Læknablaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ
223
galltengdri en áfengistengdri bólgu. Hjá 114
sjúklingum (60%) varð amýlasi eðlilegur
innan viku frá komu og hjá 85% varð amýlasi
eðlilegur innan þriggja vikna. Þeir sem höfðu
háa amýlasa við komu höfðu tilhneigingu til
að liggja lengur þó ekki væri unnt að sýna
fram á það tölfræðilega.
Kannað var gildi ýmissa blóðrannsókna,
sem aðgengilegar voru í sjúkraskránum og
sett upp kerfi sjö forspárþátta, sem flokkaði
Table I. Otlier etiological factors.
Mumps...................................... 6
ERCP....................................... 2
Postoperative ............................. 2
Pregnancy.................................. 2
Hypercalcemia.............................. 1
Table II. Prognostic factors.
1 ................... Age > 55 years
2 ................... Creatinine > 150 wmol/l
3 ................... Blood glucose >10 mmol/l
4 ................... Se-Calsium < 2 mmol/l
5 ................... AST >100 IU/I
6 ................... LDH > 450 IU/I
7 ................... WBS's > 12000/mm3
Table III. Prognostic factors related to mortality and
complications.
Number of Number of Local System
factors patients complicat. complicat. Mortality
present (%) (%) (%) (%)
0-2....... 162 (85.7) 19 (11.7) 27 (16.6) 3 (1.9)
3 ..... 16 (8.4) 4(25.0) 3 (18.7)-
4 ...... 9 (4.8) 7 (77.0) 6 (66.0) 2 (22.0)
>5.... 2 (1.0) 1(50.0) 2(100.0)2(100.0)
Total 189 31 38 7
No. of patients
Fig. 4. Length of hospital stay.
sjúklingana með marktækum hætti eftir því
hve brisbólgan var alvarleg (tafla II). Tafla III
sýnir, að eftir því sem fleiri jákvæðir þættir
eru fyrir hendi, aukast líkur á alvarlegra
sjúkdómsástandi. Báðir sjúklingamir með
fimm jákvæða þætti eða fleiri fengu alvarlega
fylgikvilla og dóu. Rúmlega fjórðungur þeirra
(22%) sem höfðu fjóra jákvæða þætti dóu og
tíðni fylgikvilla var há í þeim flokki. Mikill
meirihluti sjúklinga eða 85.7% fá fremur
mildan sjúkdómsgang samkvæmt þessu, en
tíðni fylgikvilla er engu að síður talsverð í
þessum hópi.
UMRÆÐA
Enn er ekki ljóst, á hvern hátt áfengi veldur
brisbólgu. Hitt er vitað, að áhættan eykst
í samræmi við áfengismagn og tímalengd
áfengisneyslu (5-7). Orsakaþættir eru meðal
annarra taldir aukin framleiðsla eggjahvítu
vegna aukinnar kólínvirkrar örvunar. Þetta
veldur kekkjun eggjahvítuefnanna, sem hefur í
för með sér stíflu í smá brisgöngum, eituráhrif
á brisfrumur og loks truflun á sphincter
Oddi með auknu bakflæði úr skeifugöm
upp í gallgöngin (5-7). Greining okkar á
áfengistengdri brisbólgu var byggð á sögu
um áfengissýki og/eða áfengisneyslu fyrir
bólgukastið án annarra þekktra orsaka.
Rúmlega helmingur þeirra sem leggjast inn æ
ofan í æ (53%) hafa áfengistengda brisbólgu,
enda hlíta þeir iðulega ekki ráðleggingum um
að sneiða hjá áfengi. Tveir áfengissjúklingar
fengu langvinna brisbólgu eftir endurtekin
brisbólguköst. Oþekkt orsök er fremur há
í þessari rannsókn (32%), en svipuð og í
óbirtri rannsókn á Landspítalanum á fimm ára
tímabili 1981-1986 (8). I nýlegri rannsókn frá
Skotlandi voru um 20% með óþekkta orsök
(1). Skýring á þessu háa hlutfalli óskýrðrar
orsakar hér er ekki ljós, en gæti stafað af
erfiðleikum við að greina áfengistengda
orsök sem byggist einvörðungu á góðri sögu.
Olíkir drykkjusiðir hér á landi gætu og verið
önnur skýring (9). Ogreindir gallsteinar gætu
verið þriðja skýringin. A þessu tímabili var
holsjárröntgenmynd af gallgangi og brisgangi
(ERCP) beitt í fáum tilfellum til greiningar,
en þessi aðferð hefur bætt greiningu verulega
hjá þeim sem hafa bólgu af völdum gallsteina
eða hafa afbrigðilegt gall- eða brisgangakerfi
(10-13). Með þessari aðferð má líka um leið
ná niður gallsteinum, og á þetta einkum