Læknablaðið - 15.08.1995, Blaðsíða 6

586
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81: 586-7
Ritstjórnargrein
Lokanir geðdeilda
Enn bitnar fjárskorturinn harðast á þeim
sem minnst mega sín og ekki geta borið hönd
fyrir höfuð sér og talað máli sínu, þannig að
það nái eyrum ráðamanna.
Á þessu ári þarf í fyrsta sinn að loka almenn-
um geðdeildum tímabundið vegna mikils nið-
urskurðar fjárveitinga til geðdeildar Landspít-
alans. Á árunum 1993 og 1994 voru fjárveiting-
ar til deildarinnar skornar hastarlega niður og
átti það aðallega að bitna á sjúklingum með
vímuefnasjúkdóma, þótt vitað sé að þeir eru
oftast einnig með aðra geðsjúkdóma. Vegna
þessa niðurskurðar varð að loka tveimur deild-
um, sem annast bráðameðferð slíkra sjúklinga,
í sex vikur. Jafnframt var einni eftirmeðferðar-
deild lokað í svipaðan tíma.
Niðurskurðurinn heldur áfram og á yfir-
standandi ári hafa fjárveitingar geðdeildarinn-
ar enn verið skertar verulega. Því hefur verið
gripið til þess óyndisúrræðis að loka tveimur
deildum fyrir bráðameðferð til viðbótar,
hvorri í sex vikur, og barnageðdeild verður
lokuð jafnlengi. Þannig verða nærri helmingur
spítalarúma geðdeildarinnar, það er 64 rúm,
lokuð í sex vikur á þessu sumri. Þá er tveimur
meðferðarheimilum utan spítala lokað jafn-
lengi. Auk lokana verður að draga úr starfsemi
vinnustofa og iðjuþjálfunar.
Lokanir sjúkradeilda, sérstaklega geð-
deilda, bitna mjög harkalega á sjúklingum og
aðstandendum þeirra. Sjúklingarnir fá ekki
nauðsynlega meðferð nægjanlega fljótt og bata
þeirra seinkar með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um. Aðstandendur eru bundnir við umönnun,
en fátt er erfiðara en að annast mikið veikan
geðsjúkling. Móðir geðklofasjúklings, sem
þurfti líka að annast mikið líkamlega veikan
eiginmann sinn, tjáði mér fyrir nokkru, að
álagið vegna sonarins væri margfalt meira og
erfiðara en vegna makans.
Lokanir sjúkradeilda, sem þegar eru full-
nýttar, leiða til þess að setja verður upp auka-
rúm á deildum sem eru opnar til að leysa bráð-
asta vanda sem ekki verður vikist undan. Þeir
sjúklingar sem komast inn eru mjög mikið
veikir og þarf því oft að kalla til aukastarfsfólk.
Fast starfsfólk er þegar ofhlaðið störfum. Ekki
hafa fengist heimildir fyrir nauðsynlegri fjölg-
un starfsmanna á geðdeildinni frá því 1981,
þrátt fyrir sívaxandi álag á illa launað starfs-
fólk, sem leggur sig fram um að gera sitt besta.
Lokanir leiða og til þess, að sjúklingar eru
útskrifaðir of snemma og var ekki á bætandi í
þeim efnum. Aðstandendur og aðrir hafa á
undanförnum árum kvartað í vaxandi mæli
undan því, að sjúklingar útskrifist of fljótt og
fái ekki nægan stuðning eftir útskrift. Þótt
göngudeildarstarfsemi geðdeildarinnar sé
mjög umfangsmikil, vantar verulega á að hún
sé nægjanleg. En hún skerðist einnig yfir sum-
artímann vegna þess að ekki má ráða starfsfólk
til sumarafleysinga.
Á síðasta aldarfjórðungi hefur rúmum á geð-
deildum fækkað. Meðferðarþörfum sjúkling-
anna hefur í vaxandi mæli verið mætt á göngu-
deildum og lækningastofum geðlækna. Lang-
veikum og fötluðum, sem áður dvöldu mjög
lengi á sjúkrahúsum og ekki geta búið sjálf-
stætt, hefur verið hjálpað til búsetu á meðferð-
arheimilum, áfangastöðum, vernduðum heim-
ilum og í öryrkjaíbúðum. Forsenda slíkrar bú-
setu er að göngudeild og bráðadeildir geti strax
hlaupið undir bagga, ef eitthvað ber út af og
tekið við sjúklingunum í stuttan tíma. Samstarf
geðdeildarinnar við félagsmálastofnanir, frjáls
félagasamtök eins og Öryrkjabandalagið,
Geðhjálp, Geðverndarfélagið og Rauða kross-
inn, sem gert hafa þessa búsetu mögulega, hef-
ur verið mjög gott. Geti geðdeildin ekki sinnt
hlutverki sínu vegna fjárskorts, truflar það
þessa samvinnu og gerir samvinnuaðilunum
erfitt um vik að sinna hlutverki sínu. Þegar
geðdeildum er lokað og bakhjarl áðurnefndra
heimila brestur þar með, komast þau í vand-
ræði. Slíkt skapar vítahring með auknum þrýst-
ingi á innlögn og auknum erfiðleikum við út-
skrift.
Lokanir á sjúkradeildum eru alltaf neyðar-