Læknablaðið - 15.08.1991, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 221-5.
221
Auðun Svavar Sigurðsson, Sigurður Björnsson, Ari Halldórsson, Gunnar H.
Gunnlaugsson
BRÁÐ BRISBÓLGA Á BORGARSPÍTALA.
Tíu ára yfirlit 1974 til 1983
ÚTDRÁTTUR
Eitt hundrað áttatíu og níu sjúklingar á
Borgarspítalanum með bráða brisbólgu
voru kannaðir með eftirvirkum hætti á 10
ára tímabili, 1974-1983. Hjá þriðjungi var
orsök gallvegasjúkdómar og hjá fjórðungi
áfengisneysla. Um þriðjungur hafði óþekkta
orsök fyrir brisbólgunni. Galltengd brisbólga
verður tíðari með hærfi aldri og er algengust
meðal eldri kvenna, en áfengistengd bólga
er algengust hjá körlum yngri en 60 ára.
Dánartíðni var 4.7% og tíðni fylgikvilla
há eins og hjá nágrannaþjóðum okkar.
Amýlasi í sermi reyndist hærri í galltengdri
en áfengistengdri bólgu. Legutími þeirra,
sem höfðu háan amýlasa við komu hafði
tilhneigingu til að vera lengri þótt ekki væri
um tölfræðilegan mun að ræða. Forspárgildi
aldurs auk sex lífefnafræðilegra þátta um
horfur í byrjun sjúkdómsástands höfðu
ótvírætt gildi.
Orsakir og árangur meðferðar eru svipuð
því sem gerist í nágrannalöndum okkar,
þótt ógreindar orsakir séu mun algengari
hér á landi. Framvirk rannsókn á þessum
sjúkdómi, þar sem fiokkunarkerfi Ransons
eða Imries eru notuð, er nauðsynleg til að afla
áreiðanlegra svara til samanburðar við aðrar
rannsóknamiðurstöður.
INNGANGUR
Bráð brisbólga er algeng og má gera ráð fyrir,
að nálega 50-60 sjúklingar fái sjúkdóminn
árlega hér á landi, ef nýgengi hér er svipað
og í Skotlandi (1,2). Bólgunni fylgir iðulega
alvarlegt sjúkdómsástand, fylgikvillar em
Frá lyflækninga- og skurðlækningadeild Borgarspítalans.
Fyrirspurnir, bréfaskipti: Auðun Svavar Sigurðsson,
6 Barnfield Gardens, Brighton BN2 2HQ, England.
algengir og dánartala veruleg, víða talin um
5-15% í klínískum rannsóknum (1-4). Ekki
er vitað til að niðurstöður af rannsóknum á
þessum sjúkdómi hérlendis hafi verið birtar.
Hér verður gerð grein fyrir könnun á bráðri
brisbólgu á Borgarspítalanum á 10 ára tímabili
og verður meðal annars fjallað um orsakir,
árangur meðferðar og horfur sjúkdómsins,
að nokkru byggt á vissum lífefnafræðilegum
þáttum.
SJÚKLINGAR OG AÐFERÐ
Sjúkraskrár allra þeirra sjúklinga sem
lögðust inn á Borgarspítalann á 10 ára
tímabili, 01.01.1974-01.01.1984, og hlutu
sjúkdómsgreininguna bráð brisbólga
(pancreatitis acuta) vom kannaðar rækilega.
Sjúkdómsgreiningar á Borgarspítalanum hafa
frá upphafi verið tölvuskráðar samkvæmt
flokkunarkerfi WHO (ICD-9 og ICD-
10). Við leit að sjúklingunum var stuðst
við þessa skráningu og þar af leiðandi
sjúkdómsgreiningu þess læknis sem annaðist
viðkomandi sjúkling. Einungis voru teknir
með þeir, sem höfðu amýlasahækkun
og klínísk einkenni samrýmanleg bráðri
brisbólgu. Brisbólgan var talin tengd
gallsteinum, þegar gallsteinar greindust við
röntgenrannsókn, ómun, aðgerð eða krufningu.
Áfengistengda brisbólgu var erfiðara að
skilgreina og staðfesta og er hér stuðst við
upplýsingar í sjúkrasögu um áfengissýki eða
áfengisneyslu, sem tengja mátti bólgukastinu.
NIÐURSTÖÐUR
Á umræddu 10 ára tímabili vom 189 innlagnir
vegna bráðrar brisbólgu hjá 150 sjúklingum
eða um 0.51% allra innlagna á skurðlækninga-
og lyflækningadeildir Borgarspítalans. Karlar
voru 124 eða 65.6% en konur 65 eða 34.4%.
Meðalaldur karla var 49.5 ár, frá sjö ára og