Læknablaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
237
Tafia VI. Orsakafrœðilegir þœtlir.
Getnaðavarnalyf (GVL) GVL ± hormónalyf Mjólkurhormófrumuæxli TSH-ofgnótt Bastæxlisaðgerð + dingulæxli .... (10)* 4 .... (5)* 4 10 1 1
*Tala í sviga: Fyrri neysla án tímalegs samhengis.
Tafla VII. Niðursröður TS-skoðana.
Flokkur 0 Flokkur 1,1 Flokkur l,2 Flokkur II,A Flokkur III,2 .6 sjúklingar .4 sjúklingar .3 sjúklingar .2 sjúklingar .2 sjúklingar
Tafla VIII. Stig ofgnóttar eftir orsök.
GVL GVL ± hormónalyf Æxli TSH-ofgnótt Bastæxlisaögerð 79 mcg/L 72 mcg/L 144 mcg/L 57 mcg/L 193 mcg/L (44-119) (53-106) (46-580)
Tafla IX. Farnaður af meðferð.
Frjósemistruflanir:
Þunganir ...25
Lifandi börn .. 19
Utanlegsþykkt ... 1
Fósturlát* ... 5
Tíðatruflanir:
Óreglulegar tíðir löguðust ,.. í 6 af 6 tilvikum
Tíðaleysi og -tap hurfu ... í 12 af 12 tilvikum
Mjólkurýringur:
Hvarf/minnkaði
*Þar af tvö framkölluö.
Tafla X. Vanhrif af brómergókriplín-meðferð.
Velgja/ ógleði í 10 tilvikum
Uppköst í 2 tilvikum
Lystarleysi í 1 tilviki
Uppþemba í 1 tilviki
Svimi ± ortostatismi í 9 tilvikum
Yfirliö í 3 tilvikum
Depurö í 3 tilvikum
Dugleysi í 2 tilvikum
Þreyta í 1 tilviki
Spenna í 1 tilviki
Höfuðverkur í 3 tilvikum
Sjóntruflanir í 2 tilvikum
Endurmat TS-skoðana var framkvæmt
1989 (af ÓK), en 17 sjúklingar höfðu verið
rannsakaðir á þann hátt, alls 42 skoðanir
(tafla VII). Tólf sjúklingar voru rannsakaðir
tvisvar eða oftar. Alls fundust 11 æxli með
útliti samrýmanlegu mjólkurhormónæxli.
Fjögur féllu í »stór-æxlis«-flokk og sköguðu
tvö þessara upp úr söðli, en hin tvö uxu um
botn söðuls niður í fleygbeinsskúta (sinus
sphenoidalis). Sjö æxlanna voru »smá-
æxli«. Aðeins eitt æxli reyndist minna við
endurrannsókn (II A í 13), staðfest eftir
átta vikna brómergókriptínmeðferð. Ekkert
æxli stækkaði samkvæmt endurteknum TS-
skoðunum.
Athugun á því, hvort munur væri á stigi
mjólkurhormónofgnóttarinnar, eftir því hver
orsök hennar væri talin, leiddi til niðurstaðna
sem sjást í töflu VIII.
Áhrif mjólkurhormónlækkandi lyfja, þ.e.
dópamínvirkra og thýroxíns í einu tilviki,
getur að líta í töflu IX.
Vanhrif alls konar eru tíð, þegar
dópamínvirkum lyfjum er beitt (sjá töflu X).
UMRÆÐA
Meirihluti efniviðarins, sem hér er kynntur,
voru 16 konur með frjósemisvandamál sem
vísað var til innkirtlafræðilegrar athugunar
hjá öðrum höfunda. Ein kona var send af
heilsugæslulækni sínum og þrjár greindust á
lyflækningadeild Landspítala, þar af tvær eftir
bráðar innlagnir vegna gruns um heilaæxli.
Eins og fram kom (tafla IV) var frumeinkenni
skilgreint sem það einkenni er réði fyrstu
ferð á læknisfund og leiddi til greiningar
á ofþéttni mjólkurhormóns sem orsök
ástandsins. Bæling á starfsemi eggjastokka
með tíðatruflunum, tíðaleysi, tíðatapi og
truflun frjósemi var mest áberandi, eða í
80% tilvika. Samfara frumeinkennum voru
fleiri eða færri dæmigerðra einkenna um
ofgnótt mjólkurhormóns, þar sem hæst bar
mjólkurýring úr brjóstum (í 70% tilvika),
stundum allt að sjálfrennandi yfir í að þurfa
meiri eða minni hreytingu til að sýna fram
á fyrirbærið. Tíðni mjólkurýrings er sögð
mismikil í heimildum, eða frá 30-80% (15,
16). Tíðatruflanir koma fyrir hjá öllum
konunum og er það í samræmi við niðurstöður
annarra (1, 4, 6, 12, 15, 16).