Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.03.1993, Blaðsíða 40

Læknablaðið - 15.03.1993, Blaðsíða 40
128 LÆKNABLAÐIÐ SORTUMEIN f SLÍMUM Á ÍSLANDI (TÍMABIL 1955-1989) Höfundar: Jón G Jónasson, Arni Björnsson, Bjarki Magnússon, Hrafn Tulinius, Rannsóknarstofa Háskólans, Landspítala og Krabbameinsskrá lslands. Á tíniabilinu 1955-1989 voru 29 tilfelli af illkynja sortumeinum í slímum greind hér á landi, flest á tímabilinu 1955-1970. Þessi mein eru um 8% af öllum sortumeinum á þessu tímabili, og virðast fækka, meðan sortumeinum í húð fjölgar. Staðsetning: Ellefu voru á höfði og hálsi, átta á vulva, sjö kringum endaþarm, tvö í þvagrás og eitt í vélinda. Flest æxlanna voru hnúðlaga sortumein (nodular melanoma), en einnig voru í hópnum, mucosal lentigenous melanoma og illkynja sortun (cancerous melansosis). Hjá sjúklingum, sem greindir voru fyrir 1987, var fimm ára lifun um 30%. Það er þó ekki sama og lækning, því tveir sjúklinganna lifðu lengur en fimm ár. en dóu úr sjúkdómnum. Þó hópurinn, sem gerð er grein fyrir, sé ekki stór, er hann heildarfjöldi af ákveðnum, sjaldgjæfum sjúkdómi hjá einni þjóð í 35 ár. STJÓRNUN BLÓÐFLÆÐIS í HÚÐ; TILGÁTA BYGGÐ Á TILRAUNUM Höfundur: Jens Kjartansson, St. Jósefsspítala. Stjómun blóðflæðis í húð er ekki að fullu þekkt og svokallað »delay phenomenon« er enn óskýrt. Settar hafa verið fram tilgátur um þátt blóðþurrðar (ischemia), bólguviðbragða, ofvirkni æða eftir taugaskaða (denervation hypersensitivity) og losun cathecholamina (sympathectomia) til að skýra fyrirbærið, en engin þeirra reynst fullnægjandi eins og sýna má fram á með tilraunum. Nýlegar rannsóknir benda til, að skyntaugakerfið geti haft verulegu hlutverki að gegna 1 stjómun á blóðflæði í húð, einnig hefur verið sýnt frant á, að raferting (TENS) á stofn húðflipa getur aukið blóðflæði og dregið úr drepi í flipum með tæpu blóðflæði. I þessari rannsókn vom því könnuð áhrif skyntaugalömunar á »dclay« fyrirbærið og borin saman raferting og meðferð með skyntaugaboðefninu CGRP, hvað snertir horfur húðflipa eflir aðgerð. Rannsóknin var framkvæmd á 2x7 cm húðflipum á hvítum albino rottum. n= 90. Niðurstaða: Raferting á stofn húðflipa Capsaicin- meðhöndlaðra dýra bætir ekki marktækt horfur húðflipans samanborið við eingöngu Capsaicin-meðhöndluð dýr. Þetta bcndir til, að áhrif TENS á blóðflæði flipans sé vegna örvunar á losun skyntaugaboðefna, sem víkka æðar (CGRP.SP), en ckki vegna hindrunar á losun cathecholamina, eins og talið hefur verið. Skyntaugalömun með Capsaicin dregur úr jákvæðum »delay« áhrifum eftir skurðaðgerð á húðflipa. Örvun skyntauga með TENS og húðslípun 10 dögum fyrir aðgerð bæta vemlega horfur húðflipa eftir aðgerð, og mcðferð með skyntaugaboðefninu CGRP gerir slíkt hið sama. Sú tilgáta er sett fram, að blóðflæði í húð sé stjómað af æðaherpandi ósjálfráðum taugum (vasoconstrictory sympathetic nerves) og æðavíkkandi skyntaugum (vasodilatory sensory nerves). Við eðlilegar aðstæður ríkir jafnvægi, en við blóðþurrð em áhrif æðavíkkandi skyntaugaboðefna afgerandi. Með þessari tilgátu má skýra »delay« fyrirbærið og einnig skýrast erfið sár sjúklinga með brenglað skyntaugakerfi, svo sem þrýstingssár lantaðra og sykursýkissjúklinga. ÁHRIF »STAÐDEYFINGAR MEÐ ADRENALÍNI« Á BRJÓSTAMINNKUNARAÐGERDIR. AFTURSKYGGÐ RANNSÓKN Höfundar: Jens Kjartansson, Arni Björnsson, St. Jósefsspítala. Á handlæknisdeild St. Jósefsspítala í Hafnarfirði hafa brjóstaminnkandi aðgerðir verið gerðar bæði með og án inndæiingar staðdeyfilyfs með adrenalíni í fyrirhugaðar skurðlínur. Með hliðsjón af rannsóknum, sem sýnt hafa fram á óæskileg áhrif cathecholamina á húð og vefjaflipa þótti rétt að kanna hvort aukin hætta á fylgikvillum, einkum blóðþurrð og/eða drepi í bijóstvörtu fylgdi notkun þeirra við brjóstaminnkunaraðgerðir. Rannsóknin náði til allra brjóstaminnkunaraðgerða, sem framkvæmdar voru á tveggja ára tímabili 1990-1991 og samtals gengu 170 brjóst inn í rannsóknina. Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að ekki er merkjanlegur munur á milli hópanna hvað varðar i'ylgikvilla og verður því að telja fullt eins ömggt að nota staðdeyfilyf með adrenalíni við aðgerðir til brjóstaminnkunar, þar sem brjóstvartan er flutt úr stað á vefjastilk. Aukalega kom í ljós, að meðalþyngd brjóstvefs sem fjarlægður var reyndist 1050 gr/sjúkl. 1 báðum hópum og að 22,5% sjúklinganna hafði brjóstamisræmi (asymmetria mammae) (>100 gr munur, meðaltal 170 gr). Tíðni fylgikvilla reyndist 1,2%. TRAM-FLIPAR í ÓVENJULEGU HLUTVERKI (TVÖ SJÚKRATILFELLI) Höfundar: Olafur Einarsson, Hörður Alfreðsson, Tómas Jónsson, Landspítakt. Þverlægur magálsvöðva-húðflipinn (transverse rectus abdominis myocutanflipinn) eða TRAM flipinn er þekktastur í sköpunaraðgerð á brjóstum, en hefur þó einnig notagildi við margvíslegar aðstæður, enda hægt að hafa stilk flipans mislangan. Blóðflæði til rectus vöðvans kemur að einum þriðja að ofan (a.epig.sup.) og tveimur þriðju að neðan (a.epig.inf.), og má nota hvora æð sem er til að byggja flipann á, en sé blóðrás talin léleg eða við erliðar aðstæður við notkun flipa byggðum á efri æðinni, má styrkja blóðrásina með því að undirbinda neðri æðina 9-14 dögum fyrir notkun. Fyrra tilfellið er 66 ára karlmaður með urostoma og colostoma eftir blöðrukrabbamein og geislun, sem 1988 fékk gerviæð úr Dacron (aorto-femoral graft) og innlagður á Landspítalann snemma á þessu ári vegna gruns um gerviæðarsýkingu og með vilsandi húðop (fistula) í hægri nára sem úr uxu sjúkdómsvaldandi sýklar. Hauslægl byggður TRAM-húðflipi var felldur inn í hægri nára og skorinn í burtu geislaður og sýktur vefur.

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.