Læknablaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ
239
Samferð skjaldkirtilsbilunar með tíðatapi og
mjólkurýringi úr brjóstum hafði verið lýst 13
sinnum frá 1960, þegar Edwards o.fl. lýstu
enn einu slíku tilviki 1971 og sönnuðu ofgnótt
mjólkurhormóns að baki nefndra einkenna,
sem síðan hurfu á thýroxín meðferð í 14
vikur (6). Eitt tilvikanna sem hér er lýst var
af þessum toga.
Magn mjólkurhormóns, sem veldur bælingu
á starfsemi eggjastokka með viðeigandi
einkennum, getur verið frá tæplega tvöföldun
efri viðmiðunargilda að tug- eða tugaföldun
þeirra, en spárgildi m.t.t. orsakar fyrirbærisins
er vægast sagt óvíst nema um sé að ræða
gildi í þúsundum mtkrógramma í lítra, en
þá má telja nær fullvíst, að um stóræxli sé
að ræða. Sú skoðun á þó fylgi, að stóræxli sé
til staðar, ef mjólkurhormón mælist hærra en
200 mcg/L (4). Staðfest stóræxli í heiladingli
með lágreistri gnótt mjólkurhormóns, sem auk
heldur svara ekki brómergókriptín-meðferð
með minnkun æxlis, kynnu að vera samsett úr
óvirkum heiladingulsfrumum, eins og lýst er
af Boulanger (24).
í þessum efniviði voru hæstu prólaktíngildin
tengd langstaðinni sjúkdómsmynd samfara
stóræxli (>10 mm) eða 580 mcg/L. Hin
stóræxlin höfðu annarsvegar 46 mcg/L, en
hinsvegar 100 mcg/L af prólaktíni í blóði.
Smáæxlin sjö höfðu að meðaltali 122 mcg/L í
prólaktíni. Meðaltalsgildi tilvika, sem tengdust
notkun getnaðarvamalyfja og hormóna,
voru töluvert lægri en þau, sem fundust í
æxlishópnum, þ.e. 79 og 72 mcg/L. TRF-
örvunarpróf bættu ekki um betur, þar sem
viðbragðið við örvun var ýmist flatt, eða
sýndi tvö- til margfalda hækkun grunngilda
utan í eitt skipti, að lækkun fékkst þótt
stóræxli væri til staðar.
Árangur meðferðar með brómergókriptíni var
lækkun mjólkurhormómagns í öllum tilvikum,
og í 19 af 20 tilvikum náðist eðlileg þéttni.
Tvisvar varð að hætta meðferð vegna óþols. í
annað skiptið hefur prólaktín haldist eðlilegt
en í hitt skiptið hefur magn mjólkurhormóns
farið hækkandi, án þess að viðkomandi
hafi annan baga af en brjóstaþyngsli og
stöðugan mjólkurýring. I önnur tvö skipti
var meðferð árangursrík með farsælum
þungunum eftir langvarandi óbyrjuástand
og hvarfi mjólkurhormónofgnóttar eftir
fæðingamar og síðari fimm þungunum
án meðferðar, þó ekki eins happasælum,
þar sem lifandi böm urðu aðeins tvö.
Mjólkurhormónofgnótt sem fylgifiskur
skjaldkirtilsbilunar læknaðist gersamlega
með thýroxínuppbót eftir undangengna,
árangurslausa brómergókriptínmeðferð.
Þunganir urðu alls 25 og lifandi böm í
kjölfarið 19. Allar blæðingartruflanir löguðust.
Mjólkurýringur úr brjóstum hvarf eða
minnkaði, en staðfesting á famaði þessa
einkennis er ekki vel til haga haldið með því,
að markviss skoðun þess er látin undir höfuð
leggjast (12).
Oþægindi af völdum parlódels eru afar tíð
og margbreytileg, stundum svo óþolandi
að uppgjöf er óhjákvæmileg, samanber
framansagt, niður í það að vera svo óveruleg
að markvissa eftirgrennslan þarf til að fá þau
fram. Kveneðlið er slíkt, að það lætur sig hafa
alls kyns hremmingar sé það kvenímyndinni
til framdráttar. Aðeins þrjár konur af 19 töldu
sig engin óþægindi finna, en af hinum 16
höfðu 14 svo veruleg vandkvæði, að einungis
vonin um bót kvenímyndarinnar gerði þeim
kleift að »halda sjó« í upphafi ferðarinnar,
en strax og örlaði á feng í því efni, tóku þær
að »sjóast« og hafa lifað amalausri tilveru,
þrátt fyrir parlódel meðferð um árabil. í lok
tímabilsins em 14 konur á parlódel meðferð
um ófyrirsjánalega framtíð og ein á thýroxíni
ævilangt.
SUMMARY
The presentation and fate of 20 women, aged 22
to 50 years, diagnosed with hyperprolactinemia
from April 1977 to March 1986 are described.
Their follow-up spans 4 to 14 years to March
1990. Original complaints were 2° (7) or 1°
(1) amenorrhea, 2° (5) or 1° (1) infertility, and
two each with galactorrhea or acute headaches.
Galactorrhea was demonstrable, however, in 14
of the 20 women at initial examination. Fifteen
women were or had been on contraceptive
therapy (10) alone or connected with other
hormonal therapy (5). One woman had 1°
hypothyroidism and another presented with
galactorrhea of seven years after removal of
suprasellar meningeoma in 1970. Subsequently
CT-scans of the sella turcica 15 and 19 years
after surgery revealed prolactinoma-like lesion.
Eleven other women had prolactinoma on CT-
scans, seven of which were microadenomas and
four macroadenomas, according to the grading
of Hardy. Hyperprolactinemia was corrected
with bromocriptine therapy in 19 instances