Búskapur hins opinbera 1980-1984 - 01.02.1986, Síða 30

28
ríkjunum, sem heild. Ýmsar tilgátur hafa komið fram um ástæður þessa munar.
Atvinnuleysi er minna hér á landi en víðast annars staðar og atvinnuleysisbóta-
greiðslur því lægri; einnig er hér önnur aldursdreifing, sem kemur fram í því, að
lífeyrisþegar eru færri og því minni ellilífeyrisgreiðslur; síðast en ekki síst mætti
nefna að þar sem lífeyrissjóðirnir eru í mörgum löndum á vegum hins opinbera
raskast oft samanburðurinn við ísland, þar sem lífeyrissjóðirnir eru sjálfstæðir.
Fjármagnsútgjöld hins opinbera eru nokkuð hærri á íslandi á þessu tímabili en
á hinum Norðurlöndunum, en þau eru 6,9% að meðaltali af vergri landsfram-
leiðslu þessara ára samanborið við 5,6% að meðaltali á hinum Norðurlöndun-
um. í ríkjum OECD er þetta hlutfall aftur á móti 4,4% að meðaltali. Hlutfall
fjármagnsútgjalda af tekjum hins opinbera er mun hærra hér á landi en á hinum
Norðurlöndunum, eða 18,5% að meðaltali á móti 5,5% þar. í ríkjum OECD er
þetta hlutfall 11,2% að meðaltali.
Eins og áður segir er hlutur heildarútgjalda hins opinbera af vergri landsfram-
leiðslu mun lægri hér á landi, en á hinum Norðurlöndunum, um 33,6% hér á
móti 54,5% þar. í ríkjum OECD í heild er þetta hlutfall aftur á móti nokkuð
lægra en á Norðurlöndunum, eða að meðaltali 46,0% á þessu tímabili (sjá
stöplarit 2).
1 töflu 8.5 kemur fram í grófum dráttum uppbygging skattkerfisins á
Norðurlöndum. Þar sést, að skatttekjur standa fyrir um 96,0% af tekjum hins
opinbera hér á landi, að meðaltali á þessu tímabili, samanborið við um 85,8% að
meðaltali á hinum Norðurlöndunum. Einnig sést að hlutur ríkissjóðs af
heildartekjum hins opinbera er mun hærri hér á landi en á hinum Norðurlönd-
unum, eða sem svarar 76,6% að meðaltali á þessum árum samanborið við
49,0% þar. Hins vegar eru iðgjöld til almannatrygginga stórum lægri á íslandi en
t.d. í Noregi og Svíþjóð, þar sem þau nema 23—24% af tekjum þess opinbera. Á
íslandi standa þau aðeins fyrir 2,1%, sem er svipað og í Danmörku. í töflu 8.5
kemur einnig fram, að óbeinir skattar ríkissjóðs eru um 61,6% af tekjum hins
opinbera hérlendis samanborið við 30,2% að meðaltali á hinum Norðurlöndun-
um. Beinir skattar standa aftur á móti fyrir um 15,1% af tekjum hins opinbera
að meðaltali, samanborið við 18,8% á hinum Norðurlöndunum. Ef iðgjöld til
almannatrygginga eru reiknuð inn í beina skatta ríkisstjóðs, þá verða samsvar-
andi hlutföll 17,2% á íslandi á móti 33,5% að meðaltali á hinum Norðurlöndun-
um. Hlutur skatttekna sveitarfélaga af heildartekjum hins opinbera er nokkuð
svipaður á Norðurlöndunum og nemur að meðaltali 21,6% af tekjum þess á
þessu tímabili, 1980—1983.
í töflu 8.6 eru sýndar tölur um hlutfall einstakra skattstofna hins opinbera í
helstu ríkjum OECD á árunum 1980—1982 af vergi landsframleiðslu og
heildarsköttum. Þar sést að meðaltekjur hins opinbera á þessum árum eru
33,7% af vergri landsframleiðslu á íslandi samanborið við 50,6% að meðaltali á
hinum Norðurlöndunum og 41,4% að meðaltali í helstu ríkjum OECD.
Hlutur tekjuskatts af vergi landsframleiðslu er aðeins 6,8% á íslandi á þessu
tímabili, samanborið við 21,2% á hinum Norðurlöndunum og 14,2% að
meðaltali í helstu ríkjum OECD. Hlutur iðgjalda til almannatrygginga af vergri
landsframleiðslu er einnig mjög lágur hér á íslandi, eða 1,2% að meðaltali