Kjarninn - 31.10.2013, Blaðsíða 62

02/04 kjarninn Vísindi
sem í heild nam rúmum fjórum milljörðum íslenskra króna.
Aldrei í sögunni hafa jafnmargir slasast og jafnmikið eigna-
tjón orðið af völdum smástirnahraps.
Ekki í fyrsta sinn
Þetta er þó ekki í fyrsta sinn sem jörðin er í skotlínu smá-
stirna. Hinn 30. júlí 1908 varð enn öflugri sprenging í óbyggð-
um Síberíu, nærri Tunguska-fljóti, þegar 60-100 metra breitt
smástirni sprakk. Sem betur fer dó enginn enda gerðist þetta
fjarri mannabyggðum. Hefði smástirnið fallið yfir stórborg
eins og Moskvu eða Lundúnir hefðu líklega milljónir manna
farist.
Fyrir 65 milljónum ára urðu einar mestu hamfarir í jarð-
sögunni. Þá rakst á jörðina – þar sem nú er Yucatán-skagi
í Mexíkó – smástirni eða halastjarna, 15 sinnum stærra en
Esjan. Árekstrar af því tagi verða ekki nema á um 100 milljón
ára fresti. Sem betur fer. Risaeðlurnar áttu nefnilega mjög
slæman dag þegar þetta gerðist.
$IJDQJVHIQLIU¡P\QGXQV³ONHUõVLQV
Dag hvern falla að meðaltali 20-40 tonn af loftsteinum til
jarðar. Það hljómar mikið en er hverfandi lítið í samanburði
við stærð jarðar. Langflestir steinarnir eru agnarsmáir og
skaðlausir.
Loftsteinarnir eru lítil brot (innan við einn metri að stærð)
úr smástirnum, en smástirni eru 4,5 milljarða ára málm- og
bergleifar frá myndun sólkerfisins. Í sólkerfinu eru mörg
hundruð milljónir smástirna, flest í belti milli Mars og
Júpíters.
Í nágrenni jarðar er líka aragrúi smástirna sem gætu
reynst skaðleg. Í október 2013 höfðu fundist ríflega 10.300
smástirni sem komast í námunda við jörðina. Af þeim eru
tæplega 1.000 meira en 1 km á breidd – nokkurn veginn af
þeirri stærðargráðu sem hefði hnattræn áhrif ef til árekstrar
kæmi. Engin hætta stafar þó af þessum smástirnum í náinni
framtíð.
Smástirni þarf að vera í kringum 30 metrar eða stærra til
Umfjöllun um loftsteina
á stjörnufræðivefnum