhvort eyðni (45) eða
illkynja sjúkdóma, einkum hvítblæði (46),
en einnig hefur verið greint frá ungbami
með langvinna B19 dvergveirusýkingu,
þar sem ónæmispróf virtust eðlileg (47).
Þessum sjúklingum tókst ekki að útrýma
veirunni úr líkamanum og olli sýkingin
langvinnu blóðleysi. Hægt var að vinna bug
á sýkingunum með gammaglóbúlíngjöf (44-
47) og því sýnt að blóðleysi vegna langvinnrar
dvergveirusýkingar er læknanlegur sjúkdómur
og þess vegna mikilvægt að greina sem fyrst.
Ekki er ólíklegt, að mörg dæmi verði um
langvinnar B19 dvergveirusýkingar nú á
tímum eyðni og ónæmisbælandi lyfja.