Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.2007, Blaðsíða 23

Nýsköpunarsjóður lagði fimm-
tíu milljónir króna í Feygingarverk-
smiðjuna í Þorlákshöfn en dró sig al-
farið út úr verkefninu á síðasta ári og
afskrifaði fjármagnið sem lagt hafði
verið til. „Ljóst var að stofnkostnað-
ur var meiri en gert hafði verið ráð
fyrir og að tekjur yrðu minni en áætl-
að var í fyrstu,“ segir Finnbogi Jóns-
son framkvæmdastjóri Nýsköpunar-
sjóðs.
Finnbogi segir að ákveðið hafi
verið að fjárfesta í Feygingarverk-
smiðjunni, áður en hann hafi hafið
störf hjá Nýsköpunarsjóði, og fé var
lagt til í samræmi við rekstraráætl-
anir. Greiðslur frá sjóðnum áttu að
koma í þremur hlutum og var aðeins
síðasta greiðslan eftir þegar sjóður-
inn dró sig út úr verkefninu. „Fyrir-
varar fyrir greiðslunni stóðust ekki
en sú greiðsla skipti ekki máli í heild-
ardæminu,“ segir Finnbogi. Búið var
að leggja fimmtíu milljónir króna í
verkefnið en síðan kom í ljós að eng-
ar áætlanir stóðust að sögn Finnboga
og því hafi verið tekin ákvörðun um
að halda ekki áfram þátttöku. „Það
er ekki rétt að henda góðum pen-
ingum á eftir vondum,“ segir Finn-
bogi aðspurður um hvort ekki hefði
verið þess virði að halda áfram fyrst
búið var að leggja til mikið fjármagn
í verkefnið.
Finnbogi segir Nýsköpunarsjóð
hafa ákveðið að nýta krafta sína í önn-
ur verkefni sem sjóðurinn vinnur að.
„Ég veit ekki hvort allir fjárfestarn-
ir hafa gefist upp en ég held að það
hafi flestir gert. Það eru fáir ef ein-
hverjir sem hafa trú á þessu ennþá,“
segir Finnbogi og minnir á að þegar
sjóðurinn hafi komið inn í verkefnið í
kringum áramótin 2005 og 2006 hafi
aðeins átt að vanta herslumuninn en
það hafi ekki staðist. Endurskoðuð
tekjuáætlun var heldur ekki að skapi
stjórnenda Nýsköpunarsjóðs. „Þetta
hefði verið spennandi ef það hefði
getað gengið en það er ekki hægt að
halda áfram endalaust þegar liggur
fyrir að þetta er vonlaust,“ segir Finn-
bogi.
hrs@dv.is
„Þetta er skítt því öll vinnan guf-
ar upp á síðustu metrunum,“ seg-
ir Kristján Eysteinsson textíltækni-
fræðingur sem starfaði í ellefu ár við
þróun á Feygingarverksmiðjunni í
Þorlákshöfn sem útséð virðist vera
með að taki nokkurn tíma til starfa.
Síðasta haust var fyrirtækið komið í
fjárhagskreppu, endurfjármögnun
tókst ekki og var Kristjáni sagt upp
störfum í nóvember.
Fjárfestar vilja skjótfenginn
gróða
Kristján segir þróunarvinnunni
hafa verið lokið og lítið sé eftir til að
koma verksmiðjunni í gang, varla sé
annað eftir en að tengja vélabún-
aðinn. „Það er ekki nema tveggja til
fjögurra mánaða vinna eftir til að
koma þessu af stað. Það er mjög lítið
sem vantar upp á miðað við það sem
búið er að leggja í verkefnið,“ seg-
ir Kristján. Hann segir Nýsköpunar-
sjóð hafa sprungið á síðustu metr-
unum. „Fjárfestar höfðu ekki meiri
þolinmæði enda Ísland ekki þekkt
fyrir þolinmóða peninga. Fjárfestar
vilja koma peningum sínum í skjót-
an gróða með því að kaupa hlutabréf
í fyrirtækjum sem eru búin að sanna
sig.“
Gæðavara og næg eftirspurn
Í huga Kristjáns er ekki spurning
um að Feygingarverksmiðjan geti
rekið sig því framleiðslan hér þurfi
ekki að vera dýrari en í samkeppnis-
löndum eins og Hollandi og Belgíu.
