Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1931, Síða 70

580
Hvernig1 á að sætta fjármagn og vinnu?
[‘Stefuir
anlega heillavænlegra fyrirkomu
lag.
Raunveruleg dæmi.
Þetta, sem hér hefir nú sagt
verið hefir þann mikla kost, að
það er ekki hugsmíð eingöngu,
heldur hefir það verið reynt, og
staðizt raunina prýðilega. Skal
eg nefna hér tvö dæmi frá Nýja
Sjálandi. Annað er námufyrir-
tæki (sennilega fyrirtæki, sem
H. Valder sjálfur stjórnar), en
hitt er blaðaútgáfa og prent-
smiðja.
Námufélagiö er með £ 80.000
hlutafé. Ágóðinn reiknast £ 15.104.
Greidd eru 5% af hlutafé = £
4.000, 3 % áhætturenta = £ 2.400,
varasjóður, ellistyrktarsjóður,
sjúkrasjóður o. fl. fá £ 2.480.
Eftir eru þá £ 6.224, sem ganga
til vinnuhluthafanna. Vinnuhlut-
um hefir verið úthlutað þannig:
Forstjóri og tveir meðstjórn-
endur fá 75 hluti. Einn skrifstofu-
stjóri fær 40 hl. Einn gjaldkeri
fær 30 hl. Einn skrifstofumaður
fær 20 hl. Einn vörugæslumaður
fær 20 hl. Einn námustjóri fær
60 hl. Einn aðstoðarmaður námu-
stjóra fær 35 hl. Sjötíu námumenn
fá 25 hl. hver = 117750 hl. Sex
vélamenn fá 20 hl. hver = 120 hl.
Þrettán starfsmenn fá 18 hl. hver
= 134 hl. Fjörutíu og einn starfs-
m. fá 16 hl. hver = 656 hl. Sex
vikadrengir fá 12 hl. hver = 72
hl. Alls 3.112. Hvert hlutabréf fær
þá £ 2, og er það ekki smáræðis
launaviðbót.
Um prentsmvSjwui hef eg ekki
reikninga heldur aðeins þær
fregnir, að í þau 5 ár, sem liðin
eru síðan farið var að reka hana
með starfsmanna-hlutdeild, hefir
hún rifið sig upp og er rekin me5
vaxandi ágóða. Hún hefir öll árin
borgað hæstu vexti af hlutafé og
safnað varasjóð Vs af hlutafé.
Eg hefi séð lýsing á fyrirkomulag-
inu og hún er gott dæmi um það„
hvernig haga má þessu öllu, og
skal því lýst nokkuð.
Stjórn félagsins útbýtir vinnu-
hlutabréfum, þó aldrei meiru en
svo, að upphæð þeirra sé móts
við hlutaféð eins og 2 móti 3. Af
arði er fyrst greitt 7 % af hluta-
fé, og skal bæta upp ef ekki næst
eitthvert ár af arði næsta árs
eða næstu ára. Þá eru næst greidd
7 % af vinnuhlutum. Þá getur
stjórnin lagt til hliðar af arði tií
þess að bæta upp ef einhverntíma
nást ekki 7% af hlutafé o. fl. til
þess að tryggja enn betur af-
komu félagsins. Það sem þá er
eftir, skiftist að jöfnu milli al-
menns hlutafjár og vinnuhluta.