Hann segir veðurfar ekki setja strik
í reikninginn því beita átti öðruvísi
aðferð hér en tíðkast annars staðar.
Í útlöndum fer feyging hörs fram á
akrinum, en eftir að hann er sleginn
er hann látinn fúna áður en honum
er pakkað saman. Með nýju fram-
leiðslutækninni sem notast átti við í
Þorlákshöfn er hörinn er sleginn, eða
rykktur, og svo pakkað saman í rúll-
ur. Síðan er framkallað lífrænt niður-
brot með heitu vatni og við það losna
trefjarnar auðveldlega úr plöntunni.
Þannig fæst einsleit gæðavara því
feygingunni er stýrt nákvæmlega.
„Þessi aðferð gefur bestu fáanlegu
gæði og það er eftirspurn eftir góðu
líni,“ segir Kristján, sem bæði starf-
aði sem verkefnastjóri og við mark-
aðsmál hjá Feygingu ehf.
Vantar herslumuninn eða um
150 milljónir
„Ég veit ekki hvað þyrfti mikið
fjármagn til þess að koma þessu af
stað þannig að það myndi standa
undir sér, kannski um eitt hundr-
að og fimmtíu milljónir til viðbótar,“
segir Kristján. Lengi framan af hafði
hann fulla trú á að hægt yrði að fá
fjármagn en vonin hvarf snemma á
þessu ári. Kristján segir synd að ekki
sé hægt að fá peninga út úr þeim fjár-
festingum sem búið er að leggja í en
til að mynda er búið að byggja sér-
staklega 2.400 fermetra verksmiðju
undir starfsemina. Feyging ehf. er
ekki gjaldþrota og telur Kristján
möguleika á að hægt verði að fá eitt-
hvað upp í það sem lagt hefur verið í
verkefnið með sölu á vélum og bún-
aði sem keyptur hefur verið. Á fjórða
hundrað milljóna króna hafa farið
í verkefnið og segir Kristján aldrei
hægt að endurheimta nema brot af
þeim kostnaði þar sem öllu verður
líklega hætt.
hrs@dv.is
DV Fréttir föstudagur 20. júlí 2007 23
FJÁRFESTAR SPRUNGU
Á SÍÐUSTU METRUNUM
Kristján Eysteinsson Er þess fullviss að
framleiðslan hefði getað staðið undir sér
og vel það.
Kristján Eysteinsson sem unnið hefur að þróun Feygingarverksmiðjunnar í Þorlákshöfn er viss um að hægt
hefði verið að framleiða gæðalín með arðbærum hætti ef Nýsköpunarsjóður og aðrir fjárfestar hefðu ekki
gefist upp þegar farið var að sjást til lands.
ÓÞARFI AÐ HENDA GÓÐUM
PENINGUM Á EFTIR VONDUM
Framkvæmdastjóri Nýsköpunarsjóðs segir orðið ljóst að verkefnið sé vonlaust:
Finnbogi Jónsson
telur fáa ef nokkra
eftir sem trúi því að
feygingarverksmiðjan
geti staðið undir sér.
Ræktun hörs gekk upp en aldrei tókst að nýta
framleiðsluna nema að hluta:
„Ég tel að á milli fjögur og fimm
þúsund tonn af hör hafi verið ræktuð
á þeim árum sem ræktunin stóð yfir,“
segir Hafsteinn Jónsson, bóndi í Ak-
urey, sem ásamt um tuttugu öðrum
ræktaði hör í tilraunaskyni. Hörinn var
aldrei notaður til línframleiðslu og er
að mestu ónýtur. Hluti var þó notaður
í landgræðslu og við gerð mótorhjóla-
brautar fyrir utan Þorlákshöfn.
Hafsteinn hefur ekki ræktað hör
síðustu þrjú árin en fyrsta árið sem
ræktunin stóð yfir ræktaði hann sex-
tán hektara. Árið þar á eftir var hrá-
efnisframleiðslan í hámarki og nýtti
hann níutíu hektara til verksins en tíu
hektara síðasta árið. „Þetta hefði get-
að skapað ágæta atvinnu ef þetta hefði
gengið upp eins og lagt var upp með.
Það er mjög leiðinlegt þegar svona ný-
sköpun bregst. Við bændur erum opn-
ir fyrir öllum nýjungum og tækifærum
til þess að auka fjölbreytnina,“ seg-
ir Hafsteinn. Hann segir hörrækt geta
hafa verið góða í þeirri þróun sem á
sér stað í sveitum landsins, búskapar-
hættir séu sífellt að breytast og búum
að fækka.
Hafsteinn segir að hörræktin hefði
alltaf verið aukabúgrein hjá honum.
„Maður fór skaðlaust út úr þessu. Ég
fékk að fullu greitt fyrir mína vinnu þótt
það hafi tekið nokkuð langan tíma,“
segir Hafsteinn. Landið sem hann lagði
undir hörræktunina gat hann nýtt strax
til annarra nota eins og til þess að rækta
korn og túnþökur.
Hafsteinn segir engan hafa lagt al-
eiguna undir en flestir ræktendanna
voru á Suðurlandi og sunnanverðu
Snæfellsnesi. Verkefnið stóð ekki und-
ir væntingum að mati Hafsteins þótt
þeim hafi verið stillt í hóf. „Það er grát-
legt að þetta skyldi ekki ganga eftir all-
an fjárausturinn.“
hrs@dv.is
RÆKTUÐU NÆRRI FIMM
ÞÚSUND TONN AF HÖR
Vélabúnaður til hörframleiðslu stendur ónotaður:
TÓKUM ÁHÆTTU
EINS OG AÐRIR
„Þetta var áhættuverkefni hjá okkur eins og hin-
um. Við reiknum með að selja vélabúnaðinn til út-
landa og erum farnir að skoða þau mál,“ segir Svan-
ur Guðmundsson bóndi í Dalsmynni II. Hann og
fleiri bændur stofnuðu fyrirtækið Yrkjar til þess
að kaupa tækjabúnað til hörframleiðslunnar sem
feygja átti í Þorlákshöfn.
Um umtalsverðan vélabúnað er að ræða og ger-
ir Svanur ráð fyrir að vel gangi að selja búnaðinn til
Evrópu. Tækin eru mjög sérhæfð og því ekki hægt
að nota þau til annarra verka en til að rykkja upp
hör. Fyrirtækið Yrking sá ekki aðeins um að hirða
hör fyrir eigendur fyrirtækisins heldur seldi þjón-
ustu til annarra bænda sem tóku þátt í verkefninu.
„Það var mikill peningur settur í þetta en það
vantaði þolinmæðina. Ég held það liggi fyrir að það
er hægt að gera þetta, það kom alla vega út úr okk-
ar könnunum,“ segir Svanur þess fullviss að hægt sé
að rækta lín og vinna það með ásættanlegri niður-
stöðu. Hann segir vel geta verið að línframleiðsla og
vinnsla sé eitthvað sem hann og félagar hans skoði
nánar í framtíðinni.
Svanur vill ekki gefa upp hversu mikið vélabún-
aðurinn kostaði fyrirtækið en segir verðið hafa verið
viðráðanlegt. „Við stöndum þetta af okkur. Við erum
komnir í byggrækt núna og hún gengur vel eins og
allt sem við gerum,“ segir Svanur.
hrs@dv.is
Rykkjari
sértækar
vinnuvélar
voru keyptar
frá Kanada til
hörræktunar-
innar